امامزاده سیدمحمد حائری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
امامزاده ابوالحسن سیدمحمد حائری، معروف به قشیر یا عشیر، فرزند
ابراهیم مجاب است که نسبش به
امام موسی کاظم (علیه‌السّلام) می‌رسد. وی سیدی جلیل‌القدر و شریف بود و مسافرت‌هایی به شهرهای مختلف داشته است لذا درباره مدفن وی اختلاف بسیار شده است، مدفن وی را در
حائر،
مسقط،
واسط،
بهبهان، شهرستان بافت،
سیرجان، و
کرمان ذکر کرده‌اند که همه اقوال را آورده و قول ارجح را بیان خواهیم کرد.
نسب شریف سیدمحمد حائری، به اجماع نقل مورخان و عالمان انساب، بدین‌صورت است: «محمد الحائری بن ابراهیم المجاب بن محمد العابد بن امام موسی الکاظم (علیه‌السّلام)» وی سیدی جلیل‌القدر و شریف بود.
علامه حرزالدین، درباره وی می‌نویسد: «کان السید محمد الحائری سیداً جلیلًا شریفاً وجیهاً محترماً من عیون سادات الحائر الحسینی- کربلاء المقدسه»
علامه نسّابه
سیدرضا موسوی بحرانی صائغ، متوفای ۱۳۳۹ ه. ق، از او با عنوان «سید محمد الحائری الخابوری» العابد یاد می‌کند و می‌نویسد: «و هوالذی شمخ به عمود نسبناء ورسخ وتد حسبنا» و او همان کسی است که شجره‌نامه و نسب ما، به او متصل می‌شود و جریان دارد تنه حسب ما.
محمد، ملقب به «حائری»
مکنا به «ابوالحسن»
و معروف به «قشیر» یا «عشیر» است.
بدان سبب او به حائری لقب گرفت که با پدر بزرگوارش، در سال ۲۴۷ ه. ق، از
کوفه به این شهر، منتقل شد.
او به همراه برادرانش از حائر، به قصر ابن هبیره
و از آنجا به بهبهان
و سپس به سیرجان،
مهاجرت کرد، پس از درخواست اهالی کرمان از او، به آن شهر مهاجرت نمود و در آنجا وفات یافت.
ملا
محمد‌هاشم خراسانی در این‌باره می‌نویسد: در یک فرسخی شهر کرمان است، مقبره که منسوب به جناب محمد بن موسی بن جعفر است.
بدون شک، منظور او از این محمد، همان محمد بن ابراهیم المجاب است که دو واسطه را از قلم انداخته است.
آیت‌الله رحمتی می‌نویسد: «به احتمال قوی، همان امامزاده محمد که صاحب منتخب، او را فرزند امام هفتم می‌داند، (محمد حائری) باشد.
از آنجایی که سیدمحمد حائری، جد مرحوم
سلطان الواعظین شیرازی است، می‌نویسد: و جناب محمد، معروف به حائری، تشریف فرمای کرمان شد و از آن جناب، سه پسر به وجود آمده است.
بر این اساس، معلوم است که سادات موسوی شیراز، نسبت به دفن جدشان، سیدمحمد حائری در این
بقعه، هیچ شک و تردیدی نداشته‌اند، چنان‌که نظر حضرت
آیت‌الله نجفی مرعشی، نسابه معاصر، بر همین قول استوار است و دست‌خط ایشان نیز در بقعه، نصب می‌باشد.
علمای انساب و مورخان، در محل دفن سیدمحمد بن ابراهیم المجاب، اختلاف نظر دارند که در اینجا به همه آن موارد، اشاره می‌شود.
محمد، ملقب به حائری است،
از این‌رو، برخی از علمای انساب تصور نموده‌اند که او نیز در
حائر حسینی، دفن شده است،
اما این قول صحیح نیست، زیرا اولًا مدارک زیادی، این قول را تضعیف می‌کند و ثانیاً: علت شهرت او به حائری به سبب آن است که حدود سال ۲۴۷ ه. ق، پدر بزرگوارش، از کوفه به حائر حسینی، منتقل می‌شود و محمد نیز با او همراه بوده است، اما به تصریح مورخان، پس از آنکه
متوکل، آب بر
حرم سیدالشهدا (علیه‌السّلام) گرفت، این خانواده به «ارجّان» مهاجرت می‌کنند که محمد حائری از جمله آنهاست.
مؤلف «الغصن الثالث من الغیث الزابد فی ضبط ذریة محمد العابد» معتقد است که او پس از ماجرای گفته شده، به
عمان، متواری شد و در دیر خابور، نزدیک
مسقط درگذشت و در همان‌جا
دفن شد و به گفته کسانی که به آنجا رفته بودند، او مزار معروفی، در آنجا داشته است.
این قول را نخستین بار، علامه محمد حرزالدین، در کتاب
مراقد المعارف، مطرح نموده است.
سیدحسن صدر، دومین شخص از پژوهشگران عراقی است که می‌نویسد:
در بعضی از کتاب‌های انساب دیدم که محمد حائری، در دیر خابور و اطراف رقه، دفن شده است، اما در «شجرة السادة الغریقیه» اشاره شده است که محمد،
مقیم حائر بود و بعد از واقعه تخریب حرم سیدالشهدا (علیه‌السّلام) در زمان متوکل، از آنجا به طرف «حی»
واسط، مهاجرت کرد و قبرش در خابوره است.
علامه
ابوسعید موسوی نیز از قول نویسندگان پیشین، می‌نویسد:
بعد از حوادث خونین در
کربلا، محمد حائری به سمت واسط فرار کرد و در آنجا، از دنیا رفت، بعضی گفته‌اند ضربه‌ای به کمرش وارد آمد و به واسط، متواری گشت و در آنجا، نزد خاله‌اش، رحلت کرد. مرقد وی، در خابور (دهی یک فرسخی شهر حی در
کوت عراق) است و قبه‌ای قدیمی دارد و مشهور به عقار است.
این زیارتگاه، در روستای «الخابور»، در ده کیلومتری شهر «الحی» واقع شد و به عگار و عقار، معروف است. کنار این زیارتگاه، روستای کوچکی بود که بازار فصلی، در آن رونق داشت و هنگامی که زوار پیرامون
بقعه چادر می‌زدند، این بازار، شکل می‌گرفت، اما امروزه، قبیله کعب از عشایر میاح، اطراف بقعه سکونت دارند.
علت شهرت بقعه به عقار یا عگار، بنا به نظر «شیخ عبدالامیر آل قسام نجفی»، نماینده
آیت‌الله سیدمحسن حکیم در شهر «حی»، چنین است که اطراف مرقد، مزرعه‌ای بود که همگان آن را متعلق به سیدمحمد می‌دانستند، برخی از روستاییان، گوسفندان خود را برای چرا، به این مزرعه می‌آوردند و گوسفندان نیز از محصول مزرعه می‌خوردند و زمین‌گیر می‌شدند، از این‌رو، این بقعه را عقار خواندند.
امام فخر رازی، قائل به مهاجرت او به همراه برادرانش، به سیرجان است،
بر همین اساس آیت‌الله رحمتی تصور نمودند که احتمال دارد امامزاده محمد مدفون در روستای کاظم آباد، در بیست کیلومتری شمال غربی سیرجان، همان محمد حائری باشد،
اما این ادعا صحیح نیست، چنان‌که در کتاب مزارات کرمان گفته شد، آن محمد، فرزند
امامزاده سیدعلی سیرجان، سیدابوجعفر محمد بن
علی بن ابراهیم المجاب است.
در بیست کیلومتری جنوب غرب شهر «ارزوئیه» شهرستان بافت، در روستای پاقلعه، مزاری است که به سلطان پیر غیب، شهرت دارد.
گویند که سیدمحمد حائری، در آنجا مدفون است، اما به اعتقاد برخی از پژوهشگران، ابوالغیث
محمد اکبر بن محمد حائری، در آن بقعه مدفون می‌باشد که فرزند بزرگ محمد حائری است.
همان‌طور که گفته شد، این قول را علامه نسابه،
ابوطالب مروزی، مطرح می‌کند، او می‌نویسد: محمد از ارّجان (بهبهان کنونی)، به کرمان رفت
و به درخواست اهالی کرمان، در این شهر ساکن شد و در آنجا، وفات یافت. از آنجایی که نظریه علامه نسابه، ابوطالب مروزی، متوفای بعد از سال ۶۱۴ ه. ق، از همه اقوال قدیمی‌تر است، این قول نزد نگارنده، رحجان دارد.
هم‌اکنون مزار این سید جلیل‌القدر، در
شهر کرمان به شاهزاده محمد، مشهور است و آرامگاه باشکوه او، در خیابان ۱۷ شهریور کرمان، واقع شده است.
زیارت‌گاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، مقاله «مزار سیدمحمد حائری»، ج۲، ص۴۲۰.
