جیش (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جَیْش (به فتح جیم) یکی از مفردات
نهج البلاغه به معنای جوشیدن، طوفانی شدن که
حضرت علی (علیه‌السلام) در
نامه‌ای خطاب به اهل
کوفه و توصیف
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) از این واژه استفاده نموده است.
جَیْش (به فتح جیم) به معنای جوشیدن، طوفانی شدن آمده است. چنان‌که در لغت آمده است: «جاشت القدر: غلت، جاش البحر:هاج و اضطرب.»
ظاهراً
لشکر و لشکریان را به علت تحرکّ و جوشیدن «جیش» گفته‌اند.
امام (صلوات‌الله‌علیه) هنگامی که از اهل کوفه خواست برای سرکوبی آشوب
بصره به یاریش بیایند، به آنها چنین نوشت: «و اعلموا انّ دار الهجرة قد قلعت باهلها ... و جاشت جیش المرجل؛
بدانید:
مدینه اهل خود را از جا کنده (و به
جنگ فرستاده) و مانند دیگ بجوش آمده است.»
امام (علیه‌السلام) در خصوص هوشمندانه عمل کردن در
فتنه‌ها فرموده است: «فویل لک یا بصرة عند ذلک من جیش من نقم الله؛
پس هنگام پیدایش آن فتنه‌ها وای بر تو‌ای بصره از سپاهی که بر اثر
غضب و خشم
خداوند پدید آید.»
آن حضرت در وصف رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) می‌فرماید: «المعلن الحقّ بالحقّ و الدافع جیشات الاباطیل و الدّامغ صولات الاضالیل؛
و حق را با حق آشکار ساخت، غوغای باطل را دفع کرد و حملات گمراهی‌ها را درهم شکست.»
واژه «جیشه» به معنای یکدفعه جوشیدن بوده و جمع آن «جیشات» است.
این واژه ۱۳ بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جیش»، ص۲۴۳-۲۴۴.
