• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آموزش

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



آموزش به عمل یاد دادن (تعلیم) و یاد گرفتن (تعلّم) می گویند که از آن در باب‌هاى: اجتهاد و تقلید، صلات، زکات، تجارت، اجاره، نکاح و دیات به مناسبت سخن رفته است.




آموزش داراى احکام پنجگانه تکلیفى ذیل است:

۱.۱ - آموزش واجب


یاد گرفتن مسائل و احکام اصول دین، مانند: توحید، نبوّت و امامت، و فروع دین، مانند: نماز، روزه، حج، زکات و خمس که دانستن آن‌ها لازم مى‌باشد، واجب است. همچنین آموختن علم فقه تا رسیدن به مقام فقاهت براى قضاوت کردن و فتوا دادن و نیز یاد گرفتن علم اصول دین (معارف الهى) براى دفع شبهات و نجات مؤمنان از گمراهى، واجب کفایى است. یاد دادن علوم یاد شده نیز بر عالمان آن‌ها واجب کفایى ( وجوب کفایى) است،
[۲] سيد محمد كاظم طباطبايى يزدى،العروة الوثقى،ج۱،ص۱۱ و ج۲،ص۶۲۰ و۶۲۱،مؤسسه اعلمى،بيروت،۱۴۰۹ (ه‍. ق)
و در صورتى که علم، منحصر به یک شخص باشد، آموزش بر او واجب عینى مى‌شود ( وجوب عینى).

۱.۲ - آموزش حرام


یاد دادن و یاد گرفتن علوم باطل و گمراه کننده همچون: سحر، کهانت ، شعبده، و غنا، کتاب‌هاى گمراه کننده ( کتب ضالّه و صنعت‌هاى حرام مانند: چگونگى ساختن آلات لهو و قمار ( آلات قمار) و درست کردن مشروبات الکلى حرام است.

۱.۳ - آموزش مستحب


یاد دادن و یاد گرفتن علوم دینى مانند: علم قرآن و علم مبدأ و معاد، افزون بر مقدار واجب، مستحب است. همچنین یاد دادن احکام حلال و حرام به فرزندان در هفت سالگى و نیز شنا، تیراندازى و شعر ابو طالب به آنان، ریسندگى به زنان، نماز به کودک در‌ شش یا هفت سالگى و یاد گرفتن ا حکام تجارت پیش از اقدام به آن و زبان عربى مستحب است.

۱.۴ - آموزش مکروه


یاد دادن و یاد گرفتن علومى مانند: علم اشعار، انساب و حوادث گذشته که دانستن یا ندانستن آن‌ها سود و زیانى ندارد، مکروه است، امّا یاد گرفتن این علوم براى کسب درآمد حلال، مباح است.

۱.۵ - آموزش مباح


یاد دادن و یاد گرفتن علومى مانند: ریاضیات، پزشکى، کشاورزى که شریعت از آن‌ها نهى نکرده و انسان در زندگى فردى و اجتماعى بدان نیازمند است، مباح است.
[۱۸] سيد محمد كاظم طباطبايى يزدى،العروة الوثقى،ج۲،ص۳۰۸،مؤسسه اعلمى،بيروت،۱۴۰۹ (ه‍. ق)




گوشت حیوان شکار شده به وسیله سگى که بدین منظور آموزش دیده، حلال است.
گرفتن مزد براى یاد دادن علوم واجب جایز نیست و براى یاد دادن علوم مستحب جایز است.
[۲۰] سيد محمد كاظم طباطبايى يزدى،العروة الوثقى،ج۲،ص۶۲۰ و۶۲۱،مؤسسه اعلمى،بيروت،۱۴۰۹ (ه‍. ق)
همچنین گرفتن و دادن مزد براى یاد دادن و یاد گرفتن علوم حرام، باطل و حرام است. نیز یاد دادن قرآن به شرط گرفتن مزد، مکروه است. مهریه قرار دادن آموزش علوم مباح مانند: یاد دادن قرآن و آموختن صنعتى جایز است.
آموزگار اگر دانش‌آموز را براى یاد دادن بزند و دانش‌آموز بر اثر آن آسیبى ببیند یا بمیرد، ضامن است.
[۲۵] محمد رضا گلپايگانى،مجمع المسائل (فارسى)،ج۳،ص۲۶۷،دار القرآن الكريم،قم،۱۴۰۹ (ه‍. ق)




شایسته است آموزگار در یاد دادن و تأدیب دانش‌آموزان برابرى و مساوات را رعایت کند و برخى را بر برخى برترى ندهد.


 
۱. محمد باقر مجلسى، بحار الانوار،ج۱،ص۱۷۳،مؤسسة الوفا،بيروت،۱۴۰۳(ه‌. ق)    
۲. سيد محمد كاظم طباطبايى يزدى،العروة الوثقى،ج۱،ص۱۱ و ج۲،ص۶۲۰ و۶۲۱،مؤسسه اعلمى،بيروت،۱۴۰۹ (ه‍. ق)
۳. محمد حسن نجفى،جواهر الكلام،ج۲۲،ص۷۵،دار الكتاب الاسلامية، تهران، ۱۳۶۷ (ه‌. ش)    
۴. محمد حسن نجفى،جواهر الكلام،ج۲۲،ص۹۰ تا۹۴،دار الكتاب الاسلامية،تهران،۱۳۶۷ (ه‌. ش)    
۵. شيخ مفيد،المقنعة،ص۵۸۸،جامعه مدرسين،قم،۱۴۱۰(ه‌. ق)    
۶. ابن ادريس حلّى،السرائر،ج۲،ص۲۱۸،جامعه مدرسين،قم،۱۴۱۰(ه‌. ق)    
۷. المنسوب الى الرضا عليه السّلام،فقه الرضا،ج۱،ص۳۰۱،قم،مؤسسة آل البيت عليهم السّلام،قم،۱۴۰۶(ه‌. ق)    
۸. محمد باقر مجلسى،بحار الانوار،ج۱،ص۱۷۳،مؤسسة الوفا،بيروت،۱۴۰۳(ه‌. ق)    
۹. شيخ حر عاملى،وسائل الشيعة،ج۱۷،ص۳۲۶ تا۳۳۱،مؤسسة آل البيت عليهم السّلام،قم،۱۴۱۴ (ه‌. ق)    
۱۰. محمد حسن نجفى،جواهر الكلام،ج۲۲،ص۴۶۶،دار الكتاب الاسلامية،تهران،۱۳۶۷ (ه‌. ش)    
۱۱. شيخ طوسى،المبسوط،ج۱،ص۱۷۱،المكتبة المرتضوية،تهران،۱۳۸۷ (ه‌. ق)    
۱۲. شيخ حر عاملى،وسائل الشيعة،ج۴،ص۱۸ تا۲۱،مؤسسة آل البيت عليهم السّلام،قم،۱۴۱۴ (ه‌. ق)    
۱۳. محمد حسن نجفى،جواهر الكلام،ج۲۲،ص۴۵۰،دار الكتاب الاسلامية،تهران،۱۳۶۷ (ه‌. ش)    
۱۴. شيخ حر عاملى،وسائل الشيعة،ج۱۷،ص۳۲۷،مؤسسة آل البيت عليهم السّلام،قم،۱۴۱۴ (ه‌. ق)    
۱۵. شيخ حر عاملى،وسائل الشيعة،ج۱۷،ص۳۲۷،مؤسسة آل البيت عليهم السّلام،قم،۱۴۱۴ (ه‌. ق)    
۱۶. محمد باقر مجلسى،بحار الانوار،ج۱،ص۲۱۹،مؤسسة الوفا،بيروت،۱۴۰۳(ه‌. ق)    
۱۷. المنسوب الى الرضا عليه السّلام،فقه الرضا،ج۱،ص۳۰۱،قم،مؤسسة آل البيت عليهم السّلام،قم،۱۴۰۶(ه‌. ق)    
۱۸. سيد محمد كاظم طباطبايى يزدى،العروة الوثقى،ج۲،ص۳۰۸،مؤسسه اعلمى،بيروت،۱۴۰۹ (ه‍. ق)
۱۹. محمد حسن نجفى،جواهر الكلام،ج۳۶،ص۱۸ و۱۹،دار الكتاب الاسلامية،تهران،۱۳۶۷ (ه‌. ش)    
۲۰. سيد محمد كاظم طباطبايى يزدى،العروة الوثقى،ج۲،ص۶۲۰ و۶۲۱،مؤسسه اعلمى،بيروت،۱۴۰۹ (ه‍. ق)
۲۱. محمد حسن نجفى،جواهر الكلام،ج۲۲،ص۲۵،دار الكتاب الاسلامية،تهران،۱۳۶۷ (ه‌. ش)    
۲۲. محقق كركى،جامع المقاصد،ج۷،ص۱۷۸،مؤسسة آل البيت عليهم السّلام،قم،۱۴۰۸ (ه‌. ق)    
۲۳. محمد حسن نجفى،جواهر الكلام،ج۳۱،ص۳۲،دار الكتاب الاسلامية،تهران،۱۳۶۷ (ه‌. ش)    
۲۴. شيخ طوسى،المبسوط،ج۱،ص۱۷۲،المكتبة المرتضوية،تهران،۱۳۸۷ (ه‌. ق)    
۲۵. محمد رضا گلپايگانى،مجمع المسائل (فارسى)،ج۳،ص۲۶۷،دار القرآن الكريم،قم،۱۴۰۹ (ه‍. ق)
۲۶. شيخ طوسى،النهاية،ج۱،ص۳۶۷،دار الكتاب العربى،بيروت،۱۳۹۰ (ه‌. ق)    




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج‏۱، ص: ۱۴۴ و۱۴۵



جعبه ابزار