تنیسی(خام)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تِنّیسی ، شهرت تعدادی از محدّثان و راویان اهل سنّت منسوب به تنّیسِ • مصر.
۱) ابوزکریا یحیی بن حسّان مصری (یا بصری )، از محدّثان قرن دوم . نام پدر وی در برخی منابع ابی حسان آمده است . وی در ۱۴۴ در دمشق به دنیا آمد، بعدها به مصر رفت و به سبب اقامت در ناحیة تنّیس به تنّیسی مشهور شد (یاقوت حموی ، ج ۲، ص ۵۴؛
ابن اثیر، ج ۱، ص ۲۲۶؛
مزّی ، ج ۸، ص ۲۴). برخی اصل وی را از بصره دانسته اند (ابن حجر عسقلانی ، ۱۴۱۶، ص ۵۱۹ ؛
نووی ، قسم ۱، جزء۲، ص ۱۵۱). تنّیسی از محدّثان و راویانی چون لیث بن سعد، مالک بن انس ، معاویة بن سلام و سلیمان بن بلال حدیث شنیده است . محدّثان بسیاری از شام و مصر، از جمله امام شافعی ، محمدبن وزیر دمشقی ، دُحَیم و جعفربن مسافر تنّیسی ، از وی حدیث نقل کرده اند. امام شافعی و دیگر عالمان حدیث اهل سنّت ، از جمله نَسائی ، احمدبن حنبل و عبدالرحمان بن احمدبن یونس ، معروف به ابن یونس (متوفی ۳۴۷؛
مؤلف کتاب تاریخ علمای مصر )، وثاقت و جلالت وی را ستوده اند. بخاری و مسلم نیز روایات وی را آورده اند ( رجوع کنید به ابن حبّان ، ج ۹، ص ۲۵۲؛
نووی ، قسم ۱، جزء ۲، ص ۱۵۱ـ۱۵۲؛
مزّی ، ج ۸، ص ۲۴ـ ۲۵؛
ابن حجر عسقلانی ، ۱۴۱۵، ج ۹، ص ۲۱۶ـ ۲۱۷). به گفتة برخی محدّثان ، وی احادیث را به صورت کتابهایی گرد آورده بوده و از آنها حدیث نقل می کرده است (مزّی ، ج ۸، ص ۲۵)، ولی در منابع ، نام کتابها و آثار وی نیامده است ( رجوع کنید به زرکلی ، ج ۸، ص ۱۴۰؛
کحّاله ، ج ۱۳، ص ۱۹۰). وفات وی را، به اختلاف ، از ۲۰۴ تا ۲۰۸ در مصر دانسته اند (ابن حبّان ؛
مزّی ، همانجاها؛
ذهبی ، ۱۴۰۱ـ ۱۴۰۹، ج ۱۰، ص ۱۲۹).
۲) ابوحفص عَمْروبن ابی سلمة . بنا بر نوشتة ابن یونس ، وی از اهالی دمشق بود، به مصر رفت و در تنّیس اقامت گزید. از احفاد وی تا زمان ابن یونس عده ای در تنّیس اقامت داشته اند. او از اوزاعی ، حفص بن غَیلان ، مالک بن انس ، لیث بن سعد و دیگران سماع حدیث کرده است (ابن عساکر، ج ۴۶، ص ۶۰ـ۶۱). به گفتة حُمَیدبن زَنجَویه ، احمدبن حنبل احادیثی را که تنّیسی روایت کرده ، معتبر می دانسته است (همان ، ج ۴۶، ص ۶۷؛
سمعانی ، ج ۳، ص ۹۶؛
ذهبی ، ۱۴۰۱ـ ۱۴۰۹، ج ۱۰، ص ۲۱۳). وی از جمله راویان احادیث در صحاح ستّه است . با این حال ، رجال شناسانی چون یحیی بن معین (ابن عساکر، ج ۴۶، ص ۶۸؛
ذهبی ، ۱۴۰۱ـ ۱۴۰۹، ج ۱۰، ص ۲۱۴) و ابوحاتم رازی و عُقَیلی وی را جرح کرده اند (مزّی ، ج ۲۲، ص ۵۴). امام شافعی نیز گاهی از وی بصراحت و گاهی ، با حذف نام و تعبیر «الثقة » حدیث نقل کرده است (ابن عساکر، ج ۴۶، ص ۶۱). تنّیسی کتاب المُوَطّأ مالک بن انس و برخی از احادیث و مطالب دیگری از اوزاعی را روایت کرده است (مزّی ، همانجا). وی در بیشتر آرای خود به اقوال مالک استناد می جسته و در این کار به مجموعة مدوّنی از سؤالات خود از مالک ارجاع می داده است (ابن عساکر، ج ۴۶، ص ۶۷). در الانساب به سبب افتادگی در متن چاپی یا نسخة خطی ، شرح حال وی با زندگی محدّثی معاصر با سمعانی در آمیخته ، زیرا به حوادثی اشاره شده که مدتها بعد از مرگ ابوحفص رخ داده بوده است ( رجوع کنید به سمعانی ، ج ۱، ص ۴۸۷). تنّیسی در ۲۱۳ یا ۲۱۴ درگذشت (ابن عساکر، ج ۴۶، ص ۶۹).
۳) عبداللّه بن یوسف کِلاعی . وی از مردم دمشق بوده ولی به سبب اقامتش در تنّیس به این نام مشهور شده است . او از کسانی چون اسماعیل بن عُلَیه ، لیث بن سعد و مالک بن انس سماع حدیث کرده است . کسانی چون بخاری ، ابوحاتِم رازی ، یحیی بن معین ، یعقوب بن سفیان ، نسائی ، ابوداود و ترمذی از وی حدیث نقل کرده اند. بخاری ، یحیی بن معین ، ابوکامل بن عدی و دیگر رجال شناسان اهل سنّت ، وی را توثیق نموده اند (ابن عساکر، ج ۳۳، ص ۳۹۲، ۳۹۸؛
مزّی ، ج ۱۶، ص ۳۳۴ـ ۳۳۶؛
ذهبی ، ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹، ج ۱۰، ص ۳۵۷ـ ۳۵۸). مالک بن انس نیز تنّیسی را تکریم کرده است . از وی به عنوان راوی کتاب الموطّـأ مالک یاد شده و روایت او را از مالک یکی از معتبرترین روایتهای الموطّـأ دانسته اند (ابن عساکر، ج ۳۳، ص ۳۹۵ـ۳۹۷؛
مزّی ، ج ۱۶، ص ۳۳۵ـ ۳۳۶). تنّیسی در ۲۱۸ درگذشت (ابن عساکر، ج ۳۳، ص ۳۹۵).
۴) ابوعبداللّه بشربن بکر تنّیسی بَجَلی . بنا به گفتة محمدبن وزیر مصری ، وی در ۲۲۴ متولد گردید. تنّیسی از اوزاعی ، ابومریم بکربن ابی مریم و دیگران سماع حدیث کرده است (ابن عساکر، ج ۱۰، ص ۱۷۳؛
مزّی ، ج ۴، ص ۹۵) و کسانی چون امام شافعی ، عبداللّه بن زبیر حُمیدی ، محمدبن عبداللّه بن عبدالحکم از او حدیث نقل کرده و ابوزَرعه و دارْقُطنی وی را ثقه معرفی کرده اند (ابن عساکر، همانجا؛
مزّی ، ج ۴، ص ۹۶؛
ذهبی ، ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹، ج ۹، ص ۵۰۷ـ ۵۰۸). وی بیشتر عمر خود را در تنّیس و دمیاط به سر برد و در ۲۵۰ درگذشت (مزّی ، ج ۴، ص ۹۷).
۵) ابومحمدبکربن احمد تنّیسی . وی از محدّثانی چون یونس بن عبدالاعلی ، محمدبن عبدالحکم و احمدبن محمد، مورخ مشهور تاریخ حمص ، در دمشق سماع حدیث کرده است (ابن عساکر، ج ۱۰، ص ۳۷۷؛
ذهبی ، ۱۴۱۵، حوادث و وفیات ۳۳۱ـ۳۵۰ ه . ، ص ۵۱). مشهورترین کسی که از وی حدیث روایت کرده ، ابن یونس بوده که قول به ثقه بودن تنّیسی را نیز نقل کرده است (ذهبی ، ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹، ج ۱۵، ص ۳۰۹). علاوه بر ابن یونس ، شریف میمون بن حمزة حسینی ، محمدبن مظفر و دیگران نیز از او حدیث شنیده اند (ابن عساکر، ج ۱۰، ص ۳۷۷ـ ۳۷۸؛
ذهبی ، ۱۴۱۵؛
همو، ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹، همانجاها). نمونه ای از احادیث منقول از او را ابن عساکر ثبت کرده است ( رجوع کنید به ج ۱۰، ص ۳۷۸). تنّیسی در ۳۳۱ درگذشت (ذهبی ، ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹، همانجا).
۶) ابوبکرمحمدبن علی معروف به نقاش . تولد او را در ۲۸۲ نوشته اند. در دمشق و شهرهای دیگر از کسانی چون محمدبن حُرَیم ، ابوبکر باغندی ، ابوعبدالرحمان نسائی ، محمدبن جعفر، زکریابن یحیی ' ساجی ، محمدبن جریر طبری و ابویعلی موصلی حدیث شنید. وی مقیم تنّیس بود (یاقوت حموی ، ج ۲،
ص ۵۴؛
ذهبی ، ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹، ج ۱۶، ص ۲۳۴؛
ابن عماد، ج ۳، ص ۷۰). جمعی از محدّثان ، از جمله دارقطنی ، از او حدیث روایت کرده اند (ذهبی ، ۱۴۰۱ـ ۱۴۰۹، همانجا؛
ابن تغری بردی ، ج ۴، ص ۱۳۷). وی در ۳۶۹ درگذشت . در برخی منابع ، به او تألیف کتابی نسبت داده شده است (ذهبی ، ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹، ج ۱۶، ص ۲۳۵؛
صفدی ، ج ۴، ص ۱۱۵؛
ابن عماد، همانجا).
منابع :
(۱) ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الانساب ، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴؛
(۲) ابن تغری بردی ، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة ، قاهره ?( ۱۳۸۳/۱۹۶۳ ) ؛
(۳) ابن حبّان ، کتاب الثقات ، حیدرآباد دکن ۱۳۹۳ـ۱۴۰۳/ ۱۹۷۳ـ۱۹۸۳؛
(۴) چاپ افست بیروت ( بی تا. ) ؛
(۵) ابن حجر عسقلانی ، تقریب التهذیب ، بیروت ۱۴۱۶/ ۱۹۹۶؛
(۶) همو، کتاب تهذیب التّهذیب ، چاپ صدقی جمیل عطار، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵؛
ابن عساکر، تاریخ
(۷) مدینة دمشق ، چاپ علی شیری ، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/ ۱۹۹۵ـ۲۰۰۰؛
(۸) ابن عماد؛
(۹) محمدبن احمد ذهبی ، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام ، چاپ عمر عبدالسلام تدمری ، حوادث و وفیات ۳۳۱ـ۳۵۰ ه . ، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵؛
همو، سیر اعلام النبلاء ، چاپ شعیب ارنؤوط
(۱۰) و دیگران ، بیروت ۱۴۰۱ـ ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۹؛
(۱۱) زرکلی ؛
(۱۲) سمعانی ؛
(۱۳) صفدی ؛
(۱۴) کحّاله ؛
(۱۵) یوسف بن عبدالرحمان مزّی ، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال ، چاپ بشار عواد معروف ، بیروت ۱۴۰۰ـ۱۴۱۳/ ۱۹۷۹ـ۱۹۹۲؛
(۱۶) یحیی بن شرف نووی ، تهذیب الاسماء و اللغات ، مصر: ادارة الطباعة المنیریة ( بی تا. ) ، چاپ افست تهران ؛
(۱۷) یاقوت حموی ، معجم البلدان ، بیروت ۱۳۹۹/ ۱۹۷۹.
br /br /
