اسعد گرگانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اسعد گرگانی، (م ۴۴۶ق) شاعر معروف ایرانی و داستان‌سرای نیمه اول قرن پنجم هجری، به‌ویژه به خاطر منظومه «ویس و رامین» شناخته می‌شود که داستان عشق رامین برادر موبدی به ویس، شاهزاده اشکانی را روایت می‌کند.
آثار او به سادگی و فصاحت بیان شده و به تأثیرات فلسفی در متن کم‌تر اشاره شده است،
نظامی گنجوی در اشعار خود از او تأثیر پذیرفته است.
او به صورت عمده در زمان
طغرل سلجوقی زندگی کرد.
او پس از سال ۴۴۶ هجری وفات یافت.
فخرالدین اسعد گرگانی از شاعران مشهور و داستان سرایان بزرگ ایران که در علوم متداول روز نیز بهره‌ای وافر داشت و در نیمه اول
قرن پنجم هجری می‌زیست.
برخی به اشتباه او را معاصر
محمود بن محمد بن ملکشاه سلجوقی م ۵۲۵ه دانسته‌اند؛
ولی از آن‌جاکه فخر گرگانی در منظومه خود تنها به مدح مؤسس این سلسله،
طغرل سلجوقی (
۴۲۹ ـ
۴۵۵ه)، پرداخته
و از سلطان دیگری یاد نکرده، روشن می‌شود وی در زمان طغرل می‌زیسته و دوران بالندگی و شهرتش مصادف با حکومت این پادشاه بوده است.
فخرالدین تنها اثر او منظومه
ویس و رامین است.
دولت شاه سمرقندی به اشتباه این اثر را به
نظامی عروضی و بار دیگر به نظامی گنجوی نسبت داده است.
گرگانی، داستان دلباختگی رامین برادر موبدی از موبِدان عهد اشکانی به ویس، شاهزاده اشکانی را بین سال‌های
۴۴۶ تا
۴۵۵ه از زبان پهلوی به نظم فارسی برگرداند.
> اسعد گرگانی که این منظومه را به سفارش حاکم اصفهانی سروده، پس از وصف و ستایش خداوند، مدح طغرل، وزیر معروف او خواجه
عماد الدین ابونصر منصور و همچنین حاکم اصفهان
ابوالفتح مظفر به داستان مذکور پرداخته است.
وی اثر خود را در عین سادگی، با فصاحت و بلاغت آراسته و معلومات فلسفی او جز در مقدمه، در باقی منظومه و داستان تأثیری نداشته است؛ ازاین رو اشعار او خالی از اصطلاحات پیچیده علمی است.
نظامی گنجوی هنگام سرودن
خسرو و شیرین به بسیاری از موارد این کتاب نظر داشته و از آن الهام گرفته است. به غیر از ویس و رامین چند قطعه دیگر از اشعار را به فخر گرگانی نسبت داده‌اند؛
ولی
عوفی، به غیر از ویس و رامین تنها از آگاهی خود بر یک قطعه کوتاه از اشعار او خبر داده و آن را نقل کرده است.
او پس از سال ۴۴۶ه و گویا در اواخر عهد طغرل وفات کرد.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله « اسعد گرگانی»، ج۳، ص۹۵.
