بیان الادیان (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بیان الادیان از آثار
ابو المعالی محمد حسین علوی است که در سال ۴۸۵ ه ق به
زبان فارسی تالیف شده و ظاهرا قدیم‌ترین اثری است که در موضوع ملل و نحل و آراء و دیانات به زبان فارسی نوشته شده است، و امروزه فقط یک نسخه ناقص از آن در کتابخانه ملی پاریس موجود است.
در این متن کهن منثور پارسی، حادثه شگرف
غدیر ، بازتاب نسبتا در خوری پیدا کرده و از
امام حسن و
امام حسین علیه‌السّلام نیز به مناسبت یاد شده است که ما برای پرهیز از دامنه دار شدن رشته سخن، متن عربی آن را حذف کرده‌ایم:
... این خبر از رسول- صلی الله علیه و سلم- به چند طریق آمده است ولیکن برین گونه مرا سماع بود که به اسناد آوردم و لفظ
روایت کردم و از همه طریق‌ها این مستوفی تر و نیکوتر است و از بهر
تبرک آن را به تازی روایت کردم، اکنون
تفسیر او به شرح پارسی بگویم تا معلوم گردد:
جعفر صادق - رضی الله عنه- به اسناد از پدران خود روایت کرد از امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب- کرم الله وجهه- که او گفت: ما در سفری با رسول- صلواة الله علیه- بودیم و به منزلی بر سر غدیری فرو آمدیم که آن را
غدیر خم خواندندی، پیامبر- صلواة الله علیه- ناگاه به گرمگاه بیرون آمد و فرمود تا بانگ کردند: الصلوة جامعه چنان عادت داشتی هر گاه که خواستی تا یاران جمع شوند و
وحی گزارد یا تدبیری کند بانگ فرمودی کردن الصلوة جامعه یاران جمله شدند و پیامبر- صلواة الله علیه- بر بالایی شد و گویند از جامعه‌های
شتر منبری ساختند. پیامبر- صلواة الله علیه- بر آنجا ایستاد و دست من بگرفت، پس گفت: خدای تعالی خلق را بیافرید از درختان پراکنده، و مرا و علی را از یک درخت آفرید و من اصل درختم و علی فرع آن درخت و حسن و حسین میوه آن درختند و
شیعه ما شاخ و برگ آن درخت. هر که دست در شاخی زند از آن شاخها نجات یابد و هر که تخلف کرد هلاک شد. پس گفت: نه من به شما و به همه
مسلمانان اولیترم از نفس ایشان بدیشان؟ یاران گفتند: آری، پس گفت: هر کرا من مولی‌ام،
علی نیز مولای آن کس است. آن گاه دعا کرد و گفت: یا رب! دوستار باش آن کس را که به موالات او بگوید و دشمن باش کسی را که او را دشمن دارد... و امت من پس از من هفتاد و سه فرقه شوند، هفتاد و دو هالکان باشند و یک فرقه از رستگان... آن گاه گفت: من می‌روم و دو چیز در میان شما می‌گذارم:
[۱] کتاب ایزد تعالی یعنی: قرآن، دوم عترت و فرزندان و
اهل بیت من؛ دست درین هر دو زنید که این هر دو از یکدیگر جدا نشوند تا آن گاه که
روز قیامت بر آب کوثر هر دو به نزدیک من آیند.
پژوهشی در مقتل های فارسی، برگرفته از مقاله «بیان الادیان (کتاب)».
