اسم مفعول1
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اسم مشتق از فعل مضارع مجهول را اسم مفعول گویند.
اسم مفعول، از مصادیق
مشتق اصولی و
اسمی است که از فعل مضارع مجهول، یعنی از «یُفعَل»،
مشتق گردیده و بر کسی یا چیزی که فعل بر آن واقع شده،
دلالت می‌کند.
نزاع اصولیون در مبحث مشتق مبنی بر این که آیا مشتق در خصوص «ما تلبس بالمبدأ»
حقیقت است یا اعم از آن و «ما انقضی عنه المبدأ»، در اسم مفعول هم جاری است.
برخی از اصولی‌ها با داخل بودن اسم مفعول در
بحث مشتق
مخالف بوده و می‌گویند: مفعول یعنی «من وقع علیه الفعل» و در چنین معنایی نمی‌توان
انقضا تصور کرد، زیرا معنای انقضا این است که در زمانی فعلی بر مفعول واقع نمی‌شود، و چنین چیزی در اسم مفعول
ممتنع است، هر چند سال‌ها از آن بگذرد.
به این
اشکال دو
جواب نقضی و
حلّی داده شده که به ترتیب عبارت است از:
۱. عین همین اشکال در
اسم فاعل هم هست، و هر چه در آن جا گفته شود، در این جا نیز گفته می‌شود؛
۲. وقتی وقوع ضرب را مثل صدور آن، فعلی در مقابل شأنی فرض کنیم، منقضی شدن در مورد آن نیز متصور است.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «اسم مفعول».
