استوانه محرس
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
استوانه محرس جای نگهبانی
امام علی علیه‌السّلام از
رسول خدا در
مسجدالنبی (صلی الله علیه و اله) را گویند.
محرس از ریشه «ح ـ ر ـ س» به جای نگهبانی و
حراست گفته می‌شود.
این ستون از سوی شمال، پشت
ستون توبه و برابر
خانه پیامبر (صلی الله علیه و اله) که اکنون مرقد مطهر ایشان است، قرار دارد و
رسول خدا (صلی الله علیه و اله) از در مقابل آن برای گزاردن
نماز به
مسجد وارد می‌شد.
سمهودی آن را نخستین ستون ردیف سوم ستون‌ها خوانده، به اعتبار آن که ردیف برابر
محراب نبی، صف اول برای استوانه‌ها از مشرق به مغرب در
روضه مطهره است.
اکنون نیمی از این ستون در کنار روضه مطهره و درون شبکه (پنجره) قرار گرفته و به رغم فضیلت آن، زائران از فیض نماز گزاردن کنار آن، محروم هستند.
این ستون از آن رو بدین نام شهرت یافت که
علی بن ابی طالب علیه‌السّلام کنار آن برای نگهبانی از
پیامبر (صلی الله علیه و اله) قرار می‌گرفت.
بر پایه گزارش‌هایی، تا هنگام نزول
آیه {... و الله یعصمک من الناس... }
نگهبانی از رسول خدا (صلی الله علیه و اله) ادامه داشت و پس از آن، به فرمان ایشان نگهبانی پایان یافت.
به گزارش برخی منابع، حفاظت از رسول خدا به
علی علیه‌السّلام اختصاص نداشته؛ اما از این جهت که وی به لحاظ
قرابت نسبی و
سببی و نیز نزدیک بودن محل سکونتش به پیامبر (صلی الله علیه و اله) در حفاظت از ایشان اهتمام بیشتر داشته، اقدام او نمایان تر بوده است.
روی این ستون که با عنوان
محرس شناخته می‌شود،
با
آب طلا نوشته‌اند: «هذه اسطوانة الحرس».
این ستون از آن رو که
امام علی علیه‌السّلام نمازها و نافله‌های خود را کنار آن می‌خوانده،
به «مصلی علی بن اﺑﻰ طالب» نیز نام آور است.
بر پایه برخی نوشته‌ها، شهرت این ستون به مصلای علی بن ابی طالب به اندازه‌ای است که بر کسی از مردم
مدینه پوشیده نیست.
بر پایه گزارش سمهودی، حکمران مدینه نماز را نزد این ستون برپا می‌کرد، به گونه‌ای که ستون پشت سر او قرار می‌گرفت.
به این ستون «مجلس قلاده» نیز گفته می‌شد؛ زیرا در این مکان برخی از بزرگان
صحابه همچون گردن بند (
قلاده) حلقه می‌زدند.
سمهودی این سخن را نپذیرفته و
مجلس قلاده را نامی دیگر برای
استوانه وفود دانسته است.
تبرک جستن به ستون محرس سفارش شده است.
اخبار المدینه: ابن زباله (م. ۱۹۹ق.) ، به کوشش صلاح عبدالعزیز، مرکز بحوث و دراسات المدینه، ۱۴۲۴ق؛ التعریف بما آنست الهجرة من معالم دار الهجره: محمد المطری (م. ۷۴۱ق.)، بیروت، المکتبة العلمیه، ۱۴۰۲ق؛ الغدیر: الامینی (م. ۱۳۹۲ق.)، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۳۸۷ق؛ لسان العرب : ابن منظور (م. ۷۱۷ق.)، قم، ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق؛ المعالم الاثیره: محمد محمد حسن شراب، تهران، مشعر، ۱۳۸۳ش؛ موسوعة مکة المکرمة و المدینة المنوره: احمد زکی یمانی، مکه، مؤسسة الفرقان، ۱۴۲۹ق؛ وفاء الوفاء : السمهودی (م. ۹۱۱ق.)، به کوشش السامرائی، مکه، مؤسسة الفرقان، ۱۴۲۲ق.
حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله «استوانه محرس».
