• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نماز باران

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



وقتی رحمت الهی(باران) قطع شود و چشمه‌ها و قنات‌ها بخشکد و کمبود آب پدید آید، برای نزول رحمت الهی و آمدن باران، نماز می‏خوانند.
نام این نماز، نماز استسقاء، یا نماز باران است.




درخواست باران از طریق نماز باران از خداوند، یک درس توحیدی و توجه دادن به قدرت و رحمت الهی است، زیرا در خشکسالی و قحطی و بی‌آبی، از دست هیچکس، کاری‏ بر نمی‏آید، تنها خداست که می‏تواند با فرستادن ابرهای باران‏زا، رحمت‌ خویش را بر سر مردم بگسترد.
خداوند می‏فرماید: «قل ارایتم ان اصبح ماؤکم غورا فمن یاتیکم بماءمعین؟»؛بگو:اگر آب شما بخشکد، چه کسی برای شما آب گوارا می‏آورد؟



بی آبی یک منطقه و نیامدن باران، نشان قهر خدا و گاهی به سبب‏ گناهانی است که مردم جامعه انجام می‏دهند.
پس توجه به خدا و گریه‌ و التماس و توبه و تضرع، سبب می‏شود خداوند عنایت کند و کم‏آبی را برطرف سازد.
نماز باران برای جلب رحمت‏خداوند است.



گاهی بی‌بارانی، نتیجه معاصی مردم و نوعی‏ عقوبت و تنبیه الهی است.

۳.۱ - غضب خدا


رسول خدا -صلی‌الله‌علیه‌وآله- فرموده است: وقتی خداوند بر امتی غضب کند و عذاب بر آنان نفرستد، نرخ‌ها گران می‏شود و عمرها کوتاه می‏گردد، تجار سود نمی‏برند و درخت‌ها میوه‌ نمی‏دهند و نهرها پر آب نمی‏شود و باران از مردم قطع می‏شود و اشرار برآنان تسلط می‏یابند.

۳.۲ - ظلم حُکّام


در حدیث دیگری، امام صادق -علیه‌السلام- فرموده است:
«...و اذا جار الحکام فی القضاء امسک القطر من‏السماء.»؛هر گاه زمامداران و حاکمان، در دادرسی ستم کنند، باران‏ از آسمان قطع می‏شود.

۳.۳ - گناهان


طبق روایات، شیوع گناه، کفران نعمت، منع حقوق، کم‌فروشی، ظلم و حیله، ترک امر به معروف و نهی از منکر، ندادن‏ زکات و... نیز، گاهی سبب قطع باران می‏شود.



در حدیث آمده: حضرت سلیمان با اصحاب خود برای نماز باران‏ بیرون می‏رفت.
در راه، به مورچه‌ای برخورد که یکی از پاهایش را به‏ آسمان بلند کرده و می‏گوید: خدایا! ما مخلوقات ضعیف تو هستیم و آزروزی تو بی‌نیاز نیستیم، پس به سبب گناهان بنی آدم، ما را به هلاکت‌ مرسان.
حضرت سلیمان -علیه‌السلام- به اصحاب خود فرمود: برگردید! همانا بخاطر دعای غیر خودتان سیراب شدید!....
پس خیلی هم نباید مغرور بود، خداوند گاهی به خواسته مورچه‌ای، رحمت‌ خود را بر بندگان نازل می‏کند.
حتی گاهی دعای کافری چون‏ فرعون را می‏پذیرد و باران و فراوانی آب را عطا می‏کند.



در حدیث است از قول امام صادق -علیه‌السلام- که یاران فرعون از کاهش آب نیل پیش او سخن‏ گفتند و اظهار کردند که این باعث هلاکت ما خواهد شد، فرعون از آنان‏ خواست که آن‌ روز برگردند.
شب که شد، به میان رود نیل رفت و دست‏ به سوی آسمان بلند کرد و گفت: خدایا! می‏دانی که می‏دانم، که جز تو، کسی توان آب آوردن ندارد، پس به ما آب بده.
صبح که شد، رود نیل فوران زد و سرشار از آب شد.



نماز باران مثل نماز عید، دو رکعت است و رکعت اول، پنج قنوت و رکعت دوم‏ چهار قنوت دارد و بهتر است که با جماعت‌ خوانده شود.

۶.۱ - دعای قنوت نماز باران


در قنوت‏ها، هر دعایی می‏توان خواند، ولی بهتر است دعایی خوانده‏شود که در آن، از خداوند، طلب باران شده باشد و قبل از هر دعا، صلوات بر پیامبر و آلش فرستاده شود.

۶.۲ - بلند خواندن سوره حمد


مستحب است که حمد و سوره‌اش بلند خوانده شود.

۶.۳ - مستحبات قبل از نماز باران


از آن‌جا که این نماز، برای جلب رحمت پروردگار است، در مستحبات‌ آن اموری ذکر شده که همه، حالت رقت و زاری و نیاز بندگان را می‏رساند و جلب رحمت می‏کند، از جمله: مردم سه روز، روزه بگیرند و روز سوم به صحرا روند و نماز بخوانند.
زیر آسمان جمع شوند.
پا برهنه باشند، مردم، منبر را با خود به صحرا ببرند، مؤذن‌ها هم همراه باشند.
پیران و کودکان و چهارپایان را هم با خود ببرند، بچه‌ها را از مادران جدا کنند تا صدای گریه و ضجه زیاد شود.
مانع بیرون رفتن کفار همراه خود شوند، امام جماعت و مردم، در کمال خشوع و وقار و درخواست، به بیابان‌ بیرون روند، جای پاکی را برای نماز، انتخاب کنند.

۶.۴ - مستحبات بعد از نماز باران


و نیز، وقتی نماز به پایان رسید، پیش‌نماز به منبر رود، و عبای خود را واژگونه یا پشت و رو بر دوش افکند، با صدای بلند، صد بار تکبیر بگوید، رو به مردم سمت راست کرده، صد بار بلند، سبحان الله بگوید، سپس به‏ مردم طرف چپ روی کرده و صد بار با صدای بلند، لا اله الا الله بگوید، مانعی ندارد که مردم هم با صدای بلند، این شعارها را بدنبال پیشن‌ماز، تکرار کنند، چرا که رحمت و مغفرت را بهتر جلب می‏کند.
آنگاه، امام جماعت و مردم، دست‏ به دعا بردارند، و بسیار التماس و دعا کنند و بنالند و بخواهند، و امام جماعت، خطبه بخواند و از خداوند، طلب باران کند.
و بهتر است از خطبه‏هایی که از معصومین -علیه‌السلام- نقل شده‏ استفاده شود.
مانند آنچه از حضرت امیر -علیه‌السلام- (الحمد لله سابغ النعم...)
[۹] مستدرک نهج‌البلاغه، ج۶ ص‏۲۶۸.
و امام سجاد -علیه‌السلام- (اللهم اسقنا الغیث....).
[۱۰] صحیفه سجادیه، دعای ۱۹.
نقل‏ شده است.



آن‌گونه که از روایات تاریخی بر می‏آید، نماز باران در زمان انبیاء گذشته هم بوده است.

۷.۱ - شیوه پیامبر و اهل بیت


دعاها و حدیث‏هایی هم که درباره شیوه رسول خدا -صلی‌الله‌علیه‌وآله- در خواندن‏ نماز باران نقل شده، با خطبه‏های مربوط به این نماز که از امیرالمؤمنین‌ نقل شده، و نیز دعای امام سجاد -علیه‌السلام- گویای این است که به این سنت، عمل می‏شده است.


۷.۲ - نماز باران علماء


در تاریخ، برخی از علمای بزرگ هم به برگزاری این نماز اقدام کرده و از خدا، باران گرفته‏اند.
البته این نماز، از آن‌جهت‏ حساسیت دارد که اگر خداوند، دعاها را مستجاب نکند و باران نفرستد، مایه شرمندگی‌ نمازگزاران می‏شود که خدا به آنان توجه ننمود.
از این جهت، اقدام به‏این نماز، جرات و ایثاری در حد مایه گذاشتن از آبرو می‏طلبد.

۷.۲.۱ - نماز باران آیت الله خوانساری


یکی از معروف‏ترین نمازهای باران در تاریخ معاصر ما، نماز آیة‌ الله العظمی سید محمد تقی خوانساری(رحمة الله علیه)است.
نوشته‏اند که در سال ۱۳۶۳ قمری، همان سالی که متفقین، ایران را اشغال کرده بودند، در قم باران نبارید و باغ‌ها و مزارع‌ خشکید و خطر قحطی و خشکسالی مردم قم را تهدید می‏کرد.
آن مرجع‌ بزرگوار، دو روز متوالی برای نماز باران به بیابان‌های اطراف قم رفت، این‏ حرکت، گرچه مورد استهزاء غیر معتقدان به امور معنوی و غیبی بود، ولی‏ در روز دوم، چنان باران آمد که سیل‌ها روان شد و جویبارها به راه افتاد واین از آثار انفاس قدسی آن مرد الهی بود.
[۱۲] آثار الحجة و گنجینه دانشمندان، ج۱، ص۳۲۴.

قبر آن مرحوم، در حرم حضرت معصومه -علیه‌السلام- است.


 
۱. ملک/سوره۶۶، آیه۳۰.    
۲. من لایحضرالفقیه، ج۱، ص۵۲۴.    
۳. من لا یحضرالفقیه، ج۱، ص۵۲۴.    
۴. تحریر الوسیله، ج۱، ص۲۴۵، نماز استسقاء، ج۱، ص۲۴۵.    
۵. من لا یحضرالفقیه، ج۱، ص۵۲۴.    
۶. من لا یحضرالفقیه، ج۱، ص۵۲۶.    
۷. تحریر الوسیله، ج۱، ص۲۴۵.    
۸. من لا یحضرالفقیه، ج۱، ص۵۲۷.    
۹. مستدرک نهج‌البلاغه، ج۶ ص‏۲۶۸.
۱۰. صحیفه سجادیه، دعای ۱۹.
۱۱. من لا یحضره الفقیه، بحث نماز استسقاء، ج۱، ص۵۲۴.    
۱۲. آثار الحجة و گنجینه دانشمندان، ج۱، ص۳۲۴.




پایگاه اطلاع رسانی حوزه    
قرائتی، محسن؛ پرتوی از اسرار نماز، نمازهای دیگر، نماز باران.




جعبه ابزار