بت‌پرستی (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خداوند در قرآن آثار
بت پرستی را بیان کرده است که به آن ها اشاره می شود.
خداوند در قرآن، از
خود بیگانگی را معلول بت پرستی می‌داند.
ولقد ءاتینآ ابرهیم... ما وسیله رشد ابراهیم را از قبل به او دادیم و از (شایستگی) او آگاه بودیم• وتالله لاکیدن اصنـمکم... و به خدا سوگند، در غیاب شما، نقشه‌ای برای نابودی بتهایتان می‌کشم• فجعلهم جذذا... سرانجام (با استفاده از یک فرصت مناسب)، همه آنها- جز بت بزرگشان- را قطعه قطعه کرد شاید سراغ او بیایند (و او حقایق را بازگو کند)• قال بل فعله کبیرهم هـذا فسـلوهم... گفت: «بلکه این کار را بزرگشان کرده است! از آنها بپرسید اگر سخن می‌گویند! » • فرجعوا الی انفسهم فقالوا انکم انتم الظـلمون آنها به
وجدان خویش بازگشتند و (به خود) گفتند: «حقا که شما ستمگرید!».
بنا بر یک تفسیر، مقصود از «رجعوا الی انفسهم» تنبه بت پرستان و بازگشت آنان به
خردورزی پس از روشن شدن
صداقت ابراهیم علیه‌السّلام است.
بنابراین از آیه می‌توان استفاده کرد که آنها قبل از گفتار حضرت ابراهیم: علیه‌السّلام از خود بیگانه بوده، توان
تدبر نداشتند.
نیز بت پرستی را سبب گرفتاری در پلیدی می‌داند.
قالوا اجئتنا لنعبدالله وحده ونذر ما کان یعبد ءابآؤنا فاتنا بما تعدنآ ان کنت من الصدقین• قال قد وقع علیکم من ربکم رجس وغضب اتجـدلوننی فی اسمآء سمیتموهآ انتم وءابآؤ کم ما نزل الله بها من سلطـن فانتظروا انی معکم من المنتظرین.
گفتند: «آیا به سراغ ما آمده ای که تنها خدای یگانه را بپرستیم، و آنچه را پدران ما می پرستند، رها کنیم؟! پس اگر راست می‌گویی آنچه را (از بلا و عذاب الهی) به ما وعده می‌دهی، بیاور»! گفت: «پلیدی و
غضب پروردگارتان، شما را فرا گرفته است! آیا با من در مورد نام‌هایی
مجادله می کنید که شما و پدرانتان (بعنوان معبود و خدا، بر بتها) گذارده اید، در حالی که خداوند هیچ دلیلی درباره آن نازل نکرده است؟! پس شما منتظر باشید، من هم با شما
انتظار می کشم! (شما انتظار شکست من، و من انتظار
عذاب الهی برای شما! ) »
رجس ممکن است به معنی پلیدی و آلودگی روح باشد یعنی آن چنان در گرداب انحراف و
فساد فرو رفته‌اید که روح شما در زیر پوششی از آلودگیها قرار گرفته است و به خاطر آن مشمول
غضب خدا شده اید.
ستم به خوداز دیگر پیامدهای بت پرستی است.
وما ظـلمنـهم ولـکن ظـلموا انفسهم فمآ اغنت عنهم ءالهتهم التی یدعون من دون الله من شیء لما جآء امر ربک..
ما به آنها ستم نکردیم بلکه آنها خودشان بر خویشتن ستم روا داشتند! و هنگامی که فرمان مجازات الهی فرا رسید، معبودانی را که غیر از خدا می‌خواندند، آنها را یاری نکردند و جز بر
هلاکت آنان نیفزودند!
فرجعوا الی انفسهم فقالوا انکم انتم الظـلمون.
آنها به و جدان خویش بازگشتند و (به خود) گفتند: «حقا که شما ستمگرید! » بنا بر اینکه مقصود از جمله «انتم الظالمون»
ظلم کردن به خودشان باشد.
ویعبدون من دون الله ما لم ینزل به سلطـنا وما لیس لهم به علم وما للظـلمین من نصیر.
آنها غیر از خداوند، چیزهایی را می‌پرستند که او هیچ گونه دلیلی بر آن نازل نکرده است، و چیزهایی را که علم و آگاهی به آن ندارند! و برای ستمگران، یاور و راهنمایی نیست!
نیز بت پرستی، سبب قرار گرفتن در زمره ستمکارترین مردم خواهد بود.
هـؤلاء قومنا اتخذوا من دونه ءالهة لولا یاتون علیهم بسلطـن بین فمن اظـلم ممن افتری علی الله کذبا.
این قوم ما هستند که معبودهایی جز خدا انتخاب کرده‌اند چرا دلیل آشکاری (بر این کار) نمی‌آورند؟! و چه کسی ظالمتر است از آن کس که بر خدا
دروغ ببندد؟! »
از دیگر پیامدهای بت پرستی عدم شایستگی شخص بت پرست، برای منصب
امامت و
رهبری جامعه است.
واذ ابتلی ابرهیم ربه بکلمـت فاتمهن قال انی جاعلک للناس اماما قال ومن ذریتی قال لاینال عهدی الظـلمین.
(به خاطر آورید) هنگامی که خداوند، ابراهیم را با وسایل گوناگونی آزمود. و او به خوبی از عهده این آزمایشها برآمد. خداوند به او فرمود: «من تو را امام و پیشوای مردم قرار دادم! » ابراهیم عرض کرد: «از دودمان من (نیز امامانی قرار بده! ) » خداوند فرمود: «
پیمان من، به ستمکاران نمی‌رسد! (و تنها آن دسته از فرزندان تو که پاک و معصوم باشند، شایسته این مقامند)» در روایت نقل شده که حضرت ابراهیم: علیه‌السّلام از خداوند متعال سؤال کرد که
ظالم از فرزندان او کیست که عهدش به او نمی‌رسد. خداوند در جواب فرمود: آن کسی که در مقابل
بت سجده کند. چنین شخصی صلاحیت رهبری جامعه و
امامت امت را ندارد.
بت پرستی، موجب گرفتاری به
غضب خداوند میگردد.
قالوا اجئتنا لنعبدالله وحده ونذر ما کان یعبد ءابآؤنا فاتنا بما تعدنآ ان کنت من الصدقین• قال قد وقع علیکم من ربکم رجس وغضب اتجـدلوننی فی اسمآء سمیتموهآ انتم وءابآؤ کم مانزل الله بها من سلطـن فانتظروا انی معکم من المنتظرین.
گفتند: «آیا به سراغ ما آمده ای که تنها خدای یگانه را بپرستیم، و آنچه را پدران ما می پرستند، رها کنیم؟! پس اگر راست می‌گویی آنچه را (از بلا و عذاب الهی) به ما
وعده می دهی، بیاور» گفت: «پلیدی و غضب پروردگارتان، شما را فرا گرفته است! آیا با من در مورد نام‌هایی
مجادله می‌کنید که شما و پدرانتان (بعنوان معبود و خدا، بر بتها) گذارده اید، در حالی که خداوند هیچ دلیلی درباره آن نازل نکرده است؟! پس شما منتظر باشید، من هم با شما انتظار می کشم! (شما انتظار شکست من، و من انتظار عذاب الهی برای شما! ) »
گمراهی و
انحراف نیز از آثار بت پرستی است.
واذ قال ابرهیم لابیه ءازر اتتخذ اصناما ءالهة انی اریک وقومک فی ضلـل مبین.
(به خاطر بیاورید) هنگامی را که ابراهیم به پدرش
[۲۲] «آزر» گفت: «آیا بتهایی را معبودان خود انتخاب می‌کنی؟! من، تو و قوم تو را در گمراهی آشکاری می‌بینم.»
واذ قال ابرهیم رب اجعل هـذا البلد ءامنا واجنبنی وبنی ان نعبد الاصنام• رب انهن اضللن کثیرا من الناس فمن تبعنی فانه منی ومن عصانی فانک غفور رحیم.
(به یاد آورید) زمانی را که ابراهیم گفت: «پروردگارا! این شهر(
مکه) را شهر امنی قرار ده! و من و فرزندانم را از پرستش بتها دور نگاه دار! پروردگارا! آنها(بتها) بسیاری از مردم را گمراه ساختند! هر کس از من پیروی کند از من است و هر کس نافرمانی من کند، تو بخشنده و مهربانی
ولقد ءاتینآ ابرهیم رشده من قبل وکنا به عــلمین• اذ قال لابیه وقومه ما هـذه التماثیل التی انتم لها عـکفون• قال لقد کنتم انتم وءابآؤکم فی ضلـل مبین.
ما وسیله رشد ابراهیم را از قبل به او دادیم و از (شایستگی) او آگاه بودیم... آن هنگام که به پدرش (آزر) و قوم او گفت: «این مجسمه های بی روح چیست که شما همواره آنها را پرستش می‌کنید؟! » گفت: «مسلما هم شما و هم پدرانتان، در
گمراهی آشکاری بوده‌اید! »
و وجه اینکه در ضلال مبین بوده‌اند، همان است که به زودی در
محاجه با قوم و بعد از شکستن بتها، خاطر نشان می‌کند و می‌فرماید: " ا فتعبدون من دون الله ما لا ینفعکم شیئا و لا یضرکم- آیا به جای خدا چیزی را می‌پرستید که نه منفعتی برایتان دارد، و نه ضرری؟
یدعوا من دون الله ما لایضره و ما لاینفعه ذلک هو الضلـل البعید.
او جز خدا کسی را می‌خواند که نه زیانی به او می‌رساند، و نه سودی این همان
گمراهی بسیار عمیق است.
ان کاد لیضلنا عن ءالهتنا لولا ان صبرنا علیها وسوف یعلمون حین یرون العذاب من اضل سبیلا.
اگر ما بر
پرستش خدایانمان استقامت نمی‌کردیم، بیم آن می‌رفت که ما را گمراه سازد! اما هنگامی که عذاب الهی را ببینند، بزودی می‌فهمند چه کسی گمراهتر بوده است!
و من اضل ممن یدعوا من دون الله من لایستجیب له الی یوم القیـمة وهم عن دعائهم غـفلون.
چه کسی گمراهتر است از آن کس که معبودی غیر خدا را می‌خواند که تا
قیامت هم به او پاسخ نمی‌گوید و از خواندن آنها (کاملا) بی خبر است؟! (و صدای آنها را هیچ نمی‌شنود! )
بت پرستی، درپی دارنده نکوهش خداوند است.
ام اتخذوا ءالهة من الارض هم ینشرون.
آیا آنها خدایانی از زمین برگزیدند که (خلق می‌کنند و) منتشر می‌سازند؟
«ام» در این جا
منقطعه و به معنای بل و همزه است و دلالت بر اعراض از ما قبل و انکار ما بعد می‌کند، یعنی درست نیست که از جنس زمین خدایانی انتخاب کنند و معتقد باشند که آنها مرده‌ها را زنده می‌کنند و زنده شدن مردگان به وسیله اشیای بی جان (بتها) از مردود‌ترین
عقاید است، در حالی که لازمه ادعای
الوهیت برای بتها اعتقاد به زنده شدن مردگان به وسیله آنها می‌باشد زیرا تنها کسی شایسته الوهیت است که بر هر امر ممکنی قادر باشد
ام اتخذوا من دونه ءالهة قل هاتوا برهـنکم هـذا ذکر من معی وذکر من قبلی بل اکثرهم لایعلمون الحق فهم معرضون.
آیا آنها معبودانی جز خدا برگزیدند؟! بگو: «دلیلتان را بیاورید! این سخن کسانی است که با من هستند، و سخن کسانی(پیامبرانی ) است که پیش از من بودند! » اما بیشتر آنها
حق را نمی‌دانند و به همین دلیل (از آن) روی گردانند.
این
استفهام برای سرزنش است. یعنی نباید غیر از خدای یکتا به خدایان دیگر گرایش پیدا کرده باشند.
حضرت ابراهیم علیه‌السّلام نیز از بت پرستی قومش نکوشن کرده است.
اف لکم ولما تعبدون من دون الله افلاتعقلون.
اف بر شما و بر آنچه جز خدا می‌پرستید! آیا اندیشه نمی‌کنید (و عقل ندارید)؟
«اف» صوتی است که از دلتنگی و ناراحتی اظهار کننده اش حکایت می‌کند. ابراهیم وقتی از بت پرستان ناراحت شد، و دید با این که حق بر ایشان ثابت شده و عذری بر ایشان باقی نمانده بر همان عبادت بتها باقی‌اند از آنها اظهار
تنفر کرد. «لام» برای بیان امری است که مورد تنفر واقع شده است یعنی این تنفر من، هم از خودتان است، و هم از چیزی که
عبادت می‌کنید.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «بت‌پرستی (قرآن)»
