استراتژی انتظار (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«استراتژی انتظار»
اثر اسماعیل شفیعی سروستانی ، به تدوین راهبردی استراتژیک، برای بازسازی فرهنگی و مدنی سرزمین اسلامی
ایران تحت آموزه‌های دینی پرداخته است.
کتاب به
زبان فارسی و در
سال ۱۳۸۳ ش نوشته شده است.
این اثر، یک مجموعه سه جلدی است که در قالب یک مجلد، به شرح ذیل ارائه گردیده است:
این جلد، با مقدمه مؤلف در توضیح واژه «استراتژی» آغاز شده و مطالب در سه فصل ارائه گردیده است.
این اثر، ضمن بازشناسی تحلیلی تحولات فرهنگی، اجتماعی ایران در دوره جمهوری اسلامی، سعی در گشودن بابی نو بر موضوع
انتظار و فرهنگ
مهدویت به عنوان زیربنای استراتژیک در عرصه
حیات فرهنگی و مادی مردم این سرزمین شیعی در
عصر غیبت دارد.
نویسنده معتقد است مسئله انتظار، به ویژه با مفهوم خاص شیعی خود، از استعداد و ظرفیت بالایی برای تبدیل شدن به یک استراتژی کلان برخوردار است و می‌تواند مانع بروز و تکرار اشتباهات در توین استراتژی‌ها، برنامه ریزی‌ها و تصمیم گیری‌ها شود.
با مقدمه مؤلف در
تبیین اجمالی ساختار کتاب، آغاز شده و مطالب در چهار جلد ارائه گردیده است.
نگارنده در این جلد، ضمن بازشناسی تحلیلی تحولات فرهنگی، اجتماعی ایران پس از
انقلاب و ارزیابی آن بر فرهنگ مردم، به ویژه جوانان گذشته، سعی دارد موضوع «انتظار» و «مهدی باوری» را زیربنای نوعی «استراتژی» در عصر غیبت معرفی کند. لذا وی
انتظار را به عنوان یک استراتژی تعریف کرده و آن را تنها راه مطمئن برای مواجه با بحران‌های فرهنگی- اجتماعی امروز جوامع بشری دانسته است.
با مقدمه مؤلف در توضیحاتی پیرامون کتاب، آغاز شده و مطالب در هفده بحث، به بررسی اوضاع جهان در
قرن کنونی و ارتباط آن با مساله «مهدویت» و «
آینده جهان » پرداخته است.
در این جلد، سعی شده است به تبیین مساله انتظار و لزوم و بازسازی فرهنگی سرزمین‌های اسلامی وعلل سقوط فرهنگی
تمدن غرب پرداخته و در پرتو مباحث مربوط به مهدویت، بایسته‌های یک تمدن تمام عیار انسانی نیز تصویر می‌گردد.
نگارنده با توجه به اوضاع نابسامان فکری، تربیتی و فرهنگی تمدن
غرب ، یکی از مهم‌ترین کمبودهای
انسان معاصر را نبودن یک رهبر الهی و آسمانی ارزیابی کرده و معتقد است با ظهور آن ولی خدایی، تمام کمبودهای جهان کنونی و انسان‌ها برطرف می‌شود.
وی در همین راستا، با تبیین مقوله انتظار و
آثار مفید آن، به بررسی عقاید
شیعیان در خصوص
امامت و ویژگی‌ها و شایستگی‌های امامان
معصوم علیه‌السّلام می‌پردازد.
در فصل اول، سعی نگارنده مصروف عرضه تصویری عمومی از بیست
سال اولیه انقلاب ایران بوده و معتقد است جایگزینی تحلیلی‌های سیاسی به جای مطالعات فرهنگی و برنامه ریزی بسیاری از گردانندگان امور اجرایی کشور، موجب بروز برداشت‌هایی قابل تامل شده تا آن جا که ناخواسته سمت و سوی بسیاری از تصمیم گیری‌های سازمان‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی کشور، متمایل به خروج از خاستگاه اولیه
انقلاب اسلامی ، مدار تعیین شده توسط منابع نظر دینی و بالاخره خروج از مدار مبارزه با
استکبار و امپریالیسم شده است.
وی هیچ یک از این امور و حوادث جاری را سرنوشت ناگزیر و پیامد غیرقابل اجتناب نمی‌شناسد، بلکه آن‌ها را ناشی از مجموعه عواملی می‌داند که در طی تحلیل چهار مرحله از
حیات انقلاب اسلامی، به آن‌ها پرداخته است.
در طی سال‌های گذشته، بسیاری از مطبوعات، به تبع حوادث و رخدادها، درباره هر یک از پیشامدها و حوادث، اعلام موضع کرده و یا راه حل‌هایی را پیشنهاد کرده‌اند، اما به نظر مؤلف، هیچ یک منجر به دگرگونی کلان نشده و حتی اتخاذ برخی تصمیمات، زمینه‌های بروز حوادثی بزرگتر را نیز فراهم ساخته است.
نگارنده بر این باور است که شاید به توان
گناه بسیاری از حوادث را به گردن نظام استکباری و یا برخی عوامل نفوذی انداخت؛ اما معتقد است، هیچ خردمندی این همه را عذر موجهی برای غفلت‌های ما نمی‌داند، لذا در دوم، به بیان و تشریح هفت
غفلت بزرگی که موجب بروز ناهنجاری‌های بسیاری در گستره حیات فرهنگی و مادی مردم ایران شده، پرداخته است.
سوم، به دنبال ارائه طرحی برای خروج از ایستایی هفتمین
غفلت که موضوع آن غفلت از مهدویت و
امام عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف است، پیشنهاد به دستور کار قرار گرفتن سه موضوع داده و به توضیح هر یک پرداخته است:
۱- شناسایی
وضع موجود؛
۲- ترسیم وضع مطلوب؛
۳- شناختن نحوه سیر از وضع موجود به وضع مطلوب.
فصل نخست، به صورت خلاصه، ناظر بر ضرورت تدوین استراتژی و ملزومات آن بوده و ساکنان سرزمین ایران را مواجه با سه
تاریخ می‌داند:
۱- تاریخ و تفکر جدید غربی که با پشت سر گذاشتن چهار
قرن ، تمدن تام آن در صورت تکنولوژی مدرن و امپریالیسم
آمریکا بروز یافته است.
۲- تفکر دینی که سال هاست از آن فاصله گرفته و فقط وجهی از صورت آن را با خود می‌کشد.
۳- تاریخ آینده که باطنی دینی دارد و صورت خود را هم رقم خواهد زد.
دوم، دربرگیرنده دوازده دلیل مبنی بر آن است که گفتگو از امام عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف و طرح استراتژی انتظار، تنها از طریق گذر از وضعیت فعلی برای رسیدن به
شهر امن منتظران و ورود به خیل طالبان و داعیان صاحب الزمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف است و از جمله آن‌ها، می‌توان به: ضرورت خروج از موضع انفعالی و اتکاء به
حجت در طی طریق، لزوم تجدید حیات فرهنگی و فکری، احیاء اقامه
عدل در میان مردم، اصلاح
دین و دنیای مردم و... اشاره کرد.
در سوم، به تذکر ضرورت مراجعه به
حجت پذیرفته شده خداوند، در همه ساحات حیات فرهنگی و مادی
انسان پرداخته و درباره حجیت
اهل بیت علیه‌السّلام و امام عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف با عنوان «حجت موجه» سخن گفته است که به نظر مؤلف، قطب میانی و اساس استراتژی مهدوی است.
به عقیده وی، توجه ادیان آسمانی به «حجت»، توجه به قوی ترین، عالی‌ترین و دقیق‌ترین شاخصی است که متضمن ماندن
انسان در طریق تعادل و
عدالت است.
در چهارم، به بررسی وجوه مختلف «عهد» پرداخته و از ضرورت بسته شدن
عهد با
امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف به منزله حلقه اصلی و کلیدی ورود به صحن منتظران یاد شده است.
موضوع و محتوای کلی مباحث این جلد، «پرسش از غرب» و ضرورت آن است.
به نظر مؤلف، اساسا این پرسش، پرسشی فلسفی است و در مقام نظر، ناظر بر شرایط تاریخی ویژه‌ای است که گذار از آن بدون این پرسش ممکن نبوده و پاسخ گویی بدان، بر عهده عوام مردم نیست؛ بلکه متفکران و صاحبان نظر مخاطب این پرسش‌اند.
در این جلد، نگارنده ضمن طرح ضرورت پرسش، سعی در بیان جایگاه و موضوع «پرسش» دارد و در میان کلیه ساکنان مشرق
زمین ، ایران اسلامی و شیعی
مذهب را شایسته تر برای این می‌شناسد؛ چرا که به نظر او، سایر ملل شرقی، اگرچه در رویارویی با غرب، متحمل خسارات فرهنگی بسیار شده‌اند، لیکن حسب سابقه و جانمایه فرهنگی شان، از امکان تجدید حیات فرهنگی کمتری برخوردارند و در نظام فکری فاقد رویکردی بنیادین و جدی به آینده‌اند.
همین ویژگی‌ها است که باعث شده تا مؤلف این نتیجه را اخذ کند که آن‌ها از ایجاد یک جریان جدی بنیادگرا و نقطه
عطف مهم تاریخی،
محروم بمانند.
لزوم تفکر و تعیین
وضع ، دروازه‌های عالم دینی و عالم غربی، ما و متدولوژی غربی، حیات کولی وار هدیه غرب،
ولایت حق استقبال از تاریخ فرداست، اولین پرسش مبدا هستی و
عالم غربی، پرسش از
انسان ، طبیعت و علم جدید، از مباحث مهم این جلد است.
به عقیده مؤلف، اگر چه بازسازی همه آن چه حوزه‌های تفکر، فرهنگ و تمدن مسلمین را در دریایی از انفعال فروبرده، کاری سخت است؛ اما بر این باور است که به کارگیری آن چه وی در قالب «اراده معطوف به حق» پیشنهاد داده، می‌تواند
جاذب لطف و عنایت آسمانی بوده و ما را به عنوان جماعتی به حقیقت منتظر، طلایه دار
سپاه جهادگر و زمینه ساز ظهور معرفی نماید.
او براین باور است که اگر این مباحث منجر به انعقاد عهدی قلبی نگردد و متکای برنامه ریزی کلان و استراتژیک نشود، نمی‌توان امیدوار به آینده‌ای عاری از بحران،
التقاط و امتزاج نظری و فرهنگی برای مسلمین بود.
وی استخراج استراتژی‌های فرعی اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، نظامی، تربیتی و... این طرح را از عهده و توان یک فرد، به دلیل محدویت زمانی و گستردگی ابعاد آن، خارج دانسته و امیدوار است پس از این، اندیشه بلند و
ذهن فعال استراتژیست‌های مؤمن به فرهنگ ولایی، رهگشای معزلات باشد.
فهرست مطالب هر جلد، در ابتدای آن آمده است.
پاورقی‌ها به ذکر منابع و توضیح برخی کلمات و عبارات متن پرداخته است.
نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
