حاج قاسم سلیمانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سردار سپهبد قاسم سلیمانی معروف به «حاج قاسم» فرمانده پیشین
سپاه قدس، در اسفند ماه سال ۱۳۳۵ ش در شهرستان رابُر از توابع استان کرمان چشم به جهان گشود. وی در دوران
دفاع مقدس، فرمانده لشکر ۴۱ ثارالله و از فرماندهان عملیات‌های والفجر هشت، کربلای چهار و کربلای پنج بود. قاسم سلیمانی در سال ۱۳۷۹ ش از سوی فرمانده کل قوا
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، به فرماندهی سپاه قدس منصوب شد و پس از ظهور
داعش در
عراق و
سوریه، با حضور در این مناطق و سازماندهی نیروهای مردمی، به مبارزه با این گروه پرداخت.
بدون شک وی یکی از مهم‌ترین افراد دخیل در امنیت
کشور ایران بودند که با استفاده از نیروی ایمان و شهامت، اهداف نظام مقدس جمهوری اسلامی و راهبرد دفاع از مظلوم و آرمان آزادی فلسطین را در گستره‌ای جهانی و با اقتدار تمام دنبال می‌کردند. تبحر و زیرکی وی در اجرای تاکتیک‌های نظامی و خنثی کردن نقشه‌های دشمنان تا آنجا بود که لقب «ژنرال بی‌سایه» به وی داده بودند.
سرانجام سردار سلیمانی در سن ۶۳ سالگی، در بامداد جمعه ۱۳ دی ماه ۱۳۹۸ در یک عملیات تروریستی توسط آمریکای جنایتکار به شهادت رسید و دعوت حق را لبیک گفت.
![قاسم سلیمانی]()
قاسم سلیمانی فرزند حسن سلیمانی در ۲۰ اسفند ۱۳۳۵ ش در روستای قنات ملک از توابع کرمان بدنیا آمدند. نام مادر ایشان فاطمه سلیمانی است و یک برادر به اسم سهراب سلیمانی دارند. پس از پایان تحصیلات ابتدایی در سن ۱۲ سالگی به کرمان رفت و در شغل بنایی مشغول به کار شد و تا مقطع تحصیلی دیپلم درس خواند.
سردارِ شهید، سلیمانی یکی از افراد تاثیرگذار در پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی بودند و از گردانندگان اصلی راهپیمایی‌ها و اعتصاباتِ کرمان، در زمان انقلاب محسوب می‌شوند.
ایشان دو سال قبل از انقلاب با حجت‌الاسلام رضا کامیاب از اهالی
شهر مشهد که در ماه‌های
رمضان برای تبلیغ به کرمان می‌آمد، آشنا شده و به وسیله وی به انقلابیون پیوست. اگرچه با
ترور حجت‌الاسلام کامیاب در هفتم مرداد ٦٠ توسط
سازمان مجاهدین خلق دوره کوتاه رفاقت او با قاسم سلیمانی به سرآمد، اما این دوستی کوتاه‌مدت باعث می‌شود که قاسم با روحانی‌ای از مشهد به نام آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای آشنا شود که تا امروز ادامه دارد.
«حاج قاسم» پس از انقلاب اسلامی ایران، در سال ۱۳۵۹ ش به عضویت
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درآمد و هم‌زمان با شروع جنگ تحمیلی، چند گردان را در کرمان آموزش داده و به جبهه‌ها فرستاد.
وی در دوره‌ای فرماندهی سپاه آذربایجان غربی را بر عهده داشت.
با پیشنهاد سردار شهید
حسن باقری، وی تیپ جدیدی از نیروهای کرمان را تشکیل داد که اندکی بعد در زمستان سال ۶۱ ش به لشکر ۴۱ ثارالله ارتقا یافت و شامل نیروهایی از کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان بود.
سردار سلیمانی در آذر ماه سال ۱۳۶۰ ش در عملیات مشترک ارتش و سپاه بنام
عملیات طریق القدس در غرب سوسنگرد بر اثر انفجار گلوله خمپاره از دست راست و شکم به شدت مصدوم شد و دو انگشت وسط دست راست ایشان یادگار جراحت آن دوران است. وی در طول دوران دفاع مقدس، با لشکر تحت امر خود در عملیات‌های زیادی از جمله،
والفجر ۸؛ که منجر به فتح «فاو» شد،
کربلای ۴،
کربلای ۵ و تک شلمچه حضور موثر داشت.
عملیات کربلای ۵ از مهم‌ترین عملیات‌های ایران در دوران جنگ دانسته شده که تضعیف موقعیت سیاسی و نظامی ارتش بعث عراق و تثبیت اوضاع به سود قوای نظامی ایران از نتایج آن ارزیابی شده است.
پس از پایان جنگ تحمیلی، حاج قاسم سلیمانی در سال ۱۳۶۷ ش هنگامی که ۳۲ سال سن داشت، با لشگر ۴۱ ثارالله به مبارزه با قاچاقچیان مواد مخدر در نزدیکی مرزهای ایران و
افغانستان پرداخت. اگر برای بسیاری از همرزمان حاج قاسم، جنگ در تابستان سال ۱۳۶۷ به پایان رسید، ولی برای او آغاز دوران جدیدی در میادین نبرد بود.
وی به واسطه حضور در مرزهای شرقی و سابقه مبارزه با اشرا و باندهای مواد مخدر در مرزهای ایران و افغانستان، در سال ۱۳۷۶ از سوی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، فرماندهی کل قوا از کرمان به تهران فراخوانده و مسئولیت نیروی قدس سپاه به او سپرده شد.
از جمله نقاط درخشان فرماندهی سردار سلیمانی بر نیروی قدس، تقویت
حزب‌الله لبنان و گروه‌های مبارز فلسطینی بود که نمود عینی آن را در نبردهای متعددی ازجمله جنگ ۳۳ روزه حزب‌الله لبنان و
رژیم صهیونیستی و پیروزی مبارزان فلسطینی در جنگ ۲۲ روزه غزه علیه ارتش مجهز اسرائیل دیدیم. شخصیت، شـیوه مدیریت و سبک فرماندهی سردار سلیمانی، مبحثی فراتر از یک شخص است؛ در واقع سردار سلیمانی تجلی عـینی، ایـده مدیریتی برآمده از انقلاب اسلامی است؛ بـه نـحوی کـه مـی‌توان وی را الگوی عینی پاسدار طراز انقلاب اسلامی دانست.
در واقع قاسم سلیمانی توانسته بود استراتژی جمهوری اسلامی یعنی کمک به گروه‌های مبارز علیه اسرائیل را به خوبی دنبال کرده و هر روز در این مسیر گام‌های دیگری بردارد. قاسم سلیمانی در چهارم بهمن ۱۳۸۹ با حکم حضرت آیت‌الله خامنه‌ای فرمانده معظم کل قوا با یک درجه ارتقا به درجه سرلشکری نائل آمد و رهبر معظم انقلاب اسلامی در تقدیری از او، قاسم سلیمانی را «شهید زنده» نامیدند.
![]()
با توطئه جدید غرب و پشتیبانی مالی کشورهایی مانند
عربستان سعودی، که به شکل‌گیری گروهک‌های تروریستی تکفیری اعم از داعش و
جبهه‌النصرة در منطقه انجامید، سردار سلیمانی ماموریتی تازه یافت و آن هم مقابله با این تهدیدات در دو کشور
عراق و
سوریه بود.
سلیمانی در عراق «
حشد الشعبی» و در سوریه «بسیج مردمی» (قوات دفاع وطنی) را شکل داد و با کمک آنها و هدایت و مشاوره نیروی قدس سپاه، طی ۶ سال، بساط تروریست‌ها در این دو کشور تقریبا جمع شد. در واقع او و نیروهایش که با درخواست رسمی دولت‌های سوریه و عراق، به این دو کشور رفتند، مانع سقوط دمشق و بغداد شدند و هم او بود که با سفر به مسکو، نقش بسزایی در همراه کردن روسیه و پوتین برای ورود به میدان نبرد سوریه داشت.
یکی از اهداف اصلی دشمنان برای سقوط سوریه، قطع کردن ارتباط ایران و حزب‌الله لبنان بود، ولی با شکست داعش و نقش‌آفرینی نیروی قدس در سوریه و عراق، یک حلقه مستحکم به نام حلقه مقاومت تشکیل شد و زنجیره ایران، عراق، سوریه و
لبنان و
فلسطین را به هم متصل کرد. جای تردید نیست که این موضوع خلاف خواست
آمریکا و اسرائیل است ولی با فرماندهی «قاسم سلیمانی» در عمق میدان و تشکیل بسیج مردمی در سوریه و عراق این موضوع به واقعیت بدل گشت و اتحادی از جنس پاسداران، فاطمیون، زینبیون، حیدریون و… ایجاد کرد.
قاسم سلیمانی در نامه‌ای خطاب به رهبر معظم انقلاب که ۳۰ آبان ۱۳۹۶ش در رسانه‌های ایران منتشر شد، پایان سیطره
داعش را اعلام کرد و از برافراشته شدن پرچم سوریه در البوکمال از شهرهای
سوریه در نزدیکی مرز
عراق خبر داد.
برخورداری از هوش سرشار نظامی و نقش بی‌بدیل سردار، در حل نمودن بحران‌های منطقه و شهامت وی در مقابله با دشمنان، موجب شد تا رسانه‌های خارجی و داخلی، از القابی نظیر«فرمانده بی‌سایه»، «ژنرال بین‌المللی»، «شبح فرمانده»، «فرمانده مرموز»، «کابوس اسرائیل»، «مالک اشتر زمان»، «ژنرال حاج قاسم» و ... برای توصیف شخصیت این فرمانده عالی‌رتبه استفاده کنند.
![]()
حضور موثر حاج قاسم در صحنه مبارزه با داعش و دفاع از حریم ملت و حرم
اهل بیت و شکست این توطئه صهیونیستی در منطقه، باعث شد تا در اسفندماه ۱۳۹۷ ش نشان «ذوالفقار» بعنوان عالی‌ترین نشان نظامی ایران از سوی فرمانده معظم کل قوا به سردار سلیمانی اهدا شود. «ذوالفقار»، عالی‌ترین نشان و مدال نظامی است و سرلشکر قاسم سلیمانی اولین فرماندهی است که پس از انقلاب اسلامی مفتخر به دریافت این نشان شده است.
رهبر انقلاب در مراسم اعطای نشان ذوالفقار به سرلشکر سلیمانی فرمودند: «مجاهدت‌های در راه خدا با این چیزها قابل مقابله و قابل جبران نیست. خدای متعال می‌فرماید: «انَّ اللهَ اشْتَرَیٰ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ اَنفُسَهُمْ وَ اَمْوَالَهُم بِاَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللهِ فَیَقْتُلُونَ وَ یُقْتَلُونَ»
آنچه در برابر مجاهدت در راه خدا وجود دارد و خدای متعال در مقابل تقدیم کردن و روی دست گرفتن جان و مال در راه خدا قرار داده،
بهشت است، رضای خداست... ان‌شاءالله خدای متعال به ایشان اجر بدهد و تفضّل کند و زندگی ایشان را با سعادت و عاقبت ایشان را با
شهادت قرار بدهد، البتّه نه حالا. هنوز سال‌ها جمهوری اسلامی با ایشان کار دارد. امّا بالاخره آخرش ان‌شاءالله شهادت باشد. ان‌شاءالله مبارکتان باشد.»
سردار سـلیمانی و نـیروی قدس طی سالهای گذشته موفق شده‌اند نقش مهم و تاثیرگذاری در مسیر انقلاب اسلامی ایفا نمایند. به نحوی که مهم‌ترین پیروزی‌های جمهوری اسلامی ایران در سطح منطقه به واسطه اقدامات سردار سلیمانی و نـیروی قـدس به دسـت آمده است. همین امر باعث شده نیروی قدس به‌عنوان مهم‌ترین عامل صدور انقلاب اسلامی به جـهان اسلام، در کانون توجه قرار گیرد.
وی که مـظهر کامیابی و پیروزی جمهوری اسلامی ایران در منطقه اسـت و مـوفق شـده تـحلیل غـربی‌ها را در خـصوص ناکارآمدی انقلاب اسلامی در عرصه‌های مختلف بی‌اثر نماید. با توجه به اینکه کشورهای غربی طی سالهای گذشته سعی کرده‌اند به انحای مختلف، انقلاب اسلامی را ناکارآمد و ناتوان جلوه دهـند، قدامات سردار سلیمانی تمام تحلیل‌های آنها را بی‌تاثیر کرده و موجب بروز حقایق در خصوص پیروزی‌های جمهوری اسلامی در سطوح منطقه‌ای و جهانی شده است.
در شرایطی که دشمنان انقلاب اسلامی قصد داشتند نـظام جـمهوری اسلامی را از درون تخریب و دچار فروپاشی و اسـتحاله کـنند، اقدامات سردار سلیمانی نه تنها از چنین امری جلوگیری کرد، بلکه نشان داد همچنان آرمان‌های انقلاب پابرجا مانده‌اند و با قوت بیشتری در ایران و سراسر جهان اسلام در حـال پیگیری و تحقق است. بنابراین پیـروزی‌های نـیروی قدس و سردار سلیمانی باعث شده آرمان‌های انقلاب نه فقط در داخل کشور، بلکه در سطح منطقه نیز زنده و پویا باقی بماند و پروژه غربی‌ها مبنی بر استحاله و بی‌ارزش کردن آرمان‌ها بی‌اثر شود.
در واقع به‌رغم آنکه طی سالهای گذشته، نیروی قدس سپاه پاسداران انـقلاب اسـلامی و شخص سردار سلیمانی به نـماد نـفوذ و قدرت ایران در منطقه مبدل شده‌اند، با این حال واقعیت آن است که یگان‌های نظامی ایران در
بحرین، عراق،
یمن، لبنان و... حضور ندارند و آنچه باعث پیروزی‌های پی‌درپی ایـران در تحولات منطقه می‌شود، قـدرت و نـفوذ نرم ایران است که از آرمان‌ها و اصول انقلاب اسلامی ناشی می‌شود. از این رو برخلاف رقبای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ایران که در پی افزایش نفوذ اکتسابی خود از طریق پول، سلاح و تبلیغات هستند، نفوذ ایران در منطقه ذاتی اسـت و بـر اصول معنوی و فرهنگی استوار شده است.
نقش بی‌بدیل سردارِ شهید، در مدیریت و حل بحران‌های مـنطقه، نه تنها نیروی قدس سپاه و شخص ایشان را بـه‌عنوان عـامل و بـازیگری مـهم در تـحولات منطقه‌ای و جهانی تـثبیت کـرد، بلکه جایگاه نظام جمهوری اسلامی‌ایـران را در کل جهان ارتـقا بخشید. این موضوع بارها مورد تایید مقامات سیاسی، نظامی و تحلیلگران غربی، عربی و صهیونیست قرار گرفته است.
نیویورک تایمز، در سپتامبر ۲۰۱۳ او را به عنوان «دشمنی که هم مورد تنفر و هم مورد تحسین است» توصیف کرد. جان مگوایر افسر سابق سازمان سیا در عراق می‌گوید: «او قوی‌ترین مأمور مخفی در
خاورمیانه است … و هیچ‌کس او را نمی‌شناسد.»
هفته‌نامه آمریکایی
نیوزویک در نسخه بین‌المللی خود در ۳ دسامبر ۲۰۱۴ تصویری از قاسم سلیمانی را بر روی جلد خود چاپ کرد و در کنار تصویر وی بر روی جلد خود نوشت: «اول با آمریکا می‌جنگید، الان
داعش را درهم می‌کوبد، او فرد باهوشی و عاشق جنگ است و خودش هم می‌داند که زبده این کار است.»
نشریه آمریکایی
فارین پالیسی در دهمین گزارش سالانه خود پیرامون معرفی متفکران برتر جهانی در عرصه‌های مختلف، از قاسم سلیمانی به عنوان یکی از ۱۰ چهره و متفکر برتر در عرصه امنیتی-دفاعی نام برد.
در گزارش این نشریه به وجود «اثر انگشت سلیمانی» در مکان‌هایی که ایران در آن فعالیت دارد، از یمن تا عراق و سوریه اشاره شده‌است. فارین پالیسی همچنین به هشدار قاسم سلیمانی به
دونالد ترامپ در ژوئیه ۲۰۱۸ که گفته بود «ما نزدیک به شما هستیم، جایی که تصورش را هم نمی‌توانید بکنید» اشاره کرده‌است.
وال‌استریت جورنال به نقل از دیوید پترائوس نوشت: «چیزی که من می‌توانم بگویم این است که وی فردی بسیار توانمند و مدبر و دشمنی شایسته‌است.»
همچنین مـرکز ویژه اطلاعات اسرائیل در گزارشی درباره نقش نیروی قدس و سردار سلیمانی در مدیریت بحران‌های منطقه‌ای می‌گوید: «رویکردهای قاسم سلیمانی در تحولات منطقه‌ای بر مبنای مفاهیم حکومت ایران است که غـرب و به‌ویژه آمریکا را منبع شیطان در جهان دانسته و آن را عمده تهدید علیه امنیت ملی و منافع خود می‌داند. بر این اساس، خصومت با آمریکا و اسرائیل در مرکز تفکرات عقیدتی ایران قرار دارد و سلیمانی معتقد است که‌ایـران پیـشگام و راهبر مبارزه علیه آمریکا و کشورهای متحد آن است در نتیجه لازم است سپاه قدس ایران و متحدان این کشور در منطقه، تلاش‌های آمریکا را برای سلطه بر خاورمیانه و ایران خنثی سازند.... در سالهای اخیر، قاسم سلیمانی به یکی از چهره‌های قدرتمند داخل ایران مبدل شده و تصاویر عـمومی بـه نـمایش درآمده از وی به‌عنوان «قهرمان ملی» مـوجب تـقویت مـواضعش در حال و در آینده می‌شود».
آنچه موجب برجسته شدن نقش نیروی قدس در تحولات منطقه شده، حضور مستقیم این نیرو در بحران‌هاست. به‌عنوان مثال، خـبرگزاری رویـترز دربـاره نقش سردار سلیمانی در مدیریت بحران تروریسم در عراق مـی‌نویسد: «سـلیمانی در ابتدای بحران ناشی از حمله داعش، به بغداد سفر کرد تا با مقامات ارتش عراق در زمینه دفاع از پایتخت هماهنگی کـند و او هـمچنین شـبه‌نظامیان شیعه آموزش دیده توسط ایران را رهبری و مدیریت کرد».
هفته‌نامه اشـپیگل آلمان نیز درباره سردار سلیمانی و نقش وی در بحران‌های منطقه‌ای به خصوص در مقابله با آمریکا می‌نویسد: «قاسم سلیمانی، ژنرال نـخبه‌ای اسـت کـه همه تصمیمات آمریکایی‌ها را خنثی می‌کند. قاسم سلیمانی به‌عنوان مردی جسور، بـا صـبر و تحمل و بی‌پروا، بلندپرواز، باهوش و بسیار کاریزماتیک اعتبار دارد...».
این هفته‌نامه درباره حضور سردار سلیمانی در میدان‌های نبرد می‌نویسد: «سردار قاسم سلیمانی شخصیتی نیست که وقتی نیروهای خود را به نـبرد مـی‌فرستد، در خـانه بماند. این فرمانده به راحتی می‌تواند در پشت جـبهه بـاقی بماند، اما ترجیح می‌دهد خود را در جبهه نبرد نشان دهد».
سرانجام سردارِ شهید، حاج قاسم سلیمانی فرمانده خستگی‌ناپذیر جبهه‌های حق علیه باطل، در نخستین ساعات بامداد روز جمعه در حمله بالگردهای آمریکایی به خودروی حامل وی و معاون حشدالشعبی
ابومهدی المهندس و تنی چند از اعضای سپاه قدس و حشدالشعبی، در اطراف فرودگاه بغداد، شهد شیرین شهادت را سرکشید و به یاران شهیدش پیوست.
![]()
رهبر معظم جمهوری اسلامی ایران در پیامی او را چهره بین‌المللی مقاومت خواند و به مناسبت شهادتش سه روز در ایران عزای عمومی اعلام کرد.
پس از شهادت قاسم سلیمانی و ابوالمهدی المهندس، گروه‌های سیاسی عراق و شماری از مردم این کشور خواستار اخراج نیروهای امریکایی از این کشور شدند. پارلمان عراق در جلسه‌ای اضطراری که در ۱۵ دی ۱۳۹۸ش برگزار شد طرحی را در رابطه با خروج نیروهای امریکایی از عراق تصویب کرد.
مراسم
تشییع پیکر مطهر قاسم سلیمانی به همراه ابوالمهدی المهندس و دیگر همراهانشان در ۱۴ دی ۱۳۹۸ش با حضور شخصیت‌های سیاسی و مذهبی و عموم مردم
عراق در شهرهای
بغداد،
کربلا و
نجف برگزار شد.
سپس به ایران منتقل شد و در برخی شهرها مانند اهواز،
مشهد، تهران، قم و کرمان تشییع گشت.
شهادت وی موجی از اعتراضات را در شهرها و کشورهای مسلمان جهان در پی داشت و مراسم‌هایی در بزرگداشت او در این کشورها مختلف برگزار شد. همچنین شخصیت‌های سیاسی و مذهبی از جمله رؤسای قوای سه‌گانه ایران و مراجع تقلید ایران و نجف در پیام‌های جداگانه‌ای، شجاعت، اخلاص و فداکاری او را ستودند.
سیدحسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله لبنان،
سیدعبدالملک بدرالدین الحوثی رهبر انصارالله یمن و رؤسای جمهور سوریه، لبنان و ترکیه از شخصیت‌های سیاسی غیر ایرانی بودند که شهادت حاج قاسم را محکوم کردند. همچنین اگنس کالامارد، گزارشگر ویژه سازمان ملل، ترور هدفمند قاسم سلیمانی و ابومهندس مهندس را غیرقانونی و نقض قوانین حقوق بین‌الملل دانست.
گروه پژوهشی ویکی فقه.
