دهم (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دَهِم (به فتح دال و کسر هاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای پوشاندن است و از مشتقات این کلمه،
دُهْمَة (به ضم دال، سکون هاء و فتح میم) به معنای سياهى است. از این لفظ چهار مورد در
نهج البلاغه آمده است.
دَهِم:
به معنای پوشاندن است و
دُهْمَة (بر وزن ظلمة) به معنای سياهى است. گويند: «دَهِمَهُ الامر دَهْماً: غَشِيَهُ»
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره آمدن
مرگ فرموده:
«فَكَأَنْ قَدْ عَلِقَتْكُمْ مَخالِبُ الْمَنيَّةِ وَ انْقَطَعَتْ مِنْكُمْ عَلاَئِقُ الاُْمْنِيَّةِ وَ دَهِمَتْكُمْ مُفْظِعاتُ الاُْمُورِ» «گويا كه ناخن‌هاى
مرگ به شما چسبيده و علقه‌هاى آرزوها از شما قطع شده و گرفتاری‌هاى شديد شما را پوشانيده است.»
(شرح‌های خطبه:
)
و فرموده:
«لاَ وَ الَّذِي أَمْسَيْنا مِنْهُ فِي غُبْرِ لَيْلَة دَهْماءَ تَكْشِرُ عَنْ يَوْم أَغَرَّ مَا كان كَذا كَذا» «غبرليل» بقاياى شب و «تكشّر» تبسمّى است كه دندان‌ها در آن آشكار شود «اغرّ» به معنى واضح و آشكار است يعنى «نه قسم به خدائی كه از لطف او در بقاياى
شب تاريكى هستيم كه مى‌خندد (و منفجر مى‌شود) از روز آشكارى كه آن امر كذا و كذا نبوده است چه عجيب است اين كلام، چه عجيب است اين قسم و چه نارساست ترجمه من.»
(شرح‌های حکمت:
)
این کلمه چهار بار در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «دهم»، ج۱، ص۳۹۹.
