سال
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سال به سال قمری و شمسی تقسیم می‌شود و
سال شرعى که
احکام مرتبط با زمان بر اساس آن تنظیم شده،
سال قمرى است که دوازده ماه می‌باشد. از عنوان سال در بابهاى
طهارت،
صلات،
زکات،
خمس،
حجر،
وصیت،
نکاح و
طلاق سخن گفتهاند.
دوازده
ماه را یک سال می‌گویند.
سال شرعى که
احکام مرتبط با زمان بر اساس آن تنظیم شده،
سال قمرى است که دوازده ماه است.
بر اساس محاسبه نجومى، یک ماه قمرى- که به فاصله زمانى قرار گرفتن دوباره
خورشید و ماه بر یک خط
نصف النهار و یا مقارنه مجدد آن دو اطلاق مىگردد- ۲۹
روز و دوازده ساعت و ۴۴ دقیقه است. بنابر این، سال قمرى ۳۵۴ روز و هشت ساعت و ۴۸ دقیقه خواهد بود؛ لیکن از آنجا که مقدار زمان هر سال، هشت ساعت و ۴۸ دقیقه، افزونتر از ۳۵۴ روز است، به طور تقریب در هر سه سال قمرى یک
سال کبیسه و به طور دقیق در هر سى سال، یازده سال کبیسه اتفاق مىافتد که شمار آن ۳۵۵ روز خواهد بود.
سال شمسى عبارت است از مدت یک دوره
حرکت انتقالى زمین به دور خورشید و معادل است با دوازده ماه شمسى و ۳۶۵ روز و پنج ساعت و ۴۸ دقیقه و ۴۶ ثانیه.
بنابر قول
مشهور،
زن غیر قرشى و
زن غیر نبطى با سپرى شدن پنجاه سال قمرى از عمرش
یائسه مىشود. سن یائسگى در زن قرشى و نبطى اتمام شصت
سال قمرى است.
خواندن
نماز میت بر میت طفل که شش سال قمرى او تمام شده باشد
واجب است.
از شرایط تعلق
زکات به
انعام ثلاث (
گاو،
گوسفند و
شتر) و
نقدین (
طلا و
نقره) گذشت یک سال قمرى از
مالکیت مالک نسبت به آنها است؛ بدین معنا که با سپرى شدن یازده ماه ملکیت و ورود در ماه دوازدهم، زکات آنها
واجب مىشود. بنابر این، چنانچه در طول مدت یازده ماه یکى از شرایط
وجوب زکات، همچون
عقل و
نصاب از بین برود، سال باطل و
زکات منتفى مىشود.
زمان پرداخت
خمس سود کسب، سپرى شدن یک سال از آغاز به
کسب و کسر هزینههاى انجام گرفته در طول سال است؛ هر چند
انسان مىتواند قبل از سپرى شدن سال نیز با احتساب و تخمین
مئونه سال از پیش و کسر کردن آن، خمس باقى مانده درآمد را بدهد.
تعیین
سال شمسى به عنوان
سال خمسى و محاسبه خمس بر اساس آن بدون اشکال است.
سن بلوغ بنابر قول
مشهور در
دختر نه و در
پسر، پانزده سال قمرى تمام است. بنابر این، چنانچه قبل از آن دیگر نشانههاى
بلوغ، همچون
احتلام و روییدن
موى زهار، تحقق نیافته باشند، با رسیدن به سن یاد شده
حکم به بلوغ فرد مىشود.
بر عدم صحّت
وصیت کودک قبل از ده سالگى ادعاى
اجماع شده است و پس از آن بنابر قول
مشهور، وصیت در راههاى خیر، براى
خویشاوندان و غیر آنان
جایز و
نافذ است.
با جدا شدن
زن و
مرد از یکدیگر و بروز اختلاف بر سر
حضانت فرزند، بنابر قول مشهور- که بر آن ادعاى
اجماع نیز شده- در دو سال نخست زندگى کودک (دوران شیر خوارگى)
مادر در امر حضانت سزاوارتر از
پدر است و پس از آن، در پسر، اولویت با پدر و در
دختر تا هفت سالگى اولویت با مادر و پس از آن با پدر خواهد بود.
مدت کامل شیردادن دو سال است و شیردادن به کودک پس از دو سالگى موجب
محرمیت نمىگردد.
زنى که
شوهرش مفقود شده، چنانچه کسى که هزینه زندگى او را تأمین کند وجود نداشته باشد و به
حاکم شرع رجوع کند، حاکم ضمن تعیین مهلت چهار ساله براى او، از حال شوهرش جست وجو مىکند و در صورت نیافتن او، زن را
طلاق و پس از انقضاى
عده وفات، به او اجازه
ازدواج با مردى دیگر مىدهد.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۳۵۵-۳۵۶.
