• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سگ

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



سگ یکی از حیوانات معروف است که دارای انواع مختلف می‌باشد. عنوان یاد شده در بابهاى طهارت، صلات، حج، تجارت، اجاره، وقف، وصیت، اطعمه و اشربه، لقطه، قصاص و دیات به کار رفته است.




همه انواع سگ- جز نوع دریایى آن حتى اجزاى فاقد حیات آن همچون مو و ناخن و نیز رطوبتهاى بدنش از قبیل آب دهان و بینى نجس و غیر قابل تطهیر و تذکیه است. سگ دریایى بنابر قول مشهور پاک است.



براى تطهیر ظرفى که سگ آن را لیسیده یا از آن، آب یا مایعى دیگر خورده، بنابر مشهور باید ابتدا آن را خاک مالى کرد و سپس دو مرتبه با آب شست.

۲.۱ - مورد لزوم خاک مالی


لزوم خاک مالى بنابر قول مشهور اختصاص به ولوغ دارد. بنابر این، ظرفى که با آب دهان سگ- بدون ولوغ- یا بر اثر رطوبتى از بدن آن و یا افتادن سگ درون آن نجس شده، نیازى به خاک مالى ندارد.



برخورد کردن لباس با سگ، در صورتى که هر دو خشک باشند، موجب نجاست لباس نمى‏شود؛ هرچند به قول مشهور، پاشیدن مقدارى آب روى آن مستحب است.



سگ از حرام گوشتان و بنابر آنچه در برخى روایات آمده از مسخ شدگان است.



خرید و فروش سگ، جز سگ شکارى جایز نیست؛ لیکن به قول برخى داد و ستد توله سگ، جهت آموزش دادن آن براى شکار جایز است.
بسیارى از فقها سگ نگهبان خانه، باغ، مزرعه و گله را نیز در حکم به سگ شکارى ملحق کرده‏اند؛ لیکن برخى خرید و فروش این نوع سگها را جایز ندانسته‏اند.
البته بنابر قول به عدم جواز داد و ستد، نگهدارى آنها به منظور استفاده در نگهبانى جایز است و نگهدارى غیر آنها جایز نیست. اجاره دادن سگ شکارى و سگ نگهبان جایز است.



نگهدارى و مواظبت از سگ درنده که بى جهت به افراد حمله مى‏کند بر صاحبش واجب است و در صورت کوتاهى در این امر، ضامن جنایت سگ خواهد بود.

۶.۱ - تحریک سگ برای حمله


اگر بر اثر تحریک سگ درنده به سوى کسى، وى کشته شود، در صورتى که سگ غالباً کشنده یا قصد تحریک کننده، کشتن طرف باشد، تحریک کننده قصاص مى‏شود؛ زیرا نقش سگ در این صورت نقش آلت قتل است.

۶.۲ - حمله سگ در خانه صاحب خانه


اگر کسى وارد خانه‏اى شود و سگ صاحب خانه به او آسیب برساند، در صورتى که ورودش با اذن صاحب خانه بوده، صاحب خانه ضامن است، وگرنه ضمانى متوجه وى نیست.



بنابر قول مشهور، دیه سگ شکارى چهل درهم است.
[۳۳] مفاتیح الشرائع ج۲، ص۱۶۰.

برخى قدما دیه یاد شده را به سگ سلوقى اختصاص داده‏اند؛ لیکن برخى، مراد قدما از سگ سلوقى را همان سگ شکارى دانسته‏اند.
از برخى قدما نقل شده که دیه سگ شکارى قیمت آن است، به شرط آنکه از چهل درهم بیشتر نباشد.
بعضى گفته‏اند: مراد از سگ شکارى نوعى خاص از سگ است که استعداد شکار کردن و آموزش دیدن براى این منظور را دارد، نه سگى که بالفعل براى شکار آموزش دیده باشد.
لیکن در مقابل، برخى دیگر قائل‏اند: مراد از سگ شکارى، سگ آموزش دیده جهت شکار است و سگى که استعداد شکار کردن- هرچند با آموزش دیدن- دارد، اما هنوز آموزش ندیده، ملحق به آن نیست.

۷.۱ - دیه سگ گله


در اینکه دیه سگ گله یک گوسفند نر است یا بیست درهم و یا بهاى خود سگ، اختلاف است. قول دوم، منسوب به مشهور است.

۷.۲ - دیه سگ نگهبان


دیه سگ نگهبان باغ بنابر قول مشهور بیست درهم است. برخى دیه آن را قیمتش دانسته‌‏اند.

۷.۳ - دیه سگ مزرعه


دیه سگ مزرعه بنابر قول مشهور، یک پیمانه (قفیز) گندم است. برخى دیه آن را قیمت خود سگ دانسته‏اند.

۷.۴ - دیه دیگر سگها


بنابر قول مشهور، جز سگهاى یاد شده‏ براى دیگر سگها ارزش و قیمتى نیست؛ در نتیجه دیه‏اى نخواهند داشت. برخى قدما دیه آنها را یک زنبیل خاک ذکر کرده‏اند.

۷.۵ - دیه غصب و کشتن سگ


برخى گفته‏اند: دیه سگ در موارد ثبوت، در ازاى صِرف کشتن سگ است. بنابر این، چنانچه کسى یکى از سگهاى یاد شده را غصب کند و سپس آن را بکشد، ضامن بیشترین مقدار از دیه و قیمت سگ است. برخى گفته‏اند: چنانچه غاصب سگ را بکشد، ضامن بالاترین مبلغ از دیه و قیمت است و اگر سگ نزد غاصب تلف شود، او تنها ضامن قیمت آن خواهد بود؛ بیشتر از مقدار دیه باشد یا کمتر. برخى، غاصب را همچون غیر غاصب، تنها ضامن دیه دانسته‏اند.



اگر سگى در چاه آب بیفتد و بمیرد، براى تطهیر آن چهل دلو آب کشیده مى‏شود و اگر نمیرد هفت دلو. کشیدن مقدار یاد شده بنابر قول مشهور متأخران، مستحب است.



نماز گزاردن در خانه‌اى که در آن سگ غیر شکارى است مکروه مى‏باشد.



مُحرمى که سگ خود را به سوى شکار فرستاده و سگ آن را کشته، ضامن است و چنانچه حیوان در حرم باشد، دو کفاره بر عهده‏اش مى‏آید؛ یکى کفاره صید در حال احرام و دیگرى کفاره صید در حرم.



سگهایى که تملک آنها جایز است، از قبیل سگ شکارى، وقف کردن و وصیت به آنها نیز جایز مى‏باشد.



اگر سگى با گوسفندى آمیزش کند و بچه‏اى متولد گردد، عنوان هریک از آن دو که بر بچه صادق باشد، حکم همان را خواهد داشت.



در جواز گرفتن سگ گم شده قابل تملک همچون سگ شکارى، اختلاف است. بنابر قول به جواز، تا یک سال اعلام مى‏کند و پس از آن چنانچه صاحبش پیدا نشود، مى‏تواند از آن استفاده کند، لیکن در صورت تلف، ضامن قیمت آن است.


 
۱. جواهر الکلام ج۵، ص۳۶۶.    
۲. العروة الوثقى‌ ج۱، ص۱۴۲.    
۳. جواهر الکلام ج۵، ص۳۳۱.    
۴. العروة الوثقى‌ ج۱، ص۱۴۲.    
۵. جواهر الکلام ج۵، ص۳۶۶.    
۶. العروة الوثقى‌ ج۱، ص۱۴۲.    
۷. العروة الوثقى‌ ج۱، ص۲۹۵.    
۸. جواهرالکلام ج۵، ص۳۶۸.    
۹. جواهرالکلام ج۶، ص۳۵۵-۳۶۱.    
۱۰. جواهرالکلام ج۶، ص۲۰۲.    
۱۱. مستند الشیعة ج۱۵، ص۹۹-۱۰۱.    
۱۲. جواهر الکلام ج۳۶، ص۱۹۶-۱۹۷.    
۱۳. جواهر الکلام ج۲۲، ص۱۳۶.    
۱۴. نهایة الإحکام ج۲، ص۴۶۲.    
۱۵. الروضة البهیة ج۳، ص۲۰۹.    
۱۶. الوسیلة، ص۲۴۸.    
۱۷. کتاب السرائر ج۲، ص۲۲۰.    
۱۸. مختلف الشیعة ج۵، ص۱۲.    
۱۹. الدروس الشرعیة ج۳، ص۱۶۸.    
۲۰. مسالک الأفهام ج۳، ص۱۳۵.    
۲۱. جواهرالکلام ج۲۲، ص۱۳۷.    
۲۲. المقنعة، ص۵۸۹.    
۲۳. النهایة، ص۳۶۴.    
۲۴. شرائع الإسلام ج۲، ص۲۶۵.    
۲۵. الخلاف ج۳، ص۱۸۳.    
۲۶. المبسوط ج۲، ص۱۶۶.    
۲۷. تحریر الأحکام ج۲، ص۲۵۸.    
۲۸. کتاب السرائر ج۲، ص۲۱۵.    
۲۹. مسالک الأفهام ج۳، ص۱۳۵.    
۳۰. جواهرالکلام ج۴۳، ص۱۲۹.    
۳۱. جواهرالکلام ج۴۲، ص۴۲.    
۳۲. جواهرالکلام ج۴۳، ص۱۳۴.    
۳۳. مفاتیح الشرائع ج۲، ص۱۶۰.
۳۴. النهایة، ص۷۸۰.    
۳۵. المقنعة، ص۷۶۹.    
۳۶. منتهى المطلب (ق) ج۲، ص۱۰۰۹.    
۳۷. مختلف الشیعة ج۹، ص۴۲۳-۴۲۴.    
۳۸. مجمع الفائدة ج۱۴، ص۳۵۰.    
۳۹. جواهر الکلام ج۴۳، ص۳۹۸.    
۴۰. جواهر الکلام ج۴۳، ص۳۹۳-۳۹۷.    
۴۱. مبانى تکملة المنهاج ج۲، ص۴۲۸-۴۳۱.    
۴۲. جواهر الکلام ج۴۳، ص۳۹۷.    
۴۳. جواهر الکلام ج۴۳، ص۳۹۸-۳۹۹.    
۴۴. جواهر الکلام ج۱، ص۲۳۳.    
۴۵. جواهر الکلام ج۱، ص۲۵۴.    
۴۶. العروة الوثقى‌ ج۲، ص۴۰۰.    
۴۷. جواهر الکلام ج۲۰، ص۲۸۹.    
۴۸. جواهر الکلام ج۲۸، ص۱۸.    
۴۹. جواهر الکلام ج۲۸، ص۳۱۶.    
۵۰. جواهر الکلام ج۵، ص۳۶۸-۳۶۹.    
۵۱. جواهر الکلام ج۳۸، ص۲۵۴.    




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۵۰۶-۵۰۹.    



جعبه ابزار