• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ادای واجبات الهی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


یکی از مهمترین نقاط آغاز، اداء فرایض و اهتمام به واجبات است به‌ویژه نماز، روزه، زکات، حج، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر. اهتمام به فرایض، کاشف از روح انقیاد و موجب تقویت اساس تقوا و ایمان و اخلاق است.


یکی از مهمترین نقاط آغاز، اداء فرایض و اهتمام به واجبات است به‌ویژه نماز، روزه، زکات، حج، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر. مؤمن سالک باید نماز را در وقت بخواند، نه تنها در وقت که در اول وقت و همیشه باید پیش از وقت خود را آماده کند تا در اول وقت به نماز برخیزد، که امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: «اوَّل الْوقْتِ رِضْوانُ اللهِ و اخرُهُ عَفْوُاللهِ و الْعفْوُ لا یکونُ الا منْ ذَنبٍ؛
[۱] شیخ صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۱۴۰.    
نماز اول وقت سرشار از خشنودی خدا و در پایان وقت مشمول عفو و بخشش خداوند می‌شود. بدیهی است عفو و بخشش جز در مورد گناه صدق نمی‌کند.»(پس معلوم می‌شود که تاخیر نماز به آخر وقت گناه است و حتی المقدور باید سعی کرد که بدون عذر، نماز از اول وقت به تاخیر نیفتد.)

اهتمام به فرایض، کاشف از روح انقیاد و موجب تقویت اساس تقوا و ایمان و اخلاق است. رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود: «اعْمل بِفَرائِض اللهِ تَکُن اَتْقَی النّاسِ؛
[۲] شیخ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۸۲.    
به آنچه خدا واجب کرده عمل کن تا باتقواترین مردم باشی.»
ابوحمزه ثمالی از امام سجّاد (علیه‌السّلام) نقل می‌کند که فرمود: «مَن ْعمِلَ بمَا افْتَرَضَ الله عَلَیْهِ فَهُو مِنْ خیرِ النّاس؛
[۳] شیخ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۸۱.    
هر کس عمل کند به آنچه خدا بر او واجب کرده از بهترینِ مردم است.» و در حدیث دیگر فرمود: « فَهُو منْ اعْبَدِ النّاس؛
[۴] طباطبایی بروجردی، سیدحسین، جامع احادیث الشیعه، ج۱۴، ص۹۸.
هر کس بجای آورد آنچه را که خدا واجب کرده از عابدترینِ مردم است.»
و در حدیث قدسی از امام صادق (علیه‌السّلام) آمده است: «قال اللهُ تبارَکَ و تَعالی ما تَحبَّبَ الیَّ عبْدی بِاحَبَّ ممَّا افْترضْتُ علیِه؛
[۵] شیخ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۸۲.    
هیچ عبادتی به‌اندازه ادای واجبات، بنده‌ام را نزد من محبوب نمی‌کند.» قطب راوندی می‌گوید روایت شده است که فرشته‌ای از کعبه ندا در می‌دهد: هر کس فرایض و واجبات خدا را ترک کند از امان خدا بیرون آمده است.
[۶] طباطبایی بروجردی، سیدحسین، جامع احادیث الشیعه، ج۱۴، ص۹۹، از کتاب مستدرک الوسائل.
حضرت علی (علیه‌السّلام) فرمود: «وَ‌لا عبادةَ کَاداءِ الْفرائِض؛
[۷] امام علی (علیه‌السلام)، نهج البلاغه صبحی صالح، حکمت ۱۱۳.
هیچ عبادتی مانند ادای فرایض و واجبات نیست.»
و در بعضی از کتابها، حدیث قدسی را با این عبارت آورده‌اند: «ما تَقَرَّبَ الیَّ عَبْدی بِشَیْ ءٍ احبَّ الیَّ ممَّا افْترضْتُهُ علیْهِ و انَّهً لیَتَقَرَّبُ الیَّ بِالنّافِلةِ؛
[۸] ملکی تبریزی، جواد، کتاب لقاء الله، ص۲۹.
[۹] حر عاملی، محمد بن حسن، جواهر السنیه، ص۱۲۰-۱۲۱.    
[۱۰] طباطبایی بروجردی، سیدحسین، جامع احادیث الشیعه، ج۷، ص۹۹.
بنده من تقرّب نجوید به سوی من به چیزی محبوب‌تر و بهتر از آنچه من بر او واجب کرده‌ام و به وسیله نوافل نیز به من نزدیک می‌شود.»
سالک الی الله پیش از شروع به هر کار باید آن را بشناسد و وظیفه و حکم شرع را درباره آن بداند و پس از علم، رفتار و کردار خویش را با موازین شریعت منطبق سازد. ادای وظیفه و تادّب به آداب بدون علم به وظایف و مقررات شرعی امکان پذیر نیست. بنابراین، بر همه لازم است که احکام دینی خود را به‌اندازه ضرورت و نیاز (تقلیداً یا اجتهاداً) بدانند و حدّاقل گروهی می‌بایست در تفقّه (فهم و درک عمیق) در دین و یادگیری مسائل و معارف دینی پیشگام باشند تا بتوانند دیگران را نسبت به وظایف دینی آگاه سازند.
خداوند متعال می‌فرماید:«فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَة لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَ لِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ اِذا رَجَعُوا اِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ؛
[۱۱] توبه/سوره۹، آیه۱۲۲.    
چرا از هر فرقه‌ای گروهی بسیج نمی‌شوند تا اینکه معارف دینی را خوب یاد بگیرند و آنگاه که به وطن خویش برگشتند قوم خود (خویشاوندان و بستگان) را به وظایف‌شان آگاه سازند؟ (و آنها را از بی تفاوتی در برابر مسئولیت‌ها بر حذر دارند، باشد که آنان متنّبه شوند و از بیراهه بازگردند.)»
در حدیث آمده است: «عَنِ الصّادق (علیه‌السّلام) انَّه سُئِل عن قوْلِهِ تعالی «فَللّهِ الْحُجَّةُ الْبالغةُ.» فقال: انَّ اللهَ تعالی یقولُ لِلْعبدِ یوْم القیمَةِ عبدی اکُنْتَ عالماً؟ فانْ قال نَعَمْ قال لَهُ افلا عَمِلْتَ‌بما علِمتَ و انَ کانَ جاهلاً قالَ لهُ افلا تَعَلَّمْتَ حتی تَعْمَلَ؟
[۱۲] فیض کاشانی، ملا محسن، تفسیر صافی، چاپ اسلامیه، ج۱، ص۵۵۵، ذیل آیه ۱۴۹ انعام.    
[۱۳] حویزی، علی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۷۷۶.
از امام صادق (علیه‌السّلام) درباره معنی این آیه که می‌فرماید «برای خدا دلیل رسا (و قاطع) است.» سؤال شد، فرمود: خداوند در روز رستاخیز به بنده گنهکار خود می‌گوید: بنده من! چرا تکالیف خود را خوب انجام ندادی؟ آیا می‌دانستی و گناه کردی؟ اگر بگوید آری، می‌فرماید: چرا به آنچه می‌دانستی عمل نکردی؟ و اگر بگوید نمی‌دانستم، می‌گوید: چرا یاد نگرفتی تا عمل کنی؟»

نتیجه آنکه بندگی و عبادت با دو شرط متحقّق می‌شود: محبّت و اطاعت، و اطاعت بدون علم و سپس عمل به خواست معبود و رضای محبوب امکان ندارد. آنها که از خود چیزی می‌تراشند و پیش خود مطالبی را سرهم می‌کنند و به عنوان عبادت و اطاعت انجام می‌دهند آنها بنده خویشند نه بنده خدا.

۱. ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۱۴۰.    
۲. ↑ شیخ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۸۲.    
۳. ↑ شیخ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۸۱.    
۴. ↑ طباطبایی بروجردی، سیدحسین، جامع احادیث الشیعه، ج۱۴، ص۹۸.
۵. ↑ شیخ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۸۲.    
۶. ↑ طباطبایی بروجردی، سیدحسین، جامع احادیث الشیعه، ج۱۴، ص۹۹، از کتاب مستدرک الوسائل.
۷. ↑ امام علی (علیه‌السلام)، نهج البلاغه صبحی صالح، حکمت ۱۱۳.
۸. ↑ ملکی تبریزی، جواد، کتاب لقاء الله، ص۲۹.
۹. ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، جواهر السنیه، ص۱۲۰-۱۲۱.    
۱۰. ↑ طباطبایی بروجردی، سیدحسین، جامع احادیث الشیعه، ج۷، ص۹۹.
۱۱. ↑ توبه/سوره۹، آیه۱۲۲.    
۱۲. ↑ فیض کاشانی، ملا محسن، تفسیر صافی، چاپ اسلامیه، ج۱، ص۵۵۵، ذیل آیه ۱۴۹ انعام.    
۱۳. ↑ حویزی، علی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۷۷۶.


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «ادای واجبات الهی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۲/۱۷.    



جعبه ابزار