رساله فی قاعده لا ضرر (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«رسالة فی قاعدة نفی الضرر (للخوانساری)»، تالیف شیخ موسی بن محمد نجفی خوانساری از فقهای
شیعه در نیمه اول قرن سیزدهم هجری و از علمای
حوزه علمیه نجف اشرف و از بزرگان شاگردان
مرحوم نایینی و متوفای
سال ۱۳۶۳ ق، است.
مؤلف، در مقدمه، انگیزه خود را از نگارش کتاب این گونه بیان می‌فرماید: «لما کانت قاعدة نفی الضرر من اهم القواعد الفقهیة فینبغی تحریرها علی وجه یتبین المراد منها و یظهر کیفیة الجمع بینها و بین سائر الاحکام الشرعیة و القواعد الکلیة»؛ «
قاعده نفی ضرر ، از مهم‌ترین قواعد فقهی می‌باشد، لذا سزاوار است آن را به گونه‌ای نگاشت تا مراد از آن روشن و کیفیت جمع میان آن و سایر احکام شرعی و قواعد کلی روشن گردد.»
نگارش کتاب، در شب عید نوروز، مصادف با ۲۳
ذی قعده سال ۱۳۵۱ ق، به انجام رسیده است.
شیخ
آقا بزرگ تهرانی ، در کتاب ارزش مند «
الذریعة الی تصانیف الشیعة »
در باره این کتاب می‌فرماید: «رسالة فی قاعدة لا ضرر، للشیخ موسی بن شیخ المیرزا محمد الخوانساری المعاصر، من اجلاء تلامذة الشیخ النائینی و توفی ۱۳۶۳؛ طبعت مع حاشیته علی المکاسب الموسومة منیة الطالب»؛ «رساله‌ای در
قاعده لا ضرر ، نوشته شیخ موسی فرزند شیخ
میرزا محمد خوانساری معاصر، از بزرگان شاگردان
شیخ نایینی ، متوفای سال ۱۳۶۳ ق؛ این کتاب، به همراه حاشیه ایشان بر
مکاسب به نام «
منیة الطالب » به چاپ رسیده است.»
کتاب، به سبک
فقه استدلالی و در قالب سه جهت و هفت امر نگاشته شده است.
مؤلف، در این کتاب، به بررسی این مباحث پرداخته است:
تشخیص متن
حدیث لا ضرر؛موقعیت صدور روایت (به دو صورت صادر شده است: یکی، به صورت مستقل و دیگری، به عنوان کبرایی برای یک صغرای خارجی)؛
فقه الحدیث روایت؛
عمده
دلیل بر قاعده لا ضرر (فرمایش پیامبر در ذیل قضیه سمره)؛
بیان نسبت این قاعده با ادله‌ای که با عمومشان بر تشریع حکم ضرری دلالت دارند؛
مراد از ضرر نفی شده، ضرر واقعی است؛
قاعده لا ضرر ، بر احکام وجودی
حاکم است، ولی
حکومت آن بر احکام عدمی، مورد اشکال می‌باشد؛
مراد از ضرر نفی شده، ضرر شخصی است، نه ضرر نوعی؛
عدم وجوب تحمل ضرر متوجه به غیر؛
حکومت قاعده لا ضرر، بر عمومات دال بر
احکام تکلیفی و
وضعی .
نرم افزار جامع اصول الفقه،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
