جعفر بن محمد حسنی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جعفر بن محمد حسنی نخستین امیر مکه، و از سادات حسنی و از نسل
موسی الجون و
نقیب سادات مکه بود.
او در سال
۳۴۰ق، بعد از
جنگ با
انکجور ترک و کشتن وی، به امارت مکه رسید و بعد از آن، در مکه، برای
فاطمیان خطبه خواند و تحت حمایت فاطمیان
مصر قرار گرفت. او دارای سه
فرزند بود که بعد از وی امیر مکه شدند.
ابوالحسن جعفر بن ابی‌جعفر محمد بن حسین الامیر بن محمد الاکبر بن موسی الثانی الحسنی، از شرفای مکه و نقیب سادات این شهر بود.
در برخی منابع نام جدش را «حسن» ذکر کرده‌اند.
وی را نخستین امیر مکه، و از سادات حسنی و از نسل موسی الجون، دانسته‌اند،
در حالی که برخی از منابع به امارت پدر و جدش در مکه اشاره کرده‌اند.
درباره زمان امارت وی و نحوه قدرتش بر مکه، در منابع تاریخ و
نسب‌شناسی، اختلاف‌هایی وجود دارد. بنا بر برخی
روایات، او در سال ۳۴۰ق، بعد از جنگ با انکجور ترک و کشتن وی، که از سوی
اخشیدیان بر مکه حاکم بود، به امارت مکه رسید و بعد از آن، در مکه، برای فاطمیان خطبه خواند و تحت حمایت فاطمیان مصر قرار گرفت.
بنا بر نقل برخی منابع، انکجور، عامل فاطمیان در مصر بود و شریف، بعد از کشتن انکجور، پسرش را نزد
خلیفه فاطمی عزیز بالله فرستاد تا از قتل انکجور عذرخواهی کند.
روایت دیگر زمان قدرت یافتن جعفر بن محمد را بعد از مرگ
کافور اخشیدی در مصر، یعنی سال‌های
۳۵۶ یا
۳۵۸ یا
۳۶۰ می‌دانند.
بنا بر روایت برخی منابع، جعفر بن محمد، از سوی فاطمیان مصر، بر سر کار آمد؛ در سال
۳۶۵ق خلیفه، عزیز فاطمی، وی را به مکه فرستاد و او با یارانی که همراه داشت، بر اهالی مکه سخت گرفت و با جلوگیری از ورود کمک‌ها به مکه، باعث گرانی در این شهر شد تا این‌که مکیان مجبور به خواندن خطبه به نام خلیفه فاطمی شدند. جعفر بن محمد سپس با مردم
حج گزارد. این گزارش نشان می‌دهد که فاطمیان، در به قدرت رسیدن جعفر بن محمد، نقش داشته‌اند.
جعفر سه فرزند به نام‌های
عبدالله،
عیسی و
ابوالفتوح داشت. عیسی، بعد از پدر، امارت مکه را عهده‌دار شد و به دلیل خطبه خواندن به نام خلفای عباسی مورد خشم فاطمیان قرار گرفت. بعد از او برادرش، ابوالفتوح، امیر مکه بود.
۱. امراء البلد الحرام منذ اولهم فی عهد الرسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) حتی الشریف الحسین بن علی: سید احمد زینی دحلان (م۱۳۰۴ق)، بیروت، دار المتحده، بی‌تا.
۲. تاریخ امراء مکة المکرمه من ۸ -۱۳۴۴ ه.: عارف احمد عبدالغنی، دمشق، دار البشائر، ۱۴۱۳ق.
۳. تحفة لب اللباب فی ذکر نسب السادة الانجاب: ضامن بن شدقم حسینی مدنی، تحقیق سید مهدی رجایی، قم، مکتبة النجفی، ۱۴۱۸ق.
۴. شفاء الغرام باخبار البلد الحرام: محمد بن احمد تقی فاسی (م۸۳۲ق)، تحقیق گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۱ق.
۵. عقد الثمین: محمد بن احمد تقی فاسی (م۸۳۲ق) به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۹ق.
۶. عمدة الطالب فی انساب آل ابی‌طالب: احمد بن علی بن عنبه (۷۴۸-۸۲۸ق)، تحقیق سید مهدی رجایی، قم، انتشارات کتابخانه آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی، ۱۴۲۵ق.
۷. الکامل فی التاریخ: علی بن محمد بن الاثیر (۵۵۵-۶۳۰ق)، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق.
۸. المجدی فی انساب الطالبین: سید علی بن محمد بن علی محمد عمری (م. قرن ۵ق)، تحقیق سید مهدی رجایی، سیدالشهداء، ۱۴۰۹ق.
۹. مناهل الضرب فی انساب العرب: سید جعفر اعرجی نجفی حسینی (م۱۳۳۲ق)، تحقیق سید مهدی رجایی، قم، مکتبة نجفی، ۱۴۳۳ق.
۱۰. المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم: عبدالرحمن بن علی ابن جوزی (م۵۹۷ق)، به کوشش محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا و نعیم زرزور، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۲ق.
۱۱. موارد الاتحاف فی نقباء الاشراف: سید عبدالرزاق کمونه حسینی، نجف الاشرف، مطبعة الادب، ۱۳۸۸ق
محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، دانشنامه حج و حرمین شریفین، برگرفته از مقاله «جعفر بن محمد حسنی»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۱/۴/۱۱۷.
