جامع التواریخ،تاریخ اقوام پادشاهان ختای (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جامع التواریخ (تاریخ اقوام پادشاهان ختای)، کتابی است به
زبان فارسی متعلق به سده هشتم درباره پادشاهان
چین (ختای) نوشته رشیدالدین فضل الله همدانی می باشد.
کتاب حاضر؛ مشتمل بر پیش گفتاری به قلم مصحح، دکتر محمد روشن، آغاز و مقدمه‌ای به قلم مولف و پنج بخش و چند ضمیمه است.
این کتاب بخشی از کتاب مفصل «جامع التواریخ» رشیدالدین فضل الله است که به بیان تاریخ اقوام پادشاهان چین می‌پردازد.
عناوین و محتوای بخش‌های پنج گانه کتاب به شرح ذیل است:
بخش اول: تاریخ پادشاهان ختای و ماچین و...
بخش دوم: طبقات پادشاهان ماچین (مشتمل بر ۲۱ طبقه).
بخش سوم: طبقات پادشاهان ختای (مشتمل بر ۶ طبقه).
بخش چهارم: معرفی طوایف پادشاهانی که بر ملک ختای و توابع آن که مجموع را چین می‌نامند، تسلط یافته بودند. (مشتمل بر پنج طایفه).
بخش پنجم: پادشاهان جورجه در ختای (مشتمل بر ۹ طبقه).
کتاب، با ذکر اسامی ولایات معظم دیار ختای آغاز می‌شود. مولف در این باره می‌گوید: ممالک اقوام مذکور چند پاره
ولایت بزرگ است. نام‌های آن ولایات به حسب لغت و اصطلاح هر قوم مختلف و متفاوت است. به گفته وی در این میان، یک ولایت از سایر ولایات عظیم تر است که به زبان ایشان از آن با نام خان ژوجون تو یاد می‌شود و مغولان آن را چاوقوت گفته‌اند، و
هندوان آن را چین می‌خوانند، و نزد ما به ختای مشهور است.
به گفته مولف چین و ختای هر دو نام یک ولایت‌اند. وی از ولایتی دیگر در شرق ولایت مذکور مایل به جنوب نام می‌برد که ساکنان آن ولایت از آن با عنوان منزی یاد می‌کنند و مغولان ننگیاس، و هندوان مهاچین؛ یعنی چین بزرگ، و سایر مردم چون معنی «مها» را که لغتی است
هندی ، ندانسته‌اند، ماچین می‌گویند.
نویسنده، پس از یک مقدمه، تاریخ پادشاهان ختای و ماچین و حوادثی را که در عهد هر یک رخ داده است، بیان می‌کند.
در پایان کتاب نسخه بدل‌های تاریخ اقوام پادشاهان ختای، توسط مصحح به کتاب ضمیه شده است.
کتاب حاضر؛ پاورقی‌های مصحح، نسخه بدل‌های تاریخ اقوام پادشاهان ختای به قلم مصحح، واژه نامه، عبارت‌های تازی و فهرست نام‌های کسان و شهرها و... و نیز فهرست مطالب را دربردارد.
نرم افزار تاریخ اسلامی ایران،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
