حمزة بن عمرو اسلمی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حمزة بن عمرو اَسْلَمی،
صحابی و راوی برخی
احادیث رسول اکرم صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم بود.
با اینکه حمزة‌بن عمرو در بسیاری منابع،
اهل مدینه و از
انصار معرفی شده،
او را از
مهاجران دانسته است.
بنابر گزارشی از خود حمزه، رسول اکرم او را «
مُتعب» نامیده
که
ابن‌ماکولا آن را به صورت «
مثعب» یا «
معقب» ضبط کرده است.
نام پدرش را به‌اشتباه
عُمَر نیز
ضبط کرده‌اند.
کنیه مشهور حمزه،
ابومحمد است .
و
پیامبر نیز
کنیه ابوصالح را به او داد
ابن‌سعد
او را در شمار کسانی آورده است که پیش از
فتح مکه مسلمان شدند.
واقدی
به شرکت او در
صلح حدیبیه تصریح کرده
و افزوده است از
داوطلبانِ راهنمایی در
نیزارها و خارستانها بود، اما از عهده برنیامد.
واقدی به حضور حمزه در
سَریه کَدید در سال هشتم
هجرت اشاره کرده
و آورده است که به هنگام سوءقصد
منافقان، در بازگشت از
تبوک همراه
پیامبر بوده
و در تاریکی
شب، سر
انگشتان او درخشیدن‌گرفته
و چیزهایی را که از
مَرکبها فروافتاده بوده، جمع کرده است
حمزه مژده پذیرش
توبه کعب‌بن مالک را به کعب رسانده است.
حمزة‌بن عمرو پس از رحلت
پیامبر اکرم، در
جنگهای افریقا و شام شرکت کرد
و مژده پیروزی در جنگ
اَجنادَین را برای
ابوبکر آورد.
از مستندات جواز گشودن روزه در سفر، روایتی از حمزة‌بن عمرو است. او چون پیوسته روزه می‌گرفت، از پیامبر درباره جواز یا عدم جواز گشودن روزه در سفر پرسش کرد
و پیامبر او را مخیَّر فرمود.
بسیاری از
مفسران، ذیل آیه ۱۸۵ سوره بقره
درباره
جواز گشودن
روزه در
سفر، به این
حدیث استناد کرده‌اند.
حمزة‌بن عمرو
شاهد برخی‌از
معجزات پیامبر اکرم بوده است.
او برخی
مستحبات و آداب غذا خوردن را، بدون
واسطه، از
رسول اکرم شنیده است.
به‌جز رسول خدا، او از
پدر خود
و ابوبکر و عمر روایت کرده است. تهذیب
الاسماء و اللغات، ج۱، ص۱۷۱.
شمار مرویّات او را نُه روایت دانسته‌است. پسرش محمد،
ام‌المؤمنین عایشه،
سلیمان‌بن یسار،
عُروَة‌بن زُبَیر،
ابوسلمة‌بن عبدالرحمان،
ابومَراوِح (
برده آزاد شده
ابوذر غفاری)
و حنظلة‌بن علی اسلمی از او روایت کرده‌اند.
حمزة‌بن عمرو اسلمی، بنابر
مشهور، در
سال ۶۱
هجری، در ۷۱ سالگی،
وفات یافت
بنابر
قولی ضعیف، او در هشتاد سالگی درگذشته است.
(۱) ابن‌اثیر، اسدالغابة
فی معرفة الصحابة، تهران: انتشارات اسماعیلیان، (بی‌تا.)؛
(۲) ابن‌ابی‌حاتم، کتاب الجرح
و التعدیل، حیدرآباد، دکن ۱۳۷۱ـ۱۳۷۳/ ۱۹۵۲ـ۱۹۵۳، چاپ افست بیروت (بی‌تا.)؛
(۳) ابن‌حِبّان، کتاب‌الثقات، حیدرآباد، دکن ۱۳۹۳ـ۱۴۰۳/ ۱۹۷۳ـ۱۹۸۳، چاپ افست بیروت (بی‌تا.)؛
(۴) ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة
فی تمییز الصحابة، چاپ عادل احمد عبدالموجود
و علی‌محمد معوض، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵؛
(۵) ابن‌سعد الطبقات الكبرى، ج۴، ص۳۱۵.(بیروت)؛
(۶) ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/ ۱۹۹۵ـ۲۰۰۱؛
(۷) ابن‌کثیر، البدایة
و النهایة، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸؛
(۸) همو، تفسیرالقرآن العظیم، چاپ علی شیری، بیروت (بی‌تا.)؛
(۹) ابن‌ماکولا،
الاکمال فی رفع الارتیاب عن المؤتلف و المختلف فی الاسماء و الکنی و الانساب، چاپ عبدالرحمان‌بن یحیی معلمی یمانی، بیروت (بی‌تا.)؛
(۱۰) محمدبن اسماعیل بخاری، صحیح البخاری، (چاپ محمد ذهنی‌افندی)، استانبول ۱۴۰۱/۱۹۸۱، چاپ افست بیروت (بی‌تا.)؛
(۱۱) محمدبن اسماعیل بخاری، صحیح البخاری، کتاب التاریخ الکبیر، (بیروت ?۱۴۰۷/ ۱۹۸۶)؛
(۱۲) محمدبن عیسی ترمذی، سنن‌الترمذی، ج۲، چاپ عبدالرحمان محمد عثمان، بیروت ۱۴۰۳؛
(۱۳) محمدبن عبداللّه حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، چاپ یوسف عبدالرحمان مرعشلی، بیروت ۱۴۰۶؛
(۱۴) صفدی، الوافي بالوفيات،
(۱۵) طبری، جامع؛
(۱۶) محمدبن حسن طوسی، رجال الطوسی، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم ۱۴۱۵؛
(۱۷) سعیدبن هبة‌اللّه قطب‌راوندی، الخرائج
و الجرائح، قم ۱۴۰۹؛
(۱۸) یوسف‌بن عبدالرحمان مِزّی، تهذیب
الکمال فی اسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲؛
(۱۹) مسلم‌بن حجاج، الجامع الصحیح، بیروت: دارالفکر، (بی‌تا.)؛
(۲۰) احمدبن محمد میبدی، کشف‌الاسرار
و عدة‌الابرار، چاپ علی‌اصغر حکمت، تهران ۱۳۶۱ش؛
(۲۱) احمدبن علی نسائی، سنن النسائی، بشرح جلال‌الدین سیوطی، بیروت ۱۳۴۸/۱۹۳۰؛
(۲۲) یحیی‌بن شرف نووی، تهذیب
الاسماء و اللغات، بیروت ۱۴۲۱/۲۰۰۱؛
(۲۳) محمدبن عمر واقدی، کتاب المغازی، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶؛
(۲۴) علی‌بن ابوبکر هیثمی، مجمع‌الزوائد
و منبع‌الفوائد، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
/ محمود مهدوی‌دامغانی /
دانشنامه جهان اسلام، مقاله حمزة بن عمرو اَسْلَمی، شماره۶۵۳۹.
