تجارت در قیامت (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

تجارت، خرید و فروش و تصرف در اصل سرمایه برای دستیابی به سود است.در آیات مختلف قرآن کریم به عدم امکان تجارت در قیامت اشاره شده است.

---

در آیه ۲۵۴ سوره بقره نفی مبادلات تجاری و خرید و فروش ، در روز قیامت اشاره دارد:
يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتىِ‌َ يَوْمٌ لَّا بَيْعٌ فِيهِ وَ لَا خُلَّةٌ وَ لَا شَفَاعَةٌ وَ الْكَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُون «ای کسانی که ایمان آورده‌اید از آنچه به شما روزی داده‌ایم انفاق کنید پیش از آنکه روزی فرا رسد که در آن نه داد و ستدی است و نه دوستی و نه شفاعتی و کافران خود ستمکارانند.»

۱.۱ - دیدگاه تفسیر نمونه

به دنبال آیات گذشته که از قسمتی از سرگذشت امتهای پیشین و جهاد و حکومت الهی و اختلافاتی که بعد از پیامبران داشتند، بحث می‌نمود، در این آیه روی سخن را به مسلمانان کرده و به یکی از وظائفی که سبب وحدت جامعه و تقویت حکومت و بنیه دفاعی و جهاد می‌شود اشاره می‌کند و می‌فرماید: "‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از آنچه به شما روزی داده‌ایم انفاق کنید (یا ایها الذین آمنوا انفقوا مما رزقناکم).
گر چه جمله" مما رزقناکم" (از آنچه به شما روزی داده‌ایم) مفهوم وسیعی دارد که هم انفاقهای مالی واجب و مستحب را شامل می‌شود و هم انفاقهای معنوی مانند علم و دانش و امور دیگر، ولی با توجه به تهدیدی که در ذیل آیه آمده، بعید نیست منظور، انفاق واجب یعنی زکات و مانند آن باشد، به علاوه، انفاق واجب است که بنیه بیت المال و حکومت را تقویت می‌کند، ضمنا از تعبیر به" مما" استفاده می‌شود که انفاق واجب همیشه بخشی از مال را در بر می‌گیرد نه همه آن را.
مرحوم"طبرسی" در"مجمع البیان"، عمومیت آیه را نسبت به انفاقهای واجب و مستحب ترجیح می‌دهد معتقد است ذیل آیه مشتمل بر تهدیدی نیست بلکه خبر از حوادث وحشتناک روز قیامت می‌دهد.
ولی با توجه به آخرین جمله آیه که کافران را ظالمان می‌شمرد، اشاره‌ای است که ترک انفاق نوعی کفر و ظلم است و این جز در انفاقات واجب، تصور نمی‌شود.
سپس می‌افزاید: امروز که توانایی دارید انفاق کنید" پیش از آنکه روزی فرا رسد که نه خرید و فروش در آن است و نه رابطه دوستی و نه شفاعت " (من قبل ان یاتی یوم لا بیع فیه و لا خلة و لا شفاعة).
اشاره به اینکه راه‌های نجاتی که در دنیا از طرق مادی وجود دارد هیچکدام در آنجا نیست، نه بیع و معامله‌ای می‌توانید انجام دهید که سعادت و نجات از عذاب را برای خود بخرید و نه دوستیهای مادی این جهان که با سرمایه‌های خود کسب می‌کنید در آنجا نفعی به حال شما دارد زیرا آنها نیز به نوبه خود گرفتار اعمال خویش‌اند و از خود به دیگری نمی‌پردازند و نه شفاعت در آنجا به حال شما سودی دارد زیرا شفاعت الهی در سایه کارهای الهی انجام می‌گیرد که انسان را شایسته شفاعت می‌کند و شما آن را انجام نداده‌اید و اما شفاعتهای مادی که با مال و ثروت در این دنیا قابل بدست آوردن است در آنجا وجود نخواهد داشت.
بنا بر این شما با ترک انفاق و انباشتن اموال و بخل نسبت به دیگران تمام درهای نجات را به روی خود بسته‌اید.
و در پایان آیه می‌فرماید: " کافران همان ظالمان‌اند.

قُل لِّعِبَادِىَ الَّذِينَ ءَامَنُواْ يُقِيمُواْ الصَّلَوةَ وَ يُنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَ عَلَانِيَةً مِّن قَبْلِ أَن يَأْتىِ يَوْمٌ لَّا بَيْعٌ فِيهِ وَ لَا خِلَال«به آن بندگانم که ایمان آورده‌اند بگو نماز را بر پا دارند و از آنچه به ایشان روزی داده‌ایم پنهان و آشکارا انفاق کنند پیش از آنکه روزی فرا رسد که در آن نه داد و ستدی باشد و نه دوستیی.»

۱.۱ - دیدگاه تفسیر نمونه

در تعقیب آیات گذشته که از برنامه مشرکان و کسانی که کفران نعمتهای الهی کردند و سرانجام به دار البوار کشیده شدند سخن می‌گفت در آیات مورد بحث، سخن از برنامه بندگان راستین و نعمتهای بی انتهای او است که بر مردم نازل شده.
نخست می‌گوید: " به بندگان من که ایمان آورده‌اند بگو: نماز را بر پای دارند و از آنچه به آنها روزی داده‌ایم در پنهان و آشکار انفاق کنند" (قل لعبادی الذین آمنوا یقیموا الصلاة و ینفقوا مما رزقناهم سرا و علانیة).
" پیش از آنکه روزی فرا رسد که نه در آن روز خرید و فروش است، تا بتوان از این راه سعادت و نجات از عذاب را برای خود خرید، و نه دوستی به درد می‌خورد" (من قبل ان یاتی یوم لا بیع فیه و لا خلال).
سپس به معرفی خدا از طریق نعمتهایش می‌پردازد آن گونه معرفی که عشق او را در دلها زنده می‌کند، و انسان را به تعظیم در برابر عظمت و لطفش وا میدارد زیرا این یک امر فطری است که انسان نسبت به کسی که به او کمک کرده و لطف و رحمتش شامل او است علاقه و عشق پیدا می‌کند و این موضوع را ضمن آیاتی چند چنین بیان می‌دارد:
" خداوند همان کسی است که آسمانها و زمین را آفریده است"(الله الذی خلق السماوات و الارض).
" و از آسمان آبی فرستاد که به وسیله آن میوه‌های مختلف را خارج ساخت و از آنها به شما روزی داد"(و انزل من السماء ماء فاخرج به من الثمرات رزقا لکم).
" او کشتی را مسخر شما ساخت" هم از نظر مواد ساختمانیش که در طبیعت آفریده است و هم از نظر نیروی محرکش که بادهای منظم سطح اقیانوسها است (و سخر لکم الفلک).
" تا این کشتیها بر صفحه اقیانوسها به فرمان او به حرکت در آیند" و سینه آبها را بشکافند و به سوی ساحل مقصود پیش روند، و انسانها و وسائل مورد نیازشان را از نقطه‌ای به نقاط دیگر به آسانی حمل کنند (لتجری فی البحر بامره).
همچنین" نهرها را در تسخیر شما در آورد" (و سخر لکم الانهار).
تا از آب حیاتبخش آنها زراعتهایتان را آبیاری کنید، و هم خود و دامهایتان سیراب شوید، و هم در بسیاری از اوقات، صفحه آنها را به عنوان یک جاده هموار مورد بهره برداری قرار داده، با کشتی‌ها و قایقها از آنها استفاده کنید، و هم از ماهیان آنها و حتی از صدفهایی که در اعماقشان موجود است، بهره گیرید.
نه تنها موجودات زمین را مسخر شما ساخت بلکه" خورشید و ماه را که دائما در کارند سرگشته فرمان شما قرار داد"(و سخر لکم الشمس و القمر دائبین)

---