امینجی خام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَمينْجى (د شوال ۱۰۱۰/مارس ۱۶۰۲)، فقيه اسماعيلى هندی از فرقه داوودی‌های طيّبى و فرزند جلال بن حسن (بيست و پنجمين داعى مطلق مستعلويان طيبى) بود. وی در احمدآباد گجرات مى‌زيست و در همانجا درگذشت. امينجى در سلسله مراتب دعوت اسماعيلى به مقامات بالايى دست يافت ، اما شهرت وی بيشتر به سبب آثاری است كه به ويژه در زمينه فقه تأليف كرده است. وی به شرح و تفسير برخى از آثار فقهى و غيرفقهى قاضى نعمان، فقيه مشهور اسماعيلى، همت گماشت و كوشيد تا مسائل فقهى مربوط به جامعه اسماعيلى زمان خود را گردآوری كند. طايفه «بُهره‌های طيبى» پس از قاضى نعمان وی را مرجع مهمى در مسائل فقهى مى‌دانند، اما اين بدان معنا نيست كه امينجى نظريات نوی را ارائه كرده است. فقه اسماعيلى كه با قاضى نعمان آغاز گرديد، صرفاً منحصر است به آراء فقهى و نظريات وی كه در طول حكومت فاطميان و پس از آن توسط اسماعيليان طيبى در يمن و هند، و به ويژه فرقه داوودی‌ها به عنوان ميراث فقهى حفظ شد و ارزش آثار امينجى نيز - جدا از اطلاعاتى كه راجع به وضعيت اجتماعى اسماعيليان هند غربى به دست مى‌دهد - در شرح و تفسير نظريات قاضى نعمان خلاصه مى‌گردد.
گفته شده است كه پس از انشعاب طيبی‌ها به دو گروه داوودی و سليمانى، امينجى از داوود برهان‌الدين به عنوان داعى مطلق حمايت كرد و رساله‌ای نيز در اين باب نوشت كه جعفر فرزند سليمان بن حسن رديه‌ای بر آن نگاشت.
آثار:
۱. الحواشى، كه در دو جلد تأليف شده، و مشتمل بر سؤالات فقهى است كه از داعيان اسماعيلى راجع به دو اثر قاضى نعمان، يعنى دعائم الاسلام و مختصر الاثار پرسيده شده، و توسط آنان پاسخ داده شده است. اسامى اشخاص و داعيان ذكر نگرديده، و ظاهراً سؤال‌هايى انتخاب شده كه بيشتر در جامعه هند مطرح بوده است. اهميت كتاب در آگاهی‌هايى است كه راجع به حيات اجتماعى اسماعيليان هند به دست مى‌دهد. كتاب قبل از انشعاب اسماعيليان طيبى به دو فرقه داوودی و سليمانى تأليف گرديده، اما از آنجا كه نويسنده به طايفه داوودی‌ها تعلق دارد، اين كتاب نزد ايشان از ارزش و اهميت والاتری برخوردار است . از اين اثر نسخه‌هايى در مجموعه فيضى (گوريا والا، و مؤسسه مطالعات اسماعيلى گاچك، موجود است).
۲. مسائل امينجى بن جلال يا كتاب السؤال و الجواب، كه مجموعه‌ای از سؤال و جواب‌ها را در مسائل فقهى در بر دارد و اسامى پرسشگران و پاسخ دهندگان نيز ذكر شده است. كتاب اگرچه به زبان عربى است و محتوای آن همانند كتاب سابق است، اما برای استفاده عموم تأليف شده، و حاوی كلمات و اصطلاحاتى به زبان گجراتى است. نسخه‌هايى‌از اين‌كتاب دركتابخانه‌های اسماعيلى و جز آن‌ها موجود است.
۳. حساب المواريث، راجع به ارث (مجدوع، ص۳۸).
۴. شرح المنتخبة المنظومه، كه در شرح الارجوزة المنتخبه از قاضى نعمان در فقه نوشته شده است.
۵. شرح (يا تعليقات بر) اساس التأويل و تأويل الدعائم از آثار قاضى نعمان.
فهرست منابع:
(۱) اسماعيل مجدوع، فهرسة الكتب و الرسائل، به كوشش علينقى منزوی، تهران، ۱۳۴۴ش؛
