• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابوخازم محمد بن محمد بغدادی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: ابوخازم محمد بن محمد بغدادی


ابوخازم محمد بن محمد بغدادی (۴۵۷ ـ ۵۲۷ هـ.ق) فقیه و محدث برجسته حنبلی از خاندان علمی و معتبر در بغداد بود.
پدرش، قاضی ابویعلی، و برادرش، قاضی ابوالحسین، از بزرگان فقه حنبلی بودند.
او پس از فوت پدر در کودکی، به تشویق خانواده به تحصیل علم پرداخت و نزد استادانی چون ابن نقور، جابر بن یاسین، و یعقوب برزبینی فقه و حدیث آموخت.
وی علاوه بر تدریس و تربیت شاگردانی چون پسرانش و ابوالمعمر انصاری، تألیفاتی همچون التبصرة فی الخلاف، شرح مختصر الخرقی و طبقات الحنابله دارد.
از آثار ایشان به التبصرة فی الخلاف، رؤوس المسائل و شرح مختصر الخرقی می‌توان اشاره کرد.
او در سال ۵۲۷ (هجری قمری) درگذشت.


ابوخازم محمد بن محمد بن حسین بغدادی فرّاء معروف به ابن ابی‌یعلی
[۱] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۲۸۱.    
[۲] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۴۳۱.    
[۳] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۱۳۵.    
[۴] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ص۱۳۶.    
[۵] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ص۱۳۶.    
[۶] ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۴۱۱.    
[۷] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۶۰۴.    
[۸] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۶.    
[۹] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۰۶.    
[۱۰] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۲۵۱.    
[۱۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۴۴۸.    
[۱۲] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ص۵۴۷.    
[۱۳] عمر رضا کحالة، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
[۱۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۲۳.    
در سال ۴۵۷ (هجری قمری)
[۱۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۲۳.    
[۱۶] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
[۱۷] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۰۶.    
[۱۸] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۴۳۱.    
یا سال ۴۵۹ (هجری قمری)
[۱۹] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۲۸۱.    
در خانواده‌ای اهل علم و دانش دوست به دنیا آمد.
پدرش قاضی ابویعلی از فقها و قضات برجسته بغداد بود و برادرش قاضی ابوالحسین بن فرّاء نیز از سران متعصب حنابله بغداد به شمار می‌رفت.
[۲۰] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۲۳.    
[۲۱] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۱۳۵.    
او در کودکی پدرش را از دست داد و پس از پشت سر نهادن این دوران، با تشویق خانواده به کسب دانش پرداخت.
رجال‌نویسان اهل‌سنت وی را صدوق، امین و زاهد خوانده‌اند.
[۲۲] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ص۱۳۶.    
[۲۳] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۰۶.    
[۲۴] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    

ابن ابی‌یعلی استماع حدیث را در نوجوانی آغاز و در حلقه تدریس محدث بغداد ابن نقور
[۲۵] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ص۱۳۶.    
و جدّ مادراش جابر بن یاسین شرکت جست.
[۲۶] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ص۱۳۶.    
[۲۷] ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۴۱۱.    
از دیگر استادان وی در حدیث ابوجعفر بن مسلمه،
[۲۸] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
[۲۹] ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۴۱۱.    
ابوالغنائم بن مأمون را می‌توان نام برد.
[۳۰] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
[۳۱] ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۴۱۱.    
ذهبی می‌نویسد: او فقه را نزد قاضی مشهور بغداد، یعقوب برزبینی
[۳۲] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
که از شاگردان و مریدان پدرش بود، آموخت و به زودی از برجستگان مذهب حنبلی و فردی صاحب‌نظر در اصول و فروع گردید.
[۳۳] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۶۰۵.    

بغدادی شاگردانی را نیز تربیت کرده که از وی استماع حدیث و روایت کرده‌اند.
افرادی همچون پسرانش ابویعلی، ابوالفرج و ابومحمد،
[۳۴] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۱۳۶.    
ابوالمعمر انصاری
[۳۵] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۱۳۶.    
و یحیی بن یونس اشاره کرد.
[۳۶] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۱۳۶.    

حسین کتاب‌هایی تالیف کرده که آثارش عبارت‌اند از:
• التبصرة فی الخلاف؛
[۳۷] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۲۳.    
[۳۸] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
• رؤوس المسائل؛
[۳۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۲۳.    
[۴۰] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
[۴۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۱، ص۵۴۷.    
• شرح مختصر الخرقی؛
[۴۲] ابو الیمن‌ علیمی‌، عبد الرحمن‌ بن‌ محمد، المنهج الاحمد، ج۲، ص۱۲۲.
[۴۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۴۴۸.    
[۴۴] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
[۴۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۲۳.    
• طبقات الحنبلیه؛
[۴۶] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۶.    
• المجرد فی مناقب الامام احمد بن حنبل و المجرد فی الاصول.
[۴۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۶.    

ابوخازم درنهایت و پس از هفتاد سال زندگی در ماه صفر
[۴۸] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۰۶.    
[۴۹] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۲۵۱.    
[۵۰] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۲۸۱.    
سال ۵۲۷ (هجری قمری)
[۵۱] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۲۵۱.    
[۵۲] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۴۴۹.    
[۵۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۱، ص۵۴۷.    
[۵۴] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
[۵۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۲۳.    
در بغداد درگذشت
[۵۶] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
و در منزل خویش به خاک سپرده شد.
[۵۷] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۲۸۱.    
اما پس از گذشت هفت سال جسدش به گورستان باب حرب
[۵۸] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۲۸۱.    
[۵۹] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
کنار مقبره پدرش ابویعلی
[۶۰] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۲۸۱.    
[۶۱] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
و احمد حنبل منتقل و در آن‌جا مدفون گردید.

(دیگر منابع:
[۶۲] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۰۶.    
[۶۳] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۲۵۱.    
[۶۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۴۴۸.    
[۶۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۱، ص۵۴۷.    
[۶۶] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
[۶۷] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۲۳.    
[۶۸] ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۵۷.    
)
۱. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۲۸۱.    
۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۴۳۱.    
۳. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۱۳۵.    
۴. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ص۱۳۶.    
۵. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ص۱۳۶.    
۶. ↑ ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۴۱۱.    
۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۶۰۴.    
۸. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۶.    
۹. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۰۶.    
۱۰. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۲۵۱.    
۱۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۴۴۸.    
۱۲. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ص۵۴۷.    
۱۳. ↑ عمر رضا کحالة، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
۱۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۲۳.    
۱۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۲۳.    
۱۶. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
۱۷. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۰۶.    
۱۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۴۳۱.    
۱۹. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۲۸۱.    
۲۰. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۲۳.    
۲۱. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۱۳۵.    
۲۲. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ص۱۳۶.    
۲۳. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۰۶.    
۲۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
۲۵. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ص۱۳۶.    
۲۶. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ص۱۳۶.    
۲۷. ↑ ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۴۱۱.    
۲۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
۲۹. ↑ ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۴۱۱.    
۳۰. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
۳۱. ↑ ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۴۱۱.    
۳۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
۳۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۶۰۵.    
۳۴. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۱۳۶.    
۳۵. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۱۳۶.    
۳۶. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۱۳۶.    
۳۷. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۲۳.    
۳۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
۳۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۲۳.    
۴۰. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
۴۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۱، ص۵۴۷.    
۴۲. ↑ ابو الیمن‌ علیمی‌، عبد الرحمن‌ بن‌ محمد، المنهج الاحمد، ج۲، ص۱۲۲.
۴۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۴۴۸.    
۴۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
۴۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۲۳.    
۴۶. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۶.    
۴۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۶.    
۴۸. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۰۶.    
۴۹. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۲۵۱.    
۵۰. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۲۸۱.    
۵۱. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۲۵۱.    
۵۲. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۴۴۹.    
۵۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۱، ص۵۴۷.    
۵۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
۵۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۲۳.    
۵۶. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
۵۷. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۲۸۱.    
۵۸. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۲۸۱.    
۵۹. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
۶۰. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۲۸۱.    
۶۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
۶۲. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۰۶.    
۶۳. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۲۵۱.    
۶۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۴۴۸.    
۶۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۱، ص۵۴۷.    
۶۶. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۲۱۱.    
۶۷. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۲۳.    
۶۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۵۷.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوخازم محمد بن محمد بغدادی»، ج۴، ص۲۹۶.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 527 (قمری) | زادگان سال 457 (قمری) | زادگان سال 459 (قمری) | شخصیت‌های قرن 6 (قمری) | فقهای حنبلی قرن 6 (قمری) | مؤلفان قرن 6 (قمری) | محدثان حنبلی قرن 6 (قمری)
جعبه ابزار