عام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
لفظ شامل تمام مصادیق مدخول آن را عام می‌گویند.
عام، در لغت، به معنای فراگیر بودن و شامل شدن، و
عموم، به معنای شمول و فراگیری است. در کتاب " انوار الاصول " آمده است: " ان العام معناه الشمول لغة و عرفا ".
در اصطلاح
علم اصول، از عام تعریف های متفاوتی ارایه شده است.
عام لفظی است که مفهوم آن همه افراد و مصادیقی را در بر می‌گیرد که صلاحیت انطباق بر آنها را دارد. در کتاب " انوار الاصول " آمده است: " ما یکون مستوعباً لجمیع الافراد التی یصدق علیها بمفهوم اللفظ ".
عام لفظی است مانند " کل " در مثال " اکرم کل عالم " که همه مصادیق مدخول خود ( عالم ) را که صلاحیت انطباق بر آنها را دارد در بر می‌گیرد. در کتاب " تهذیب الاصول " آمده است: " مادل علی تمام مصادیق مدخوله مما یصح ان ینطبق علیه ".
برخی معتقدند مفهوم عام و
خاص از مفاهیم روشنی است که به تعریف نیاز نداشته و تعریف‌های موجود از نوع شرح لفظ می‌باشد.
رابطه میان عام و خاص،
رابطه نسبی و
اضافی است.
گاهی لفظ عام بر خود
حکم اطلاق می‌شود، نه بر لفظی که موضوع حکم است؛ یعنی گفته می‌شود این حکم عام است، به این اعتبار که تمام افراد موضوعش را شامل می‌گردد.
مکارم شیرازی، ناصر، انوار الاصول، ج۲، ص۸۵.
خمینی، روح الله، تهذیب الاصول، ج۱، ص۴۵۹.
مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج۱، ص۱۳۹.
فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، ص۲۱۸.
خویی، ابو القاسم، محاضرات فی اصول الفقه، ج۵، ص۱۵۱.
مشکینی، علی، اصطلاحات الاصول، ص۱۷۳.
فخر رازی، محمد بن عمر، المحصول فی علم اصول الفقه، ج۳، ص۲۲۲.
صاحب معالم، حسن بن زین الدین، معالم الدین و ملاذ المجتهدین، ص۱۱۶.
زحیلی، وهبه، الوجیز فی اصول الفقه، ص۱۹۳.
نائینی، محمد حسین، اجودالتقریرات، ج۱، ص۴۴۰.
رشاد، محمد، اصول فقه، ص۱۶.
نائینی، محمد حسین، فوائد الاصول، ج۲، ص۵۱۱-۵۱۹ .
فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل دراصول فقه، ج۷، ص۵۷۹-۵۸۱.
فاضل لنکرانی، محمد، ایضاح الکفایة، ج۳، ص۳۵۱.
آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص۲۵۲.
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی
