خلق (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خلق از اصطلاحات قرآنی در اصل به معنای
تقدیر و در
قرآن کریم به معنای آفریدن و آفریده بیش از چهل بار به کار رفته است.
معانی خلق به به شرح ذیل است:
اصل خلق بمعنی اندازه‌گیری و تقدیر است و چون آفریدن توام با اندازه‌گیری است لذا خلق را آفریده و آفریدن معنی می‌کنند.
راغب می‌گوید: اصل خلق بمعنی اندازه‌گیری درست می‌باشد (التقدیر المستقیم)
و در ابداع شی‌ء... و ایجاد آن بکار می‌رود...
در
قاموس گفته خلق بمعنی تقدیر است.
طبرسی ذیل آیه ۲۹
بقره می‌گوید: «اَصْلُ الْخَلْقِ التَّقْدِیرُ»
همچنین است قول
ابن اثیر در
نهایه.
امّا خلق بمعنی آفریدن مثل
اَلا لَهُ الْخَلْقُ وَ الْاَمْرُ بدان آفریدن و دستور مال خداست و آن بدین معنی بیشتر از چهل بار در
قرآن آمده است.
یَتَفَکَّرُونَ فِی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْاَرْضِ ما خَلْقُکُمْ وَ لا بَعْثُکُمْ اِلَّا کَنَفْسٍ واحِدَةٍ.
امّا خلق بمعنی آفریده (مخلوق) نحو
اَ اِذا کُنَّا عِظاماً وَ رُفاتاً اَ اِنَّا لَمَبْعُوثُونَ خَلْقاً جَدِیداًاِنْ یَشَاْ یُذْهِبْکُمْ وَ یَاْتِ بِخَلْقٍ جَدِیدٍ و سایر آیات خلق در قرآن کریم اغلب نزدیک به تمام در کار خدا استعمال شده ولی بعضا در کار آدمی نیز بکار رفته چنان که در باره
حضرت عیسی آمده
وَ اِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ بِاِذْنِی و مثل
فَتَبارَکَ اللَّهُ اَحْسَنُ الْخالِقِینَ.
ناگفته نماند: این خلقت تصرف در خلق اللّه است یعنی مثلا از خاک و چوب خانه درست کردن و گرنه خالق اصلی خداست لا غیر چنانکه فرموده
هَلْ مِنْ خالِقٍ غَیْرُ اللَّهِ....
خلق (بر وزن قفل و عنق) بمعنی عادت و طبع و
مروّت و
دین است چنانکه در قاموس و
اقرب گفته
وَ اِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظِیمٍ «حقّا که تو بر خلق عظیمی استواری». راغب می‌گوید: خلق (بر وزن فلس و قفل) در اصل یکی‌اند اوّلی مخصوص هیئت و اشکال و صور ظاهری است و دوّمی مخصوص به قوا و صفات است که با بصیرت قابل درک می‌باشد.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «خلق»، ج۲، ص۲۹۲.
