خاندان ضیایی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خاندان ضیایی، از جمله خاندان‌های مهم دوران پهلوی اول و دوم هستند که خاستگاه ایشان شهر
تربت حیدریه در استان
خراسان می‌باشد.
شغل اصلی این خاندان،
طبابت بود که در این خاندان موروثی شده بود و اکثر افراد مهم این خاندان، از پزشکان معروف و متخصص کشور به حساب می‌آمدند. بزرگ این خاندان
میرزا آقا ضیاء الاطباء نام داشت که توانست از سوی مردم تربت حیدریه به تناوب به
مجلس شورای ملی راه یابد. هم‌چنین وی سه پسر داشت که هر یک توانستند در امور سیاسی کشور نقش مهمی را ایفا نمایند و برای خود
اسم و رسمی را به پا کنند.
میرزا آقا ضیاء الاطباء فرزند
حاج میرزا محمود حکیم‌باشی در سال ۱۲۴۹ (ه. ش) در شهر
تربت حیدریه به
دنیا آمد. پدرش حاج محمود حکیم‌باشی نیز از جمله اطبای معروف بود. میرزا آقا پس از انجام تحصیلات مقدماتی معمول آن زمان و فرا گرفتن طب نزد پدر، برای ادامه تحصیل ابتدا به
مشهد و سپس به مدرسه
دارالفنون تهران عزیمت نمود و از آن مدرسه فارغ‌التحصیل گردید. وی پس از فارغ‌التحصیلی به شهر خود بازگشت و مدتی در آن‌جا به طبابت مشغول شد. پس از مدتی به مشهد رفت و پس از مدتی اشتغال به طبابت در آن‌جا، به
تهران آمد.
وی در تهران با برخی رجال بزرگ سیاسی اهل خراسان مانند
تیمورتاش و
سیدمحمد تدین آشنا شد و به
سیاست وارد شد. وی در دوره پنجم مجلس شورای ملی از طرف مردم تربت حیدریه به مجلس راه یافت. میرزا آقا ضیاء الاطباء از جمله کسانی است که در دوره‌های مختلف به عنوان نماینده، به مجلس شورای ملی راه یافت. وی در دوره‌های نهم تا سیزدهم به طور متناوب به عنوان نماینده شهر تربت حیدریه به مجلس رفت.
از وی گزارشی در باب فعالیت مهم سیاسی در مجلس یافت نشد. هم‌چنین از سال وفات وی نیز اطلاعی به دست نیامد.
محمود ضیایی (فرزند آقا ضیاء الاطباء) در سال ۱۲۸۸ (ه. ش) در شهر تربت حیدریه به دنیا آمد. وی پس از اتمام تحصیلات مقدماتی خود در شهر تربت حیدریه و سپس تهران، برای ادامه تحصیل در رشته
پزشکی عازم کشور لبنان شد و
دیپلم دکترای خود را از دانشگاه فرانسوی
بیروت دریافت کرد؛ سپس برای اخذ تخصص در
فرانسه و
انگلستان و
آمریکا دوره‌هایی را گذرانید و در امراض
زنان متخصص شد.
پس از مراجعت به تهران، در
وزارت بهداری استخدام گردید و چندی هم در مشهد به مداوای بیماران پرداخت و در دانشکده پزشکی آن‌جا تدریس کرد.
شروع فعالیت‌های سیاسی محمود ضیایی از سال ۱۳۳۶ (ه. ش) آغاز می‌گردد. وی در این سال و در دوره نوزدهم مجلس شورای ملی، از حوزه انتخابی مشهد به عنوان نماینده به
مجلس راه یافت و توانست در دوره‌های بیست و یکم تا بیست و چهارم نیز
وکالت خود را از سوی مردم مشهد در مجلس شورای ملی حفظ نماید.
درباره فعالیت‌های سیاسی وی در مجلس اطلاعات فراوانی در دسترس نیست؛ تنها مطلبی که می‌توان گفت این است که وی در مجلس در کمیسیون وزارت خارجه حضور یافت و سال‌ها ریاست این کمیسیون را به عهده داشت. همسر وی
عذرا مشیری بود که توانست در دولت‌های
حسن‌علی منصور و
امیرعباس هویدا به عنوان مدیر کل در وزارت آبادانی و مسکن مشغول به کار گردد. وی پس از
انقلاب اسلامی از سیاست منزوی گشت و در سال ۱۳۷۲ (ه. ش) در تهران از
دنیا رفت.
خلیل ضیایی (فرزند دوم میرزا آقا ضیاء الاطباء) در سال ۱۲۹۴ (ه. ش) در شهر تربت حیدریه به دنیا آمد. وی پس از طی تحصیلات مقدماتی در شهر مشهد، وارد دانشکده پزشکی شد و پس از فارغ‌التحصیل شدن از دانشکده پزشکی، برای اخذ تخصص به
اروپا رفت و تخصص جراحی
چشم‌پزشکی را از کشور
اتریش دریافت نمود.
وی پس از آن به
ایران بازگشت و به عنوان پزشک و استاد دانشکده پزشکی
دانشگاه تهران مشغول به کار شد. خلیل ضیایی پس از مدتی تدریس و طبابت در شهر تهران، به حوزه
سیاست وارد شد. وی ابتدا عضو
حزب ملیون به رهبری
منوچهر اقبال شد و سپس توانست در دوره بیستم مجلس شورای ملی، از طرف حوزه انتخابیه
تربت جام به مجلس راه یابد.
درباره سال وفات وی اطلاع دقیقی در دسترس نیست.
طاهر ضیایی (فرزند میرزا آقا ضیاء الاطباء) در سال ۱۲۹۶ (ه. ش) در شهر تربت حیدریه به دنیا آمد. وی پس از طی تحصیلات مقدماتی و اخذ دیپلم در ایران به
آلمان رفت و از دانشکده فنی
برلن درجه مهندسی در رشته
معدن گرفت و پس از چندی، درجه دکترا را در رشته
زمین‌شناسی از دانشگاه
وین دریافت کرد.
بعد از مراجعت به ایران، به خدماتی دانشگاهی پرداخت و استاد دانشکده فنی شد. در زمان مدیرعاملی
جعفر شریف امامی بر سازمان برنامه، طاهر ضیایی مدتی قائم مقام سازمان برنامه بود
و پس از حضور شریف امامی در وزارت اقتصاد و سپس صنایع و معادن، ضیایی سمت معاونت
وزارت اقتصاد و معاوت صنایع و معادن را عهد‌دار گردید؛ سپس در سال ۱۳۳۹ (ه. ش) در
کابینه جعفر شریف امامی، به سمت وزیر صنایع و معادن منصوب شد.
در دوران نخست وزیری
اسدالله علم، طاهر ضیایی برای بار دوم به وزارت صنایع و معادن فرا خوانده شد.
در سال ۱۳۴۲ (ه. ش) وزارت صنایع و معادن و
وزارت بازرگانی در هم‌دیگر
ادغام شد و
وزارت اقتصاد ملی تشکیل گشت و وزارت این وزارت‌خانه جدیدالتأسیس به
علی‌نقی عالی‌خانی واگذار، و
طاهر ضیایی از وزارت کنار گذاشته شد.
از دیگر مشاغل وی مدیرعاملی بانک اصناف و سرپرستی سازمان زمین‌شناسی را باید نام برد. ضیایی در دوره چهارم
سنا در سال ۱۳۴۶ (ه. ش) به سناتوری انتخاب گردید و در ادوار بعدی نیز هم‌چنان مقام سناتوری را حفظ کرد. وی در سال ۱۳۴۷ (ه. ش) به سمت منشی
مجلس سنا انتخاب گردید. طاهر ضیایی در سال ۱۳۵۰ (ه. ش) که اتاق صنایع و معادن و اتاق بازرگانی ادغام شدند، به ریاست اتاق صنایع و معادن و بازرگانی ایران انتخاب شد.
وی از نزدیکان
جعفر شریف امامی بود و به جهت حمایت‌های وی بود که توانست به وزارت و دیگر مناصب خود دست یابد؛ از جمله فعالیت‌های طاهر ضیایی در زمان سناتوری، حضور در بنیاد پهلوی بود که ریاست آن به عهده شریف امامی گذاشته شده بود؛ از جمله اقدامات وی در این بنیاد، برداشت ماهیانه سی هزار تومان پول از کازینوهای وابسته به بنیاد و واریز آن به حساب شخصی شریف امامی بود. هم‌چنین هر جا شریف امامی منصبی را می‌پذیرفت، طاهر ضیایی به معاونت وی برگزیده می‌شد. هم‌چنین طاهر ضیایی از اعضای فعال
فراماسونری در
ایران بود که حتی برخی از جلسات فراماسونرها را در منزل خود تشکیل می‌داد.
طاهر ضیایی اکنون در قید
حیات است و در
آمریکا به زندگانی خود ادامه می‌دهد.
محسن ضیایی (فرزند دکتر علی‌رضا ضیایی و نوه ضیاء الاطباء)، در ۱۳۱۴ (ه. ش) متولد شد. پس از انجام تحصیلات ابتدایی و متوسطه برای ادامه تحصیلات عالیه به
سوئیس رفت و دوره پزشکی دانشگاه سوئیس را پایان برد و چندی نیز سرگرم طی دوره تخصصی خود در رشته
اطفال شد.
پس از ورود به ایران به
استخدام در
دانشگاه تهران درآمد و مراحل استادیاری و دانش‌یاری را طی کرد و استاد شد. از مشاغل مهم وی ریاست دانشکده پزشکی تهران، ریاست
دانشکده پزشکی شیراز، معاونت دانشگاه تهران، ریاست دانشکده پزشکی
مشهد و ریاست دانشگاه آن‌جا می‌باشد.
درباره فعالیت و
حیات وی پس از
انقلاب اسلامی اطلاعاتی در دسترس نیست.
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «خاندان ضیایی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۴/۰۳.
