تشبیه تقوا (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خداوند در
قرآن کریم تقوا را بخاطر
عیب پوشی و حفظ
انسان به لباس
تشبیه کرده است.
تقوا به
لباس در پوشاندن عیوب باطنی و حفظ
انسان از
گناه تشبیه شده است:
«یـبنی ءادم قد انزلنا علیکم لباسـا یوری سوءتکم وریشـا ولباس التقوی ذلک خیر ذلک من ءایـت الله لعلهم یذکرون؛
ای فرزندان
آدم! لباسی برای شما فرستادیم که اندام شما را می‌پوشاند و مایه
زینت شماست؛ اما لباس پرهیزگاری بهتر است! اینها (همه) از
آیات خداست، تا متذکر (نعمتهای او) شوند!»
برداشت بر این اساس است که منظور از «التقوی» تقوای الهی و
ترس از
خدا و تعبیر «لباس» درباره آن از باب تشبیه
و انتقال از لباس ظاهر (پوشاننده عیوب ظاهر) به لباس باطن، که حافظ آدمی از زشتی‌های باطنی و
گناهان است، باشد.
به دنبال این جمله که درباره لباس ظاهری سخن گفته است،
قرآن بحث را به لباس معنوی کشانده و آن چنان که
سیره قرآن در بسیاری از موارد است، هر دو جنبه را بهم می‌آمیزد و می‌گوید: لباس پرهیزکاری و تقوا از آن هم بهتر است (و لباس التقوی ذلک خیر).
تشبیه تقوی و پرهیزکاری به لباس، تشبیه بسیار رسا و گویایی است، زیرا همانطور که لباس هم
بدن انسان را از
سرما و
گرما حفظ می‌کند، و هم سپری است در برابر بسیاری از خطرها، و هم عیوب جسمانی را می‌پوشاند و هم زینتی است برای انسان،
روح تقوی و پرهیزکاری نیز علاوه بر پوشانیدن
بشر از زشتی
گناهان و حفظ از بسیاری از خطرات فردی و اجتماعی، زینت بسیار بزرگی برای او محسوب می‌شود. زینتی است چشمگیر که بر
شخصیت او می‌افزاید.
در اینکه منظور از لباس تقوی چیست در میان مفسران گفتگو بسیار شده است، بعضی آن را به معنی
عمل صالح و بعضی
حیاء و بعضی لباس
عبادت و بعضی به معنی لباس
جنگ مانند
زره و خود و حتی
سپر گرفته‌اند، زیرا تقوی از ماده وقایة به معنی نگاهداری و حفظ است، و به همین معنی در قرآن مجید نیز آمده است چنان که در
سوره نحل آیه ۸۱ می‌خوانیم: (و جعل لکم سرابیل تقیکم الحر و سرابیل تقیکم باسکم...)
و برای شما پیراهن‌هایی قرار داد که شما را از گرما حفظ می‌کند و هم پیراهن‌هایی که شما را در میدان جنگ محفوظ می‌دارد. ولی همانطور که بارها گفته‌ایم
آیات قرآن غالبا معنی وسیعی دارد که مصداق‌های مختلف را در بر می‌گیرد، در آیه مورد بحث نیز می‌توان تمام این معانی را از آیه استفاده کرد. و از آنجا که لباس تقوی در مقابل لباس جسمانی قرار گرفته، به نظر می‌رسد که منظور از آن همان روح تقوی و پرهیزکاری است، که جان انسان را حفظ می‌کند و معنی حیاء و عمل صالح و امثال آن در آن جمع است.
در پایان آیه می‌فرماید: این لباس‌هایی که
خدا برای شما قرار داده اعم از لباس مادی و معنوی، لباس جسمانی و لباس تقوی، همگی از آیات و نشانه‌های خدا است تا
بندگان متذکر نعمتهای پروردگار شوند. (ذلک من آیات الله لعلهم یذکرون).
و لباس التقوی ذلک خیر...، در اینجا از ذکر لباس ظاهر و پوشاندن
عورت ظاهری به ذکر لباس باطن و چیزی که
سیئات باطنی را می‌پوشاند، و آدمی را از
شرک و
گناه که باعث رسوایی او است باز می‌دارد منتقل شده است. آری، آن تاثر و انفعالی که از
کشف عورت به آدمی
دست می‌دهد در عورت ظاهری و باطنیش از یک سنخ است، با این تفاوت که تاثر از بروز معایب باطنی بیشتر و ناگوارتر و دوامش زیادتر است، زیرا حسابگر آن مردم نیستند، بلکه خدای تعالی است و نتیجه‌اش هم اعراض مردم نیست، بلکه
شقاوت و بدبختی دائمی و آتشی است که به دل‌ها سرایت می‌کند، و به همین دلیل لباس تقوی نیز از لباس ظاهر بهتر است. برای تتمیم این نکته بدنبال جمله مزبور فرمود: ذلک من آیات الله لعلهم یذکرون.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «تشبیه تقوا».
