• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خوردن

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



يکي از موضوعاتي که در فقه از احکام آن صحبت شده ،‌خوردن مي باشد.




خوردن ، جويدن و فروبردن مواد غذايى از راه دهان و بلعيدن آن و نوشيدن . به ناروا تصرف کردن مال کسى را اکل به باطل مي گويند.



از احکام خوردن به معناى اوّل در بابهاى طهارت، صلات، صوم، حج، تجارت، نکاح و اطعمه و اشربه سخن گفته‌اند.



انسان همچون ديگر جانداران براى ادامه حيات خود نياز به خوردن دارد و از آنجا که حفظ جان از واجبات است، خوردن در حدّ حفظ جان واجب است. و افزون بر آن، مباح خواهد بود؛ چنان که خوردن از روى سير ى و نيز تا مرز پر شدن معده کراهت دارد و با داشتن زيانِ درخور اعتنا حرام است.
خوردن به نيت کسب توانايى در به جا آوردن تکاليف و وظايف بندگى مستحب است. خوردن از سفره‌ اى که بر آن شراب نوشيده شود، حرام مى‌باشد.

۳.۱ - خوردن در حال تخلي


خوردن در حال تخلى مکروه و از ظرف طلا و نقره حرام است

۳.۲ - خوردن در حال نماز


خوردن در حال نماز در صورتى که نماز گزار را از حالت نماز گزاردن خارج کند، موجب بطلان نماز است. در غير اين صورت، بطلان نماز اختلافى است. بنابر قول به حرمت قطع عمدى نماز واجب، خوردن اگر موجب بطلان نماز شود، حرام نيز مى‌باشد.
از مبطلات روزه خوردن است، مگر آنکه از روى سهو و غفلت انجام گيرد.
خوردن عمدى در روزه واجب، مانند ماه رمضان، علاوه بر باطل کردن روزه، حرام است.
خوردن گوشت شکار و غذاى معطر بر محرم، حرام است .
خوردن چيزى پيش از نماز عيد فطر مستحب است.
خوردن از گوشت قربانىِ واجب در حج بنابر قول بيشتر فقها، و نيز قربانى مستحب، مستحب است. و خوردن از گوشت عقيقه براى پدر، مادر و ديگر اعضاى خانواده، مکروه است.



خوردن مال ديگرى بدون اذن او حرام است؛
ليکن به تصريح قرآن کريم خوردن از خانه پدر، مادر، خواهر، برادر، عمو، عمه، دايى، خاله، شوهر، دوست و کسى که کليد خانه‌اش در دست انسان است، جايز مى‌باشد، به شرط آنکه علم به عدم رضايت آنان نداشته باشد.
در اينکه مراد از «ما مَلَکتُم مَفاتِحَه؛ خانه‌هايى که کليدشان را در اختيار داريد» چه کسى است، اقوال مختلف است. برده انسان؛ کسى که انسان بر او ولايت دارد؛ آنچه انسان در خانه خود مى‌يابد بدون آنکه از آن آگاهى داشته باشد؛ فرزند؛ وکيل انسان در اموال او، و قيم انسان از جمله اين اقوال است.
[۲۳] مفاتيح الشرائع ج۲، ص ۲۲۳
[۲۴] الروضة البهية ج ۷، ص ۳۴۴؛

بنابر قول مشهور، خوردن در حدّ متعارف، بدون افساد، از ميوه باغ يا مزرعه ديگرى براى کسى که از کنار آن مى‌گذرد با شرايط ى جايز است در فقه به آن حق الماره اطلاق مي شود.
خوردن آنچه که بر سر عروس و داماد نثار مى‌کنند، جايز است.
بنابر قول برخى، خوردن غذايى که انسان بدان دعوت نشده و نيز در صورت دعوت انفرادى، بردن همراه از قبيل فرزند خود و خوردن وى از آن غذا حرام است. برخى قائل به کراهت آن شده‌اند.

۴.۱ - خوردن حرام در حال اضطرار


آنچه خوردن آن بر انسان حرام است، در حال اضطرار حلال مى‌باشد



- شستن دست ها پيش و پس از غذا.
- بردن نام خدا در ابتدا و نيز پيش از خوردن هر نوع غذا و حمد کردن خداوند در پايان.
- آغاز کردن ميزبان به خوردن و دست کشيدن از غذا پس از ميهمان.
- خوردن نمک يا سرکه در آغاز و پايان غذا.
- خوردن غذا با دست راست.
- خوردن غذا با سه انگشت يا همه انگشتان.
- نشستن بر طرف چپ هنگام غذا خوردن.
- خوردن غذاهاى بيرون افتاده از سفره، مگر در بيابان.
- گراميداشت نان با شروع به خوردن آن و عدم انتظار چيزى ديگر.
- دعا کردن براى ميزبان.
- ليسيدن انگشتان و خشک کردن دست با دستمال بعد از غذا پس از شستن آن و کشيدن دستها به صورت و ابروها.
- دراز کشيدن به پشت و نهادن پاى راست بر پاى چپ پس از غذا.
- خلال کردن پس از غذا و فراهم کردن آن براى مهمان.



خوردن با دست چپ، تکيه دادن هنگام خوردن، خوردن در حال راه رفتن، پرخورى، خوردن در حال سير ى، نگاه کردن به ديگرى در حال غذا خوردن و پاره کردن نان با کارد و مانند آن يا گذاشتن آن زير ظرف غذا
[۴۸] توضيح المسائل مراجع ج ۲، ص ۶۰۷ م ۲۶۳۷.




 
۱. جواهر الکلام ج ۳۶، ص ۴۳۲.    
۲. جواهر الکلام ج ۳۶، ص ۴۶۱    
۳. جواهر الکلام ج ۳۶، ص ۴۶۵    
۴. القواعد والفوائد ج۱، ص ۱۱۸- ۱۱۹.    
۵. جواهر الکلام ج ۳۶، ص ۴۶۶.    
۶. العروة الوثقى ج ۱، ص ۳۴۴.    
۷. جواهر الکلام ج ۶، ص ۳۲۸- ۳۳۲.    
۸. جواهر اکلام ج۱۱، ص ۷۷- ۷۹    
۹. العروة الوثقى ج ۳، ص ۳۱- ۳۲.    
۱۰. جواهر الکلام ج ۱۶، ص ۲۱۷- ۲۱۹    
۱۱. الحدائق الناضرة ج ۱۳، ص ۶۷    
۱۲. الحدائق الناضرة ج ۱۳، ص ۶۰    
۱۳. جواهر الکلام ج ۱۸، ص ۲۸۶.    
۱۴. جواهر الکلام ج ۱۸، ص ۳۲۳.    
۱۵. جواهر الکلام ج۱۱، ص ۳۷۷    
۱۶. جواهر الکلام ج۱۱، ص ۳۷۷    
۱۷. جواهر الکلام ج۳۱، ص ۲۷۰.    
۱۸. جواهر الکلام ج۳۶، ص ۴۰۵    
۱۹. سوره نور(۲۴)،آیه۶۱    
۲۰. جواهر الکلام ج ۳۶، ص ۴۰۶.    
۲۱. الجامع للشرائع، ص ۳۹۲    
۲۲. جواهر الکلام ج ۳۶، ص ۴۰۶- ۴۱۳.    
۲۳. مفاتيح الشرائع ج۲، ص ۲۲۳
۲۴. الروضة البهية ج ۷، ص ۳۴۴؛
۲۵. المهذّب البارع ج ۴، ص ۲۳۷    
۲۶. جواهر الکلام ج ۲۴، ص ۱۲۷.    
۲۷. جواهر الکلام ج ۲۹، ص ۵۱.    
۲۸. جواهر الکلام ج ۳۶، ص ۴۶۹.    
۲۹. جواهر الکلام ج ۳۶، ص۴۳۰- ۴۳۱.    
۳۰. جواهر الکلام ج ۳۶، ص ۴۴۷.    
۳۱. جواهر الکلام ج ۳۶،ص ۴۵۱- ۴۵۳.    
۳۲. جواهر الکلام ج ۳۶،ص ۴۵۴.    
۳۳. جواهر الکلام ج ۳۶،ص ۴۷۰- ۴۷۱.    
۳۴. جواهر الکلام ج ۳۶،ص ۴۵۴.    
۳۵. جواهر الکلام ج ۳۶،ص ۴۵۷    
۳۶. جواهر الکلام ج ۳۶،ص ۴۶۰- ۴۶۱.    
۳۷. جواهر الکلام ج ۳۶،ص ۴۷۰.    
۳۸. جواهر الکلام ج ۳۶،ص ۴۷۶.    
۳۹. جواهر الکلام ج ۳۶،ص ۴۵۶.    
۴۰. جواهر الکلام ج ۳۶،ص ۴۴۹- ۴۵۱.    
۴۱. جواهر الکلام ج ۳۶،ص ۴۵۶.    
۴۲. جواهر الکلام ج ۳۶،ص ۴۷۵.    
۴۳. جواهر الکلام ج ۳۶،ص ۴۶۵.    
۴۴. جواهر الکلام ج ۳۶،ص ۴۵۷.    
۴۵. جواهر الکلام ج ۳۶،ص ۴۶۹.    
۴۶. جواهر الکلام ج ۳۶،ص ۴۶۱.    
۴۷. جواهر الکلام ج ۳۶،ص ۴۶۵.    
۴۸. توضيح المسائل مراجع ج ۲، ص ۶۰۷ م ۲۶۳۷.





فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام ج‌۳، ص ۵۲۲    




جعبه ابزار