• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

افطار

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



باطل کردن روزه و رسیدن زمان گشودن روزه و همچنین خوردن اوّلین غذا بعد از مدّتی امساک را افطار می‌گویند و دو مفهوم نخست در باب صوم آمده است و از مفهوم سوم در باب صلات و صوم سخن گفته شده است.




باطل کردن روزه به لحاظ حکم چند گونه است که در ذیل به آنها اشاره می‌شود.

۱.۱ - واجب بودن افطار مسافر


اگر روزه دار پیش از ظهر سفر کند، واجب است ـ هرچند با دست برداشتن از نیت روزه ـ افطار کند. همچنین اگر شخص در میان روز متوجه شود که ادامه روزه برای وی زیان آور است.

۱.۲ - وجوب افطار زن آبستن و شیرده


افطار بر زن آبستن که زاییدن وی نزدیک است و بر زن شیرده در صورت زیان آور بودن روزه برای وی یا کودک، واجب است.

۱.۳ - وجوب افطار کهنسالان


اگر برای زن و مرد کهنسال و کسی که بیماری تشنگی دارد، روزه گرفتن مشقّت بسیار داشته باشد، در اینکه افطار بر آنان واجب است یا جایز، اختلاف است. نظر اکثر فقها وجوب افطار است.

۱.۴ - حرمت افطار


افطار روزه واجب معین، مانند روزه ماه رمضان و روزه نذر معیّن و قضای روزه ماه رمضان بعدازظهر، و نیز به قول مشهور، افطار روزه ماه رمضان در سفر در صورت مسافرت بعدازظهر و باطل کردن روزه اعتکاف بعد از واجب شدن آن، حرام و موجب کفاره است.

۱.۵ - کراهت افطار


افطار روزه مستحب بعد از زوال کراهت دارد.

۱.۶ - افطار مستحب


کسی که روزه مستحب گرفته، اگر مهمان مؤمنی شود، مستحب است بدون آنکه میزبان را از روزه بودن خود مطّلع سازد، افطار کند.

۱.۷ - مباح بودن افطار در روزه واجب


به قول مشهور، کسی که قضای روزه ماه رمضان را گرفته، می‏تواند پیش‌ازظهر افطار کند؛ خواه با عذر یا بدون عذر.

۱.۸ - مباح بودن افطار روزه مستحب


افطار روزه مستحب قبل از ظهر مباح است.



نیت افطار یا به معنای نیّت قطع (دست برداشتن از قصد روزه) است یا نیّت قاطع (قصد ارتکاب یکی از مفطرات روزه، مانند خوردن).

۲.۱ - اقوال در بطلان روزه به نیت افطار


در بطلان روزه به نیّت افطار سه قول معروف است:
بطلان به طور مطلق، عدم بطلان به طور مطلق و تفصیل بین نیّت قطع که موجب بطلان روزه است و نیّت قاطع که پیش از ارتکاب، موجب بطلان نیست.
[۱۴] مستند العروة (الصوم) ج۱، ص۵۸.
[۱۵] مستند العروة (الصوم) ج۱، ص۸۳-۸۵.




مفطرات روزه عبارت است از:
۱. خوردن و آشامیدن.
۲. آمیزش در قُبل و به قول مشهور، در دبُرُ.
۳. دروغ بستن به خدا و معصومان علیهم السّلام.
۴. فروبردن سر در آب به قول مشهور.
۵. رساندن غبار غلیظ بر حلق به قول مشهور.
۶. باقی ماندن عمدی بر جنابت تا اذان صبح و نیز حیض و نفاس به قول مشهور.
۷. استمناء.
۸. در اینکه اماله با مایعات موجب بطلان روزه می‏شود یا نه، اختلاف است.



افطار عمدی روزه، موجب بطلان آن و در روزه ماه‏رمضان، موجب ثبوت قضا نیز می‏شود. افطار عمدی روزه واجب معیّن، مانند روزه ماه رمضان، نذر معین و نیز قضای روزه ماه رمضان در صورت افطار بعدازظهر موجب ثبوت کفّاره است.



افطار آگاهانه و عمدی در روز ماه رمضان، موجب ثبوت تعزیر در بار اول و دوم است و چنانچه شخصی بار سوم بنابر قولی یا چهارم بنابر قولی دیگر آن را تکرار کند کشته می‏شود، به شرط آنکه بار اول و دوم تعزیر شده باشد.



اگر افطار روزه‏هایی که واجب است پی در پی گرفته شود ـ همچون شصت روز روزه کفاره ـ از روی عذر، مانند حیض باشد، ضرری به تتابع نمی‏زند و پس از رفع عذر، روزه را ادامه می‏دهد. امّا اگر بدون عذر باشد، تتابع از بین می‏رود و باید روزه را از سر بگیرد.



اگر روزه دار به گونه‏ای که اختیار از او سلب گردد مجبور به افطار شود، روزه‏اش باطل نمی‏شود، کفّاره نیز ندارد؛ امّا اگر تهدید شود و او برای در امان ماندن از عواقب تهدید با اختیار خود افطار کند، روزه‏اش باطل می‏شود، ولی کفّاره ندارد.



اگر روزه دار از روی تقیه افطار کند، مانند افطار در روز عید ِ مخالفان یا پس از غروب خورشید و پیش از مغرب شرعی، در صحّت و بطلان این روزه اختلاف است. بنابر قول به بطلان روزه، قضای آن واجب است؛ لیکن کفّاره ندارد.



حلال شمردن افطار روزه ماه رمضان از سوی مسلمان موجب ارتداد وی می‏گردد.



خوردن غذا پس از مدّتی امساک، اعم از این است که امساک تا پایان زمان روزه و با قصد آن باشد یا چنین نباشد.



زمان افطار، غروب خورشید است که به قول مشهور با از بین رفتن سرخی از ناحیه مشرق تحقق می‏یابد.



برای افطار آدابی ذکر شده، از جمله: خواندن دعا، اعم از مأثور و غیر مأثور و تلاوت سوره قدر هنگام افطار مستحب است. نیز مستحب است افطار پس از خواندن نماز مغرب صورت گیرد، مگر روزه دار بسیار گرسنه یا تشنه باشد، به حدّی که خضوع و حضور قلب را از او سلب کند یا دیگران برای افطار منتظر او باشند.
افطار با آب، بویژه آب نیمه گرم، شیر و شیرینی، بویژه خرما مستحب است.



مستحب است افطار در روز عید فطر، پیش از نماز عید و در عید قربان، بعد از نماز عید صورت گیرد.




 
۱. جواهر الکلام ج۱۷، ص۱۳۳.    
۲. جواهر الکلام ج۱۶، ص۳۴۷.    
۳. جواهر الکلام ج۱۷، ص۱۵۱-۱۵۴.    
۴. جواهر الکلام ج۱۷، ص۱۵۰.    
۵. جواهر الکلام ج۱۶، ص۲۴۶-۲۶۶.    
۶. جواهر الکلام ج۲۹، ص۵۰.    
۷. العروة الوثقی ج۳، ص۶۶۰.    
۸. جواهر الکلام ج۱۷، ص۱۱۵.    
۹. جواهر الکلام ج۲۹، ص۵۰-۵۱.    
۱۰. وسائل الشیعة ج۱۰، ص۱۵۲.    
۱۱. جواهر الکلام ج۱۷، ص۵۱-۵۳.    
۱۲. جواهر الکلام ج۱۷، ص۱۱۵.    
۱۳. العروة الوثقی ج۳، ص۶۶۰.    
۱۴. مستند العروة (الصوم) ج۱، ص۵۸.
۱۵. مستند العروة (الصوم) ج۱، ص۸۳-۸۵.
۱۶. جواهر الکلام ج۱۶، ج۲۱۷.    
۱۷. جواهر الکلام ج۱۶، ص۲۵۳.    
۱۸. عروة الوثقی ج۳، ص۵۴۱-۵۷۰.    
۱۹. جواهر الکلام ج۱۶، ص۲۷۴-۲۷۵.    
۲۰. جواهر الکلام ج۱۶، ص۳۰۷-۳۰۸.    
۲۱. جواهر الکلام ج۱۷، ص۷۱-۷۷.    
۲۲. جواهر الکلام ج۳۳، ص۲۵۵-۲۵۶.    
۲۳. جواهر الکلام ج۱۶، ص۲۵۸-۲۶۷.    
۲۴. عروة الوثقی ج۳، ص۵۸۳.    
۲۵. تحریر الوسیلة ج۱، ص۲۸۷.    
۲۶. منهاج الصالحین(خویی) ج۱، ص۲۶۹.    
۲۷. جواهر الکلام ج۱۶، ص۳۰۷.    
۲۸. جواهر الکلام ج۱۶، ص۳۸۴.    
۲۹. وسائل الشیعة ج۱۰، ص۱۴۹-۱۵۱.    
۳۰. جواهرالکلام ج۱۶، ص۳۸۴-۳۸۵.    
۳۱. وسائل الشیعة ج۱۰، ص۱۵۶-۱۶۱.    
۳۲. جواهرالکلام ج۱۱، ص۳۵۴.    
۳۳. عروة الوثقی ج۳، ص۳۹۶.    




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۶۲۴-۶۲۶.    





جعبه ابزار