إسْتَحَقَّ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اسْتَحَقَّ: (اسْتَحَقَّ عَلَیْهِمُ)«اسْتَحَقَّ» از مادّه
«حق» در اینجا به قرینه کلمه
«اثْم» (
گناه) همان
جرم و تجاوز به حق دیگری است.
(فَإِنْ عُثِرَ عَلَى أَنَّهُمَا اسْتَحَقَّا إِثْمًا فَآخَرَانِ يِقُومَانُ مَقَامَهُمَا مِنَ الَّذِينَ اسْتَحَقَّ عَلَيْهِمُ الأَوْلَيَانِ فَيُقْسِمَانِ بِاللّهِ لَشَهَادَتُنَا أَحَقُّ مِن شَهَادَتِهِمَا وَمَا اعْتَدَيْنَا إِنَّا إِذًا لَّمِنَ الظَّالِمِينَ) (و اگر اطّلاعى حاصل شود كه آن دو، مرتكب گناهى شده‌اند و حق را
کتمان كرده‌اند، دو نفر از كسانى كه نسبت به
میّت، اولى هستند، به جاى آنها قرار مى‌گيرند، و به خدا
سوگند ياد مى‌كنند كه: «گواهى ما، از گواهى آن دو، به حق نزديكتر است؛ و ما تجاوزى نكرده‌ايم؛ كه اگر چنين كرده باشيم، از ستمكاران خواهيم بود»).
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: آیه حکم آنجایی را بیان می‌کند که معلوم شود شهود خیانت کرده‌اند و در
شهادت خود دروغ گفته‌اند، و مراد از استحقاق اثم
خیانت و ارتکاب
گناه است. گفته می‌شود: استحق الرجل یعنی فلانی گناه کرد و اینکه می‌گویند: استحق فلان اثما علی فلان
کنایه است از ایراد خیانت بر او و از همین جهت در جمله:
(اسْتَحَقَّ عَلَیْهِمُ الْاَوْلَیانِ) کلمه استحق با لفظ علی
متعدی شده است، یعنی آن دو شاهدی که از جهت
وصیت نزدیک‌ترند به میت و با
دروغ و خیانت خود بر اولیای میت خیانت کردند، و معنی: استحق الرجل در اصل این است که فلان مرد خودش خواست تا در حقش
کیفر گناه ثابت شود. بنا بر این، استعمال کنائیش از قبیل اطلاق طلب است و اراده مطلوب و وضع طریق است در جای هدف و مقصود.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «إسْتَحَقَّ»، ص۴۱.
