بهداشت اجتماعی(خام)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بهداشت روانى و اجتماعى:
نقش دين در دستيابى به سلامت روحى در مكاتب روانشناسى معاصر، غير قابل انكار شمرده مى شود.(دين و روان، ۱۷۸؛ آرامش بيكران، ۸۷ ـ ۱۵۵)ويليام جيمز، كارل يونگ، هنرى لينك و بسيارى ديگر از روانشناسان معاصر درباره تأثير ايمان در دستيابى به آرامش روانى، اعتماد نفس و قدرت روحى بحث كرده اند.(قرآن و روانشناسى، ص ۳۳۵ ـ ۳۳۶)
خداوند، آدمى را تكريم: «و لَقَد كَرَّمنا
بَنى ءادَمَ»(اسراء:۷۰) و بر اختيار و اراده آزاد وى تأكيد كرده:«لا اِكراهَ فِى الدِّينِ قَد تَبَيَّنَ الرُّشدُ مِنَ الغَىِّ...»(بقره:۲۵۶)، حسّ مسئوليت پذيرى را در او تقويت مى كند: «مَن عَمِلَ صــلِحـًا فَلِنَفسِهِ ومَن اَساءَ فَعَلَيها...»(فصّلت:۴۶) و زندگى او را هدفمند مى سازد: «رَبَّنا ما خَلَقتَ هـذا بـطِلاً سُبحـنَكَ فَقِنا عَذابَ النّار».(آل عمران:۱۹۱) چنين انسانى همواره اميد به زندگى را در خود يافته، احساس نوميدى به خود راه نمى دهد: «لا يايـَسُ مِن رَوحِ اللّهِ اِلاَّ القَومُ الكـفِرون»(يوسف:۸۷) و فراز و فرودهاى زندگى، تعادل شخصيتى او را بر هم نمى زند: «لِكَيلا تَأسَوا عَلى ما فاتَكُم ولا تَفرَحوا بِما ءاتـكُم...»(حديد:۲۳) و تعادل رفتارى خود را در هر حال حفظ مى كند: «والَّذينَ اِذا اَنفَقوا لَم يُسرِفوا و لَم يَقتُروا و كانَ بَينَ ذلِكَ قَوامـا».(فرقان:۶۷)(قرآن و روانشناسى، ص ۳۳۵ ـ ۳۳۶؛ اسلام و بهداشت روانى، ج ۲، ص ۱۰۵ ـ ۲۱۱)
ايمان به خدا در قرآن، عامل آرامش و احساس امنيت شمرده شده: «اَلَّذينَ ءامَنوا ولَم يَلبِسوا ايمـنَهُم بِظُـلم اُولئِكَ لَهُمُ الاَمن»(انعام:۸۲) و هدايت الهى به سوى راههاى سلامت دانسته شده است: «يَهدى بِهِ اللّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضونَهُ سُبُلَ السَّلـم».(مائده:۱۶) خداوند مؤمنان را يارى رسانده، آرامشى از سوى خويش بر دلهايشان فرو مى فرستد:«هُوَ الَّذى اَنزَلَ السَّكينَةَ فى قُلُوبِ المُؤمِنينَ لِيَزدادوا ايمـنـًا...»(فتح:۴) و در موقعيتهاى دشوار، دلهاى مؤمنان را استوار ساخته، به آنان روحيه و معنويت مى بخشد (آل عمران:۱۲۳ ؛آل عمران:۱۲۶؛انفال :۱۰ ؛انفال :۱۱) و اين تنها ياد خداست كه روان آدمى را معتدل ساخته، به شخصيت وى ثبات مى بخشد(التوقيف، ص ۲۲۸): «اَلَّذينَ ءامَنوا و تَطمَئِنُّ قُلوبُهُم بِذِكرِ اللّهِ اَلا بِذِكرِ اللّهِ تَطمَئِنُّ القُلوب».(رعد:۲۸) در نقطه مقابل، رويگردانى از خداوند، زندگى را بر انسان سخت و دشوار مى سازد: «و مَن اَعرَضَ عَن ذِكرى فَاِنَّ لَهُ مَعيشَةً ضَنكـًا»(طه:۱۲۴)، افزون بر اين، نگاه كلى به مقوله سلامت روانى، سفارش به مجموعه اى وسيع از اصول اخلاقى مانند صبر، توكل، تقوا، توبه، مهرورزى و برخى تشريعات چون نماز و حج و نيز توجه به برخى عوامل طبيعى مانند آرامش شب و كانون خانواده در قرآن به چشم مى خورد كه نقش آنها در دستيابى به سلامت روانى قابل مطالعه است. ( آرامش)
در آياتى ديگر از برخى عوامل ياد شده كه بهداشت روانى انسان را به خطر مى اندازند؛ شراب و قمار، بين مردم دشمنى و كينه پديد آورده، آنها را از ياد خدا دور مى سازند:«اِنَّما يُريدُ الشَّيطـنُ اَن يوقِعَ بَينَكُمُ العَدوةَ والبَغضاءَ فِى الخَمرِ و المَيسِرِ و يَصُدَّكُم عَن ذِكرِ اللّهِ وعَنِ الصَّلوة...»(مائده:۹۱)؛ همچنين نهى از صفات ناپسند
اخلاقى مانند دروغ، غيبت، تهمت، تجسس، سخن چينى و تفاخر در راستاى دستيابى به سلامت روانى قابل مطالعه است. سفارش به اجراى عدالت (حديد/۵۷،۲۵)، نيكوكارى و روابط خويشاوندى (نحل:۹۰)، امر به معروف ونهى ازمنكر (آل عمران:۱۰۴)، تعاون و هميارى اجتماعى (مائده:۲) و نهى از خيانت (نساء:۵۸)، قتل و جنايت (مائده:۳۲)، آزار و اذيت (احزاب:۵۸) و شمردن جنگ از مصاديق فساد (مائده:۶۴) به تقويت سلامت اجتماعى مى انجامد.(قضايا البيئه من منظور اسلامى، ص ۲۰۴ ـ ۲۴۲)
منابع:
(۱) دين و روان.
(۲)آرامش بيكران.
(۳) قرآن و روانشناسى.
(۴) قرآن و روانشناسى
(۵)اسلام و بهداشت روانى.
(۶) التوقيف.
(۷) قضايا البيئه من منظور اسلامى.
