ایران در دوره سلطنت قاجار (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب «ایران در دوره سلطنت قاجار»، تالیف علی اصغر شمیم به
زبان فارسی که درباره
تاریخ دوره سلطنت قاجار به رشته تحریر در آمده است. این کتاب یکی از منابع معتبر در تاریخ دوره قاجار (
قرن سیزده و نیمه اول قرن چهاردهم قمری) می‌باشد که توسط مولف برای اداره آموزش و پرورش زمان پهلوی تالیف و بعدها تکمیل شده است.
کتاب؛ شامل یک مقدمه، بیست فصل و بخش فهرست منابع و ماخذ می‌باشد. نیکو بودن کتاب علاوه بر مستند بودن، متن روان و ساده نویسی آن است و به همین جهت است که در سال‌های اخیر مورد استفاده وسیع دانشجویان رشته تاریخ و سایر رشته‌های علوم انسانی بوده است.
مقدمه کتاب، شامل دو موضوع نگاهی به گذشته که شامل اطلاعاتی از
زمان حمله
مغول در
سال ۶۱۴ ق در
ایران و چگونگی حکومت ایشان می‌باشد و در بخش دوم به جنبه‌های گوناگون نهضت ایالات می‌پردازد. مولف با بیان این دو مولفه در مقدمه در واقع به دنبال جواب دادن به این سوال می‌باشد که چرا تاسیس هر حکومت جدیدی در ایران با جنگ‌ها و نبردهای شدید و طولانی در داخل کشور توام بوده است؟
ایشان پاسخ این سوال را ایلات و عشایر ایران می‌دانند که نیروی دائمی برای مواجهه با هر قدرتی که خودنمایی می‌کرده، بوده‌اند. این نیروها دائم در حال تزاحم و تصادم بوده و سران و خان‌های ایلات با در نظر داشتن منافع خود له یا علیه قدرت جدید صف آرایی می‌کردند و در کلیه این مبارزه‌ها و جنگ‌های داخلی هدف اصلی و اساسی خان‌ها با به دست آوردن
قدرت و سلطه بیشتر و یا لااقل حفظ مقام ایلخانی و ریاست و فرمانروایی در حوزه ی مربوط به خود بوده است و در هر
قیام و نهضتی اگر در راه به دست آوردن
سلطنت و حاکمیت بر ایران توفیق نمی‌یافتند، دست کم به هدف کوچکتر خود می‌رسیدند.
فصل اول کتاب با نام قاجاریه در تکاپوی زمانداری به مطالبی؛ همانند
نسب ایل قاجار، اشاقه باش یا قویونلو، ارتباط سران اشاقه باش با شاه طهماسب دوم، نخستین قربانی جاه طلبی نادر، محمدحسین خان در طریق کینه جویی می‌پردازد.
فصول بعدی کتاب عبارتند از: جنبش مسلحانه ایلات قاجار، تشکیل دولت قاجار، دوره اول سلطنت
قاجاریه ، روابط ایران با
فرانسه ، انگلیس روسیه و عثمانی، دوره دوم سلطنت قاجاریه، نهضت فکری و اصلاحات داخلی، روابط ایران با کشورهای بزرگ در دوره دوم سلطنت قاجاریه،
تمدن ایران در این دوره، انقلاب آرام و تغییر رژیم سیاسی، سلطنت محمدعلی شاه و احمدشاه قاجار و از کودتا تا انقلاب قاجاریه می‌باشد.
مولف کتاب، سعی داشته که متنی روان و سلیس بنویسد تا اینکه فهمی آسان داشته باشد و محصلین به راحتی به توانند از آن بهره ببرند؛ لذا مطالب فصول کتاب را عنوان بندی کرده است تا مطالب دسته بندی و بهتر در دسترس قرار داشته باشند. بعضی از فصول کتاب خود دارای یک مقدمه می‌باشد. که این امر در نوع خود بی نظیر می‌باشد. کتاب در بعضی از فصول با تصاویر شاهان و شخصیت‌های قاجار همراه می‌باشد. مولف حوادث دوره پادشاهی
ناصرالدین شاه را با دقت خواصی بیان و مطرح کرده است. از آنجایی که با اتکا به کتب اصلی دروه قاجار نوشته شده، یکی از منابع متقن و پژوهشی می‌باشد که می‌تواند مورد استفاده پژوهشگران در دوره قاجاریه باشد.
کتاب دارای بخش منابع و ماخذ می‌باشد که شامل فهرست اعلام و منابع می‌شود. متن کتاب در بعضی از موارد با ارجاعات و توضیحات مولف همراه می‌باشد و در کتاب از تصاویر شاهان و شخصیت‌های برجسته قاجاریه سود برده شده است.
نرم افزار تاریخ اسلامی ایران، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
