ابد (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَبَد به معنای همیشه و پیوسته در
قرآن مجید ۲۸ بار بکار رفته است. در
آیه ۳
سوره کهف می‌خوانیم: «ماکِثِینَ فِیهِ اَبَداً»
یعنی
مؤمنان در آن
اجر همیشگی هستند.
راغب در
مفردات گوید: اَبَد زمان مستمرّی است که قطع نمی‌شود و در مادّه «اَمَد» گوید: اَبَد بمعنی زمان غیر محدود است.
در
اقرب الموارد هست که: اَبَد ظرف زمان است و برای تاکید مستقبل می‌آید نه برای دوام و استمرار آن، چنان‌که قطّ و البتّه برای تاکید زمان ماضی است گویند: «ما فعلت قطّ و البتّة و لا افعله اَبَدَا» بنا بر این سخن، کلمه ابد همیشه معنای ما قبل خود را تاکید می‌کند، بعبارت دیگر تاکید است نه تاسیس.
تدبّر در
آیات قرآن مجید ثابت می‌کند که ابد فقط برای تاکید نیست آیاتی هست که بوسیله «اَبَد» از آنها دوام و همیشگی فهمیده می‌شود نظیر «ماکِثِینَ فِیهِ اَبَداً»
«لا تَقُمْ فِیهِ اَبَداً»
«وَ لا اَنْ تَنْکِحُوا اَزْواجَهُ مِنْ بَعْدِهِ اَبَداً»
و آیات دیگر.
ناگفته پیداست که از مکث و عدم قیام و عدم تزویج زنان
حضرت رسول (صلّی‌اللَّه‌علیه‌و‌آله) بعد از فوتش، در صورتی دوام و استمرار فهمیده می‌شود که «اَبَداً» به آنها اضافه شود و بدون آن دوام و عدم آن هر دو محتمل خواهد بود. در این صورت «اَبَداً» برای تاسیس معنای جدیدی است نه تاکید معنای ما قبل.
مخفی نماند «اَبَداً» بمعنی دهر بکار رفته چنان‌که در
قاموس و غیره هست و نیز وصف استعمال شده چنان‌که در
نهج البلاغه خطبه ۱۰۹ آمده: «اَنْتَ الْاَبَدُ فَلَا اَمَدَ لَکَ؛
یعنی خدایا تو دائم و همیشگی هستی و برای تو زمان محدودی نیست». در این استعمال هم، معنای اصلی که دوام باشد در نظر است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «ابد»، ج۱، ص۳-۴.
