توبه (حالت دوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
•
توبه (مفردات‌قرآن): تَوْب و تَوْبه (به فتح تاء و سکون واو) و مَتاب (به فتح میم) از واژگان قرآن کریم به معنای رجوع و برگشتن است.
•
توبه (مفردات‌نهج‌البلاغه): تَوْب و تَوْبه (به فتح تاء و سکون واو) و مَتاب (به فتح میم) از مفردات نهج البلاغه، به معنای رجوع و برگشتن که حضرت علی (علیه‌السلام) پس از بیعت، به مردم در بیانی از این واژه استفاده نموده است.
•
تابَ عَلَیْکُم (لغات‌قرآن): جمله «تابَ عَلَیْکُم» را غالب مفسران به معنای «تخفیف این تکلیف» ذکر کرده‌اند، نه به معنای «توبه از گناه»؛ اما این احتمال نیز وجود دارد که وقتی حکم وجوب برداشته شود، گناهی صورت نمی‌پذیرد، و در نتیجه همچون آمرزش الهی خواهد بود.
•
توبه در اسلام: توبه یکی از اصطلاحات دینی، فقهی، اخلاقی و عرفانی، به معنای بازگشت بنده به سوى خدا، به وسیله ندامت و پشیمانى است. توبه حقیقتى عرشى و نورانى و سبب اتصال دور افتادگان به اصل و محبوب است. واژه توبه مشترک لفظی و معنوی میان خدا و بندگان است که در قرآن و روایات بارها استعمال و تأکید شده است. در کتب اخلاق اسلامی توبه درجاتی دارد که پایین‌ترین مرتبه آن توبه از گناهان است، درجات بالاتر آن، توبۀ از غفلت، توبه از توجه به غیرخدا، و توبۀ از مشاهدۀ غیر حق تعالی است.
•
توبه در قرآن: توبه و مشتقات آن ۸۷ بار در قرآن کریم به کار رفته‌اند: ۲۴ مورد به صورت‌های مختلف اسمی و ۶۴ بار به اشکال گوناگون فعلی و ثلاثی مجرداند. در این موارد بیشتر از مطالبی چون وجوب توبه، شرایط پذیرش توبه، آثار توبه و ویژگی توبه سخن به میان آمده است.
•
توبه حکمی: اظهار توبه را توبه حُکمی گویند.
•
توبه باطنی: پشیمانی از گناه را توبه باطنی گویند.
•
توبه (اخلاق): حقیقت توبه بازگشت گناهکار به سوی خداوند کریم و غفور است که با ندامت از گناه و تصمیم بر عدم ارتکاب مجدّد آن تحقق می‌یابد.
•
توبه نصوح: توبه نصوح به معنای پشیمانی قلبی و عذرخواهی با زبان و تصمیم جدی و مداوم بر ترک گناه است.
•
توبه فقهی: در منابع جامع فقهی، در برخی بابها (مانند باب ارتداد، حدود و تعزیرات، قصاص و دیات) احکام پراکنده ای در باره توبه آمده است.
•
توبه در امور کیفری اسلام: توبه در حقوق کیفری اسلام از معاذیر قانونی معافیت از مجازات محسوب می‌شود؛ بدین معنا که جرم واقع شده و مجرم دارای شرایط مسئولیت کیفری است، اما رعایت پاره‌ای از مصالح و اعمال سیاست کیفری مناسب، ایجاب می‌کند که از وی رفع مجازات شود.
•
توبه کلامی: در مباحث کلامی بحث توبه اغلب در بخش مربوط به معاد، یا پس از معاد، در بیان جایز بودن عفو خداوندی در قالب شفاعت یا به واسطه توبه، مطرح شده است.
•
توبه عرفانی: توبه در اصطلاح صوفیه، بازگشتن از هر خُلق مذموم و حال بد است به خُلق محمود و حال خوب و سرانجام دور شدن از هر چیزی است که مانع وصول بنده به خداست.
•
تواب: تواب به معنای بسیار بازگشت کننده به سوی بندگان همراه با رحمت و از اسماء و صفات الهی است.
•
