رسوخ (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رُسوخ (به ضم راء و سین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای ثبات است.
همچنین رسوخ به معنى كم شدن آمده است.
از اين لفظ شش مورد در «
نهج البلاغه» به کا رفته است.
رُسوخ به معنی ثبات است.
«رَسَخَ الشیءُ رُسوخاً: ثبت في موضعهِ»
راغب در مفردات گويد: رسوخ ثبات شى‌ء است ثباتى محكم. على هذا راسخون در علم كسانى هستند كه در دانش ريشه دارند و علم در وجودشان رسوخ كرده و استقرار يافته است.
همچنین رسوخ به معنى كم شدن آمده است.
گويند: «رَسَخَ الغديرُ: نَشَّ ماؤهُ و اخذ بالنقصان»
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) درباره مردگان فرموده است:
«وَ قَدِ ارْتَسَخَتْ أَسْماعُهُمْ بِالْهَوامِّ فَاسْتَكَّتْ وَ اكْتَحَلَتْ أَبْصارُهُمْ بِالتُّرابِ فَخَسَفَتْ» «گوش‌هاى آن‌ها به وسيله خوردن كرم‌ها شروع به كاهش كرده و «كر» شده‌اند و چشم‌هايشان با خاک سرمه كشيده و فرو رفته‌اند.»
(شرح‌های خطبه:
)
آن حضرت درباره اهل بيت (ع) فرموده:
«أَيْنَ الَّذينَ زَعَموا أَنَّهُمُ الرّاسِخونَ فی الْعِلْمِ دونَنا كَذِباً وَ بَغْياً عَلَيْنا أَنْ رَفَعَنا اللهُ وَ وَضَعَهُمْ وَ أَعْطانا وَ حَرَمَهُمْ» «كجايند آنان كه گمان كرده‌اند آن‌ها راسخون در علم اسلامند نه ما، بر ما دروغ گفتند و حسد كردند چون خدا ما را بلند كرده و آن‌ها را پايين آورده است.»
(شرح‌های خطبه:
)
كسى به آن حضرت گفت: يا امير المؤمنين پروردگار را براى ما طورى توصيف كن كه گويا او را با چشم خود مى‌بينيم. امام (صلوات‌الله‌عليه) از اين سخن به خشم آمد و مردم را در مسجد جمع كرد و در ضمن سخنان خويش كه معروف به خطبه اشباح است فرموده: «ايها السائل آنچه را قرآن از اوصاف خدا بيان كرده از آن پيروى كن و از نور هدايت آن كسب نور نما و آنچه شيطان به فكر تو مى‌آورد و در قرآن و كلام رسول و امامان نيست علم آن را به خدا واگذار، بدان راسخون در علم كسانى هستند كه اقرار به جهل، آن‌ها را از ورود به عالم غيب كفايت كرده است و خدا اعتراف به جهل آن‌ها را، رسوخ در علم ناميده است.»
«وَ اعْلَمْ أَنَّ الرّاسِخينَ فی الْعِلْمِ هُمُ الَّذينَ أَغْناهُمْ عَنِ اقْتِحامِ السُّدَدِ الْمَضْروبَةِ دونَ الْغُيوبِ الاِْقْرارُ بِجُمْلَةِ ما جَهِلوا تَفْسيرَهُ مِنَ الْغيْبِ الْـمَحْجوبِ... وَ سَمَّى تَرْكَهُمُ التَّعَمُّقَ... رُسوخاً» (شرح‌های خطبه:
)
از اين سخن معلوم مى‌شود كه متشابهات قرآن پيوسته متشابه خواهند ماند، رجوع شود به سوره آل «عمران» آيه ۷ در تفسير احسن الحديث.
آن حضرت در جای دیگر فرموده:
«وَ الصُّمُّ الرَّواسِخُ» يعنى «كوه‌هاى سخت و ثابت.»
(شرح‌های خطبه:
)
از اين لفظ شش مورد در «نهج البلاغه» به کا رفته است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رُسوخ»، ج۱، ص۴۴۶-۴۴۷.
