حکم کم‌فروشی (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حکم
کم فروشی در
احکام اسلام کاری
حرام می‌باشد.
کم فروشی طبق
آیات قرآن کاری
حرام است.
«ولا تقربوا مال الیتیم الا بالتی هی احسن حتی یبلغ اشده واوفوا الکیل والمیزان بالقسط...؛
و به
مال یتیم، جز به بهترین صورت (و برای اصلاح)، نزدیک نشوید، تا به حد رشد خود برسد! و حق
پیمانه و
وزن را بعدالت ادا کنید! -هیچ کس را، جز بمقدار تواناییش، تکلیف نمی‌کنیم- و هنگامی که سخنی می‌گویید،
عدالت را رعایت نمایید، حتی اگر در مورد نزدیکان (شما) بوده باشد و به
پیمان خدا وفا کنید، این چیزی است که خداوند شما را به آن سفارش می‌کند، تا متذکّر شوید!».
(ایفاء به قسط) عبارت است از عمل کردن به عدالت بدون اجحاف. و اینکه فرمود: (ما هیچ کس را تکلیف نمى کنیم مگر به آنچه که در خور طاقت او است) به منزله دفع توهمى است که ممکن است بشود، گویا کسى مى پرسد: مگر در
کیل و وزن ممکن است رعایت عدالت واقعى و حقیقى بشود؟ هرگز ممکن نیست ، و انسان در اینگونه امور هیچ چارهاى جز این ندارد که به تقریب و تخمین اکتفا کند، و خداى تعالى با جمله مورد بحث جوابش را داده مى فرماید: ما هیچ کس را تکلیف نمى کنیم مگر به چیزى که در وسع طاقت او باشد. و نیز ممکن است بگوییم جمله (لا نکلف نفسا الا وسعها ) تنها متعلق و مربوط به مساءله کیل و وزن نیست ، بلکه مربوط به آن و به مساءله نزدیک شدن به مال
یتیم هر دو است .
«واوفوا الکیل اذا کلتم وزنوا بالقسطاس المستقیم ذلک خیر واحسن تاویلا؛
و هنگامی که پیمانه می‌کنید، حق پیمانه را ادا نمایید، و با ترازوی درست وزن کنید! این برای شما بهتر، و عاقبتش نیکوتر است.».
«الا تطغوا فی المیزان• واقیموا الوزن بالقسط ولا تخسروا المیزان؛
تا در میزان طغیان نکنید (و از مسیر عدالت منحرف نشوید)• و وزن را بر اساس عدل برپا دارید و میزان را کم نگذارید!».
«ویل للمطففین• الذین اذا اکتالوا علی الناس یستوفون• واذا کالوهم او وزنوهم یخسرون• الا یظن اولــئک انهم مبعوثون؛
وای بر کم‌فروشان!• آنان که وقتی برای خود پیمانه می‌کنند، حق خود را بطور کامل می‌گیرند• امّا هنگامی که می‌خواهند برای دیگران پیمانه یا وزن کنند، کم می‌گذارند!• آیا آنها گمان نمی‌کنند که برانگیخته می‌شوند».
ابن عباس مى گوید: هنگامى که
پیغمبر اکرم (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) وارد
مدینه شد بسیارى از مردم سخت آلوده کم فروشى بودند، خداوند این
آیات را نازل کرد و آنها پذیرفتند: و بعد از آن کم فروشى را ترک کردند.
کم فروشی، کاری حرام در دین
شعیب (علیه السلام) ذکر شده است.
«والی مدین اخاهم شعیبـا قال... فاوفوا الکیل والمیزان ولا تبخسوا الناس اشیاءهم...؛
و به سوی مدین، برادرشان شعیب را (فرستادیم)؛ گفت: «ای قوم من! خدا را بپرستید، که جز او معبودی ندارید! دلیل روشنی از طرف پروردگارتان برای شما آمده است؛ بنابر این، حق پیمانه و وزن را ادا کنید! و از اموال مردم چیزی نکاهید! و در روی
زمین، بعد از آنکه (در پرتو ایمان و دعوت
انبیاء) اصلاح شده است، فساد نکنید! این برای شما بهتر است اگر با ایمان هستید!».
«والی مدین اخاهم شعیبـا قال... ولا تنقصوا المکیال والمیزان انی ارکم بخیر وانی اخاف علیکم عذاب یوم محیط؛
و بسوی «مدین» برادرشان شعیب را (فرستادیم)؛ گفت: «ای قوم من! خدا را پرستش کنید، که جز او، معبود دیگری برای شما نیست! پیمانه و وزن را کم نکنید (و دست به کم‌فروشی نزنید)! من (هم اکنون) شما را در نعمت می‌بینم؛ (ولی) از
عذاب روز فراگیر، بر شما بیمناکم!».
«اذ قال لهم شعیب الا تتقون•...• اوفوا الکیل ولا تکونوا من المخسرین؛
هنگامی که شعیب به آنها گفت: «آیا
تقوا پیشه نمی‌کنید؟•...• حق پیمانه را ادا کنید (و کم فروشی نکنید)، و دیگران را به
خسارت نیفکنید!».
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم کم‌فروشی»
