توسل به معبودان مشرکان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیاتی از قرآن در باره توسل معبودان مشرکان است که به توضیح آن می پردازیم.
معبودان مشرکان، در جستجوی وسیله‌ای برای تقرب به خداوند بودند.
قل ادعوا الذین زعمتم من دونه فلا یملکون کشف الضر عنکم ولا تحویلا• اولـئک الذین یدعون یبتغون الی ربهم الوسیلة ایهم اقرب ویرجون رحمته ویخافون عذابه ان عذاب ربک کان محذورا.
بگو: «کسانی را که غیر از خدا (معبود خود) می‌پندارید، بخوانید! آنها نه می‌توانند مشکلی را از شما برطرف سازند، و نه تغییری در آن ایجاد کنند.» • کسانی را که آنان می‌خوانند، خودشان وسیله‌ای (برای تقرب) به پروردگارشان می‌جویند، وسیله‌ای هر چه نزدیکتر و به
رحمت او امیدوارند و از عذاب او می‌ترسند چرا که عذاب پروردگارت، همواره در خور پرهیز و وحشت است!
این کلمه در دو مورد در قرآن مجید به کار رفته یکی در اینجا و دیگری در آیه ۳۵ سوره مائده و همانگونه که در ذیل آیه ۳۵
سوره مائده گفته‌ایم وسیله به معنی" تقرب جستن" و یا چیزی است که باعث تقرب می‌شود (و یا نتیجه‌ای که از تقرب حاصل می‌گردد).
و به این ترتیب" وسیله" مفهوم بسیار وسیعی دارد که هر کار نیک و شایسته‌ای را شامل می‌شود و هر صفت برجسته در
مفهوم آن درج است، چرا که همه اینها موجب قرب پروردگار است.
در جمله‌های بسیار پر مغزی که از علی ع در خطبه ۱۱۰
نهج البلاغه نقل شده می‌خوانیم" بهترین وسیله‌ای که بندگان با آن به درگاه خدا
تقرب می‌جویند
ایمان به خدا، برپا داشتن نماز، اداء زکات، روزه ماه رمضان،
حج و عمره، صله رحم، انفاق و بخشش در راه خدا در نهان و آشکار، و تمام اعمال نیکی است که انسان را از سقوط و پستی نجات می‌دهد".
همچنین
شفاعت پیامبران و بندگان صالح خدا و مقربان درگاه او که طبق صریح آیات قرآن در پیشگاه او پذیرفته می‌شود، نیز یکی از وسائل
تقرب به او است.
اشتباه نشود منظور از
توسل به مقربان درگاه پروردگار این نیست که انسان چیزی را از پیامبر یا امام، مستقلا تقاضا کند و یا حل مشکلی را از او بخواهد، بلکه هدف آن است که خود را در خط آنان قرار دهد و هماهنگ با برنامه‌های آنها شود و خدا را به مقام آنان بخواند تا خدا اجازه
شفاعت در مورد آنان بدهد (برای توضیح بیشتر به جلد چهارم تفسیر نمونه صفحه ۳۶۳ به بعد مراجعه شود).
مساله
توسل و دست به دامن شدن به بعضی از مقربین درگاه خدا به طوری که از آیه" یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و ابتغوا الیه الوسیلة" «۱» برمی آید عمل صحیحی است و غیر از آن عملی است که مشرکین
بت پرست می‌کنند، چرا که آنان متوسل به درگاه خدا می‌شوند، ولی
تقرب و
عبادت را نسبت به
ملائکه و
جن و اولیای انس انجام می‌دهند، و عبادت خدای را ترک می‌کنند، نه او را
عبادت می‌کنند و نه به او امیدوارند و نه از او
بیمناک ، بلکه همه امید و ترسشان نسبت به وسیله است، و لذا تنها وسیله را عبادت می‌کنند، و امیدوار
رحمت وسیله و بیمناک از عذاب آن هستند آن گاه برای
تقرب به آن وسیله، که به زعم ایشان یا ملائکه است و یا جن و یا انس متوسل به بتها و مجسمه‌ها شده خود آن خدایان را رها می‌کردند، و بتها را می‌پرستیدند، و با دادن قربانیها به آنها
تقرب می‌جستند. خلاصه اینکه ادعای اصلیشان این بود که ما به وسیله بعضی از مخلوقات خدا، به درگاه او تقرب می‌جوئیم ولی در مقام عمل آن وسیله را بطور مستقل پرستش نموده، از خود آنها بیمناک و به خود آنها امیدوار بودند، بدون اینکه خدا را در آن منافع مورد امید، و آن ضررهای مورد بیم مؤثر بدانند، پس در نتیجه بتها و یا خدایان را
شریک خدا در
ربوبیت و پرستش می‌دانستند.
این ملائکه و جن و انس که مشرکین معبودشان خوانده‌اند خودشان برای
تقرب به درگاه پروردگار خود وسیله می‌خواهند تا به او نزدیک تر باشند و راه او را بروند، و به کارهای او اقتداء کنند، همه امید
رحمت از خدا دارند و در تمامی حوائج زندگی و وجودشان به او مراجعه می‌کنند، از
عذاب او بیمناکند، از او می‌ترسند و معصیتش نمی‌کنند، در حالی که عذاب پروردگارت محذور است و باید از آن دوری جست.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «توسل به معبودان مشرکان (قرآن)»
