• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حسین بن قاسم عیانی (مقاله‌دوم)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: حسین بن قاسم عیانی (مقاله‌دوم)


حسین بن قاسم عیانی (۳۷۶ ـ ۴۰۴ هـ.ق) از علمای برجسته، متکلمان و پنجمین امام زیدیان در یمن بود که در صنعا اقامت داشت.
پس از پدرش یا یوسف الداعی به امامت رسید و در سال ۴۰۳ (هجری قمری) در نبردی بر امام محمد بن قاسم زیدی غلبه یافت.
برخی او را بنیان‌گذار فرقه حسینیه دانسته‌اند که به غیبت او قائل بودند و معتقد بودند که روزی بازخواهد گشت.
وی آثار متعددی در اصول دین، تفسیر، کلام و ردیه‌های اعتقادی نگاشت.
او در سال ۴۰۴ (هجری قمری) در نبرد با احمد بن قیس بن ضحاک کشته شد.


حسین بن قاسم بن علی مهدی لدین الله عیانی یمانی
[۱] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۴۱.    
[۲] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    
[۳] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
[۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    
در سال ۳۸۴
[۵] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۴۱.    
[۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
یا ۳۷۶ (هجری قمری) متولد شد.
او فردی عالم، فقیه، متکلم، نویسنده،
[۷] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    
پنجمین امام زیدیان
[۸] سزکین، فواد، تاریخ التراث العربی، ج۱، ۳، ص۳۴۶.
[۹] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۴۱.    
[۱۰] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
در یمن و ساکن صنعا بود.
[۱۱] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۴۱.    
[۱۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    

وی که فصیح و صاحب‌نظر بود،
[۱۳] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
پس از پدر
[۱۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
یا بنابر قولی بعد از یوسف الداعی عهده‌دار امامت زیدیان شد.
[۱۵] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    



حسین بن قاسم در سال ۴۰۳ (هجری قمری) در صنعا با امام محمد بن قاسم بن حسین زیدی جنگید و بر او چیره شد.
[۱۶] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۴۱.    
گفته‌اند وی و پدرش بعضی از آرای مذهب اسماعیلیان را بر آرای زید ترجیح می‌داده‌اند.
[۱۷] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    

او را بنیانگذار فرقه‌ای به نام حسینیه گفته‌اند. زیدیان حسینیه بر این باورند حسین یمانی امام زنده غایب است و روزی آشکار خواهد شد و دنیا را پر از عدل و داد خواهد کرد.
[۱۸] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    

به پیروان او نسبت داده شده که عقیده دارند او از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) برتر است. زیرا سخن او در مبارزه با بی‌دینان از کلام رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) نافذتر است. آنان تبلیغ می‌کردند که هر کس جز این درباره امام‌شان بگوید، به دوزخ خواهد رفت.
[۱۹] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    


عیانی تألیفات داشته که عبارت‌اند از:
• المعجز در اصول دین؛
[۲۰] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    

• الاراده؛
[۲۱] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    

• معرفة الصانع؛
[۲۲] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    

• التحدی للعلماء و الجهال و الرد علی الزنیم و غیره من الضلال؛
[۲۳] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۴۱.    
[۲۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
[۲۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    

• تفسیر الغریب من القرآن؛
[۲۶] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۴۱.    
[۲۷] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    
[۲۸] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
[۲۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    

• الرد علی الملحدین و غیرهم من الفرق الضالین؛
[۳۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    

• الردّ علی من انکر الوحی بعد خاتم النبیین من الجهلة الشاکین؛
[۳۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    

• الفرق بین الافعال و الرّد علی الکفرة الجهال اصحاب طبائع الملحدین الانذال؛
[۳۲] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    

• الادلة علی الله؛
[۳۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    

• الاسرار؛
[۳۴] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۴۱.    
[۳۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
[۳۶] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    

• التوفیق و التسدید؛
[۳۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    

• الصفات؛
[۳۸] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۴۱.    
[۳۹] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    
[۴۰] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
[۴۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    

• منهج الحکمة و الفوائد؛
[۴۲] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    
[۴۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    

• التوحید و التناهی و التحدید؛
[۴۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    

• التوکل علی الله ذی الجلال و الرّد علی المشبهة الضلال؛
[۴۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    

• الاکفاء؛
• السبیلین العقل و النفس؛
• الردّ علی اهل التقلید و النفاق؛
• موعظة؛
• بناء الحکمه؛
• الرد علی من انکر قتل عدوا؛
• الامامه؛
• مختصر من التوحید؛
• الرحمة و ابتداء ا سبحانه لعباده بالنعمه؛
• الدلیل علی حَدَث الاجسام؛
• الطبائع؛
• شواهد الصنع و الادّلة؛
• منهج الحکمة و الفوائد و التوفیق و التسدید و الآداب.


یمانی در «بوده» واقع در شمال صنعا
[۴۶] سزکین، فواد، تاریخ التراث العربی، ج۱، ۳، ص۳۴۶.
[۴۷] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
و در سال ۴۰۴ (هجری قمری)
[۴۸] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    
[۴۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
در جنگی که بین او و احمد بن قیس بن ضحاک درگرفت کشته شد.
[۵۰] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    
[۵۱] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۴۱.    

(دیگر منابع:
[۵۲] دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، ج۱۹، ص۶۶۰.
)
۱. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۴۱.    
۲. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    
۳. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    
۵. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۴۱.    
۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
۷. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    
۸. ↑ سزکین، فواد، تاریخ التراث العربی، ج۱، ۳، ص۳۴۶.
۹. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۴۱.    
۱۰. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
۱۱. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۴۱.    
۱۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
۱۳. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
۱۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
۱۵. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    
۱۶. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۴۱.    
۱۷. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    
۱۸. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    
۱۹. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    
۲۰. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    
۲۱. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    
۲۲. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    
۲۳. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۴۱.    
۲۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
۲۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    
۲۶. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۴۱.    
۲۷. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    
۲۸. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
۲۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    
۳۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    
۳۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    
۳۲. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    
۳۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    
۳۴. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۴۱.    
۳۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
۳۶. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    
۳۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    
۳۸. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۴۱.    
۳۹. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    
۴۰. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
۴۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    
۴۲. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    
۴۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    
۴۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    
۴۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    
۴۶. ↑ سزکین، فواد، تاریخ التراث العربی، ج۱، ۳، ص۳۴۶.
۴۷. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
۴۸. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۰۷.    
۴۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۲.    
۵۰. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۳۰۱.    
۵۱. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۴۱.    
۵۲. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، ج۱۹، ص۶۶۰.


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «حسین بن قاسم عیانی»، ج۳، ص۱۴۲.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 404 (قمری) | زادگان سال 376 (قمری) | زادگان سال 384 (قمری) | شخصیت‌های زیدی قرن 5 (قمری) | علمای زیدی قرن 5 (قمری) | فقهای زیدی قرن 5 (قمری) | مؤلفان زیدی قرن 5 (قمری) | متکلمان زیدی قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار