• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دیوان رسائل طاهریان

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


دیوان رسائل، دیوانی بود که نگارش نامه‌های مهم برای موارد مختلف مانند نامه‌های عزل و نصب امیران و وزیران، نگارش ملطفه‌ها و معماها (نامه‌های رمزی)، نگارش عهدنامه‌های مختلف و همچنین احکام عزل و نصب مقامات حکومتی برعهدۀ وی بود. به همین جهت بسیار مورد اعتماد حاکم و خلیفه بود و محرم وی به شمار می‌آمد. به همین جهت عموما روسای دیوان رسائل را از بین افراد دارای اعتماد انتخاب می‌کردند که شایستۀ مقام وزارت نیز بودند.


دیوان رسائل در زمان موسس طاهریان برعهدۀ چندین نفر بود. آورده‌اند که حمزة بن عفیف بن حسن، شخصی بود که در زمان طاهر بن حسین عهده‌دار دیوان رسائل بود.
[۱] ابن ندیم، ابوالفرج محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۸۱، بیروت، دارالمعرفه، ۱۳۹۸ه. ق/۱۹۷۸م.
همچنین آمده است که ابوزید متصدی دیوان رسائل بود که مهر مخصوص حاکم طاهری نیز پیش وی نگهداری می‌شد.
[۲] ابن طیفور، احمد بن طاهر، کتاب بغداد، تحقیق سید عزت العطار، ص۶۲، مصر، مکتب الخانجی، ۱۴۲۳ه. ش/۲۰۰۲م.    
عیسی بن عبدالرحمن نیز فردی بود که در دورۀ طاهر ذوالیمینین، کاتب وی بود
[۳] حموی، یاقوت، ارشاد الاریب الی معرفة الادیب، ج۱، ص۲۶، قاهره، نشر دار المامون، ۱۹۳۵م.    
و نقل شده است که وی لایق عهده‌داری ریاست دیوان رسائل نیز بود. آمده است که وی از سوی طاهر که در رقه ساکن بود، به عنوان نماینده، به مرو نزد فضل بن سهل وزیر مامون آمد و خود را دست و زبان متبوعش طاهر بن حسین معرفی نمود. محمد بن عیسی بن عبدالرحمن نیز همانند پدرش کاتب طاهریان بود.
[۴] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۹، ص۴۰۰، تحقیق محمد ابو الفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، الطبعه الثانیه، ۱۳۸۷ه. ش، ۱۹۶۷م.    
همچنین در تاریخ آمده است که خود طاهر بن حسین در نگارش نامه ید طولائی داشت و پس از پیروزی بر علی بن عیسی نامه‌ای به فضل بن سهل نوشت. فضل پس از قرائت این نامه گفت: «هیچ کس فتح نامه‌ای موجزتر از آن ننوشته است که طاهر ذوالیمینین نوشته است.»
عبدالله بن طاهر نیز مانند پدر خویش به این منصب توجه ویژه‌ای داشت. ابوالعمیثل عبدالله بن خالد کاتب و شاعر دوران عبدالله بن طاهر بود که در زمان طاهر بن حسین نیز منشی و کاتب بود.
[۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام قاموس تراجم لاشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، ج۴، ص۸۵، بیروت، دار العلم للملایین، الطبعة الثامنة، ۱۹۸۹م.


۱. ↑ ابن ندیم، ابوالفرج محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۸۱، بیروت، دارالمعرفه، ۱۳۹۸ه. ق/۱۹۷۸م.
۲. ↑ ابن طیفور، احمد بن طاهر، کتاب بغداد، تحقیق سید عزت العطار، ص۶۲، مصر، مکتب الخانجی، ۱۴۲۳ه. ش/۲۰۰۲م.    
۳. ↑ حموی، یاقوت، ارشاد الاریب الی معرفة الادیب، ج۱، ص۲۶، قاهره، نشر دار المامون، ۱۹۳۵م.    
۴. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۹، ص۴۰۰، تحقیق محمد ابو الفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، الطبعه الثانیه، ۱۳۸۷ه. ش، ۱۹۶۷م.    
۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام قاموس تراجم لاشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، ج۴، ص۸۵، بیروت، دار العلم للملایین، الطبعة الثامنة، ۱۹۸۹م.


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «دیوان‌های عصر طاهریان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۲/۰۱.    



جعبه ابزار