جمله ناقص
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جمله ناقص به معنی
الفاظ مرکب فاقد معنای تامّ است.
به جمله های ناقص جمل غیر تامه، جمل ناقصه، مرکبات ناقصه نیز گفته می شود.
جمله های ناقص، مقابل
جمله های تام بوده و به الفاظ مرکبی گفته می شود که معنای تام و کاملی نداشته و
کلام به آن پایان نیافته و سکوت بر آن صحیح نیست؛ یعنی با شنیدن آن، شنونده انتظار کامل کردن آن را از سوی گوینده دارد، مانند:
جمله های وصفی و
اضافی.
در این که جمله های ناقص برای چه معنایی
وضع شده است، اختلاف وجود دارد:
برخی مانند مرحوم "
محقق خویی " معتقدند این جمله ها برای
تحصیص ( حصه حصه کردن ) وضع شده است؛ یعنی دایره صدق اسم مضاف را تضییق می کند؛ برای مثال، واژه "
آب " هر آبی ( آب دریا، آب نهر، آب
کوزه و... ) را شامل می گردد. اما وقتی گفته می شود " آب کوزه " مفهوم آن ضیق بوده و به آب موجود در کوزه که
حصه خاصی از آب است، اختصاص می یابد.
مشهور اصولی ها معتقدند جمله های ناقص برای نسبت ناقص وضع شده است، مانند: نسبت موجود در
ترکیب اضافی " ضربُ زیدٍ ".
صدر، محمد باقر، بحوث فی علم الاصول، ج ۱، ص ۲۶۳-۲۶۵
مظفر، محمد رضا، المنطق، ص ۵۰
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی
