• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

روح بن حاتم آل‌مهلب

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


روح‌ بن حاتم بن قبیصة بن مهلب، از شخصیت‌های خاندان آل‌مهلب می‌باشد؛ این خاندان، خاندانی اصالتا ایرانی‌ منسوب به مهلّب بن ابی‌صُفره بوده، که در اوایل ظهور اسلام برآمد و لااقل تا سده ۷قمری/۱۳میلادی امیران، وزیران، شاعران و دانشمندانی از آن برخاستند.


روح‌ بن حاتم بن قبیصة بن مهلب (رمضان ۱۷۴ق/ژانویۀ ۷۹۱م)، از کسانی بود که در اواخر روزگار مروانیان با کشتن ابواسحاق ضَبّی سر به شورش برداشت و به میسان گریخت.
[۱] خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفه، ج۱، ص۳۲۴.    
سپس به جنبش عباسی گرایید و در جنگ میان ابوجعفر منصر با شامیان در واسط در سال ۱۳۲ق/۷۴۹م شرکت جست.
[۲] محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۳، ص۶۴، به کوشش یان دخویه، لیدن، ۱۸۸۳-۱۸۸۵م، فهرست.
[۳] محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۳، ص۶۵، به کوشش یان دخویه، لیدن، ۱۸۸۳-۱۸۸۵م، فهرست.


پس از پیروزی عباسیان، روح بن حاتم به سلک نزدیکان خلفای عباسی درآمد و درسال ۱۴۲ق/۷۵۹م از سوی منصور با خزیمة بن خازم تمیمی
[۴] ابن واضح یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۷۲، بیروت، دارصادر، فهرست.    
به جنگ با اسپهبد طبرستان که مسلمانان را قتل‌عام کرده بود، رفت و او را سرکوب کرد.
[۵] عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۵، ص۵۱۰، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    
از آن پس تاسال ۱۵۹ق/۷۷۵م که خلیفه مهدی او را به حکومت سند گماشت
[۶] محمد بن جریر طبری، تاریخ، ج۸، ص۱۳۴.    
از روح ‌بن حاتم یاد نشده است. روح از سال ۱۵۹ تا ۱۶۷ق/۷۷۵ تا ۷۸۳م متناوباً حکومت سند و کوفه و بصره داشت.
[۷] خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفه، ج۱، ص۳۵۶.    
[۸] خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفه، ج۱، ص۳۶۴.    
[۹] محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۸، ص۱۲۱.    
[۱۰] محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۸، ص۱۶۴.    
[۱۱] محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۸، ص۱۲۱.    
[۱۲] محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۸، ص۱۱۷.    
[۱۳] عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۶، ص۴۴، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    
[۱۴] عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۶، ص۴۸، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    
[۱۵] ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۳۰۵، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۳۹۸ق، فهرست.    
تا سرانجام در سال ۱۷۱ق/۷۸۷م پس از وفات برادرش یزید بن حاتم امیر افریقیه، هارون‌الرشید او را به جای برادر به حکومت آن سامان گماشت.
[۱۶] محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۳، ص۵۶۹، به کوشش یان دخویه، لیدن، ۱۸۸۳-۱۸۸۵م، فهرست.
[۱۷] ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۳۰۶، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۳۹۸ق، فهرست.    
[۱۸] عبدالحی بن عماد، شذرات الذهب، ج۲، ص۳۲۱.    
روح در آن مقام بود تا درسال ۱۷۴ق/۷۹۰م در قیروان
[۱۹] محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۳، ص۶۰۹، به کوشش یان دخویه، لیدن، ۱۸۸۳-۱۸۸۵م، فهرست.
[۲۰] عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۶، ص۱۱۴، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    
درگذشت. به نظر می‌رسد که روح بن حاتم در فاصلۀ سال‌های ۱۶۷-۱۷۱ق/۷۸۳-۷۸۷م امارت فلسطین داشته است.
[۲۱] عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۶، ص۱۱۳، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    


برخی او را مکنّی به ابوخلف
[۲۲] ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۳، ص۱۵۰.    
و پاره‌ای ابوحاتم
[۲۳] ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۳۰۵، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۳۹۸ق، فهرست.    
دانسته‌اند و گفته‌اند از بخشندگان بزرگ روزگار خود بود،
[۲۴] ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۳۰۵، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۳۹۸ق، فهرست.    
اما اشاره‌ای کرده‌اند که بشار بن برد او را هجو گفته است.
[۲۵] ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۳، ص۱۵۰.    


۱. ↑ خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفه، ج۱، ص۳۲۴.    
۲. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۳، ص۶۴، به کوشش یان دخویه، لیدن، ۱۸۸۳-۱۸۸۵م، فهرست.
۳. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۳، ص۶۵، به کوشش یان دخویه، لیدن، ۱۸۸۳-۱۸۸۵م، فهرست.
۴. ↑ ابن واضح یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۷۲، بیروت، دارصادر، فهرست.    
۵. ↑ عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۵، ص۵۱۰، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    
۶. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ، ج۸، ص۱۳۴.    
۷. ↑ خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفه، ج۱، ص۳۵۶.    
۸. ↑ خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفه، ج۱، ص۳۶۴.    
۹. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۸، ص۱۲۱.    
۱۰. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۸، ص۱۶۴.    
۱۱. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۸، ص۱۲۱.    
۱۲. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۸، ص۱۱۷.    
۱۳. ↑ عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۶، ص۴۴، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    
۱۴. ↑ عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۶، ص۴۸، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    
۱۵. ↑ ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۳۰۵، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۳۹۸ق، فهرست.    
۱۶. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۳، ص۵۶۹، به کوشش یان دخویه، لیدن، ۱۸۸۳-۱۸۸۵م، فهرست.
۱۷. ↑ ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۳۰۶، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۳۹۸ق، فهرست.    
۱۸. ↑ عبدالحی بن عماد، شذرات الذهب، ج۲، ص۳۲۱.    
۱۹. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۳، ص۶۰۹، به کوشش یان دخویه، لیدن، ۱۸۸۳-۱۸۸۵م، فهرست.
۲۰. ↑ عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۶، ص۱۱۴، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    
۲۱. ↑ عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۶، ص۱۱۳، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    
۲۲. ↑ ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۳، ص۱۵۰.    
۲۳. ↑ ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۳۰۵، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۳۹۸ق، فهرست.    
۲۴. ↑ ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۳۰۵، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۳۹۸ق، فهرست.    
۲۵. ↑ ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۳، ص۱۵۰.    


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آل‌مهلب»، ج۲، ص۴۷۳.    



جعبه ابزار