تکلم جهنم (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در این مقاله به بررسی آیاتی که مربوط به صحبت کردن
دوزخ می‌شود خواهیم پرداخت.
یوم نقول لجهنم هل امتلات وتقول هل من مزید.
«به خاطر بیاورید روزی را که به جهنم می‌گوئیم آیا پر شده‌ای؟ و او می‌گوید آیا افزون بر این هم وجود دارد؟!».
خداوند در آیه مورد بحث به فراز کوتاه و تکان دهنده‌ای از حوادث
قیامت اشاره کرده، می‌گوید: (به خاطر بیاورید روزی را که به جهنم می‌گوئیم آیا پر شده ای؟! و او در پاسخ می‌گوید: آیا افزون بر این هم وجود دارد)؟! (یوم نقول لجهنم هل امتلات و تقول هل من مزید). در اینکه منظور از (هل من مزید) چیست؟ دو
تفسیر گفته‌اند: نخست اینکه استفهام،
استفهام انکاری است یعنی جهنم می‌گوید افزون بر این ممکن نیست، و به این ترتیب با آیه ۱۳
سوره سجده که می‌گوید: لاملان جهنم من الجنة و الناس اجمعین: (سوگند یاد می‌کنم که
دوزخ را از
جن و
انس پر می‌کنم کاملا هماهنگ است، و تاءکیدی است بر این معنی که تهدید الهی در آن
روز کاملا تحقق می‌یابد و دوزخ از کافران و مجرمان مالامال می‌شود).
اولین سؤال اینکه چگونه دوزخ که موجود فاقد شعوری است مخاطب واقع می‌شود و پاسخ می‌گوید؟ برای این سؤال سه جواب است. نخست اینکه این یک نوع تشبیه و بیان (زبان حال) است، یعنی خداوند به لسان (تکوین) از جهنم سؤال می‌کند و او هم به زبان حال پاسخ می‌گوید و نظیر این تعبیر در زبان‌های مختلف فراوان است. دیگر اینکه سرای آخرت سرای حیات و زندگی واقعی است، حتی موجوداتی همچون بهشت و
جهنم از یک نوع
حیات و درک و شعور برخوردار می‌شوند، بهشت سخت در اشتیاق
مؤمنان است و دوزخ سخت در انتظار مجرمان. جائی که اعضای پیکر
انسان به سخن در آیند و
شهادت و گواهی دهند تعجب نیست که بهشت و دوزخ چنین باشند.
(بعضی از مفسران گفته‌اند: خطاب و پاسخ در
آیه یاد شده، به معنای ظاهری است.
).
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «تکلم جهنم».
