تفحص در خبر واحد (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وقتی خبری از شخص واحد به ما رسیده باشد اگر
فاسق باشد باید در مورد خبرش تفحص شود.
تفحص در خبر واحد
فاسق برای
مؤمنان امری لازم می‌باشد.
«یـایها الذین ءامنوا ان جاءکم فاسق بنبا فتبینوا ان تصیبوا قومـا بجهــلة فتصبحوا علی ما فعلتم نـدمین؛
اى كسانى كه
ایمان آورده‌ايد، اگر فاسقى برايتان خبرى آورد، نيك وارسى كنيد، مبادا به نادانى گروهى را آسيب برسانيد و (بعد،) از آنچه كرده‌ايد پشيمان شويد».
نخستین شاءن نزولى که غالب مفسران آن را ذکر کرده اند این است که
آیه یا ایها الذین آمنوا ان جائکم ...درباره (ولید بن عقبه) نازل شده است که
پیامبر (صلی اللّه علیه و آله) او را براى جمع آورى
زکات از
قبیله بنی المصطلق اعزام داشت، هنگامى که اهل
قبیله با خبر شدند که نماینده
رسول الله (صلی اللّه علیه و آله) مى آید با خوشحالى به استقبال او شتافتند، ولى از آنجا که میان آنها و (ولید) در جاهلیت خصومت شدیدى بود تصور کرد آنها به قصد کشتنش آمده اند. خدمت پیامبر (صلى اللّه علیه و آله) بازگشت (بى آنکه تحقیقى در مورد این گمان کرده باشد) و عرض کرد: آنها از پرداخت زکات خوددارى کردند! (و مى دانیم امتناع از پرداخت زکات یکنوع
قیام بر ضد
حکومت اسلامی تلقى مى شد، بنابراین مدعى بود آنها مرتد شده اند!).
پیامبر (صلى اللّه علیه و آله ) سخت
خشمگین شد، و تصمیم گرفت با آنها پیکار کند، آیه فوق نازل شد (و به
مسلمانان دستور داد که هرگاه فاسقى خبرى آورد درباره آن تحقیق کنید).
تفحص در
خبر واحد فاسق، در امور مهم و بزرگ امری لازم است.
«یـایها الذین ءامنوا ان جاءکم فاسق بنبا فتبینوا ان تصیبوا قومـا بجهــلة فتصبحوا علی ما فعلتم نـدمین؛
اى كسانى كه
ایمان آورده‌ايد، اگر فاسقى برايتان خبرى آورد، نيك وارسى كنيد، مبادا به نادانى گروهى را آسيب برسانيد و
[۴] از آنچه كرده‌ايد پشيمان شويد». («
نبا» به خبر بسیار مهم گفته می‌شود.)
علت اینکه باید در خبر واحد فاسق
تفحص شود چند مورد دلیل برایش ذکر شده است.
تفحص در خبر واحد فاسق، برای دوری از
ضرر رساندن جاهلانه می‌باشد.
«یـایها الذین ءامنوا ان جاءکم فاسق بنبا فتبینوا ان تصیبوا قومـا بجهــلة فتصبحوا علی ما فعلتم نـدمین؛
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، اگر فاسقى برايتان خبرى آورد، نيك وارسى كنيد، مبادا به نادانى گروهى را آسيب برسانيد و (بعد،) از آنچه كرده‌ايد پشيمان شويد».
تفحص در
خبر واحد فاسق، برای پیشگیری از پشیمانی، برخاسته از اقدام جاهلانه در عمل به آن بیان شده است.
«یـایها الذین ءامنوا ان جاءکم فاسق بنبا فتبینوا ان تصیبوا قومـا بجهــلة فتصبحوا علی ما فعلتم نـدمین؛
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، اگر فاسقى برايتان خبرى آورد، نيك وارسى كنيد، مبادا به نادانى گروهى را آسيب برسانيد و (بعد،) از آنچه كرده‌ايد پشيمان شويد».سپس به علت آن اشاره کرده مى افزاید: (مبادا در صورت عمل کردن بدون تحقیق به گروهى از روى نادانى آسیب برسانید، و از کرده خود پشیمان شوید)! (ان تصیبوا قوما بجهالة فتصبحوا على مافعلتم نادمین). همانگونه که اگر
پیامبر (صلى اللّه علیه و آله ) به گفته (
ولید بن عقبه) عمل مى فرمود و با
طایفه (بنى المصطلق) به عنوان یک قوم مرتد پیکار مى کرد
فاجعه و
مصیبت دردناکى به بار مى آمد.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «تفحص در خبر واحد»
