رود باهوکلات
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رودباهوکلات موسمی و سیلابی با جهت شمالی ـ جنوبی است که از اراضی باهو کلات می‌گذرد و در نزدیکی
بندر گَواتِر به خور و سپس به
خلیج گواتر می‌ریزد.
این رود از سه شعبه اصلی تشکیل شده است:
رود سرباز، که پس از سرچشمه گرفتن از کوههای سرباز با جهت شمالی ـ جنوبی و آبیاری کردن اراضی دهستان پیشین به
دهستان باهو کلات وارد، و در آن‌جا به نام
باهو کلات خوانده می‌شود.
در پیشین سدی بر روی آن احداث شده بود.
رود کاجو، که از کوههای قصرقند سرچشمه می‌گیرد، ابتدا با جهت تقریباً شمالی ـ جنوبی، سپس با جهت شمال غربی ـ جنوب شرقی جریان می‌یابد، و بازمانده آب آن، از سمت مغرب در نزدیکیهای میربازار به رود
باهو کلات می‌ریزد.
رود گَرگَروُ، که شاخه اصلی آن از کوههای قصرقند سرچشمه می‌گیرد، نخست با جهت شمالی ـ جنوبی وارد
شهرستان چاه بهار می‌شود، سپس به سوی مشرق منحرف می‌شود، و نزدیک آبادی سانِدْک زَهی (حدود هفت کیلومتری جنوب آبادی کلان) به رود باهو کلات می‌پیوندد.
مسیر رود باهو کلات تعدادی برکه دارد که محل زندگی تمساحهاست.
بیشتر دهکده های باهو کلات در مسیر رود باهو کلات قرار دارد.
پیرامون خور باهو (محل اتصال رود باهو کلات به خلیج گواتر) جنگلی و پوشیده از درختان حَرا است و از زیستگاههای مناسب برای
پرندگان آبزی به شمار می‌آید.
حدود ۶۴% راههای مواصلاتی دهستان خاکی، ۲۲% مال رو و تنها ۱۴% آن دارای زیرسازی است.
در ۱۳۵۵ ش، طبق قانون تقسیمات کشوری،
دهستان باهو کلات با دهستانهای نِگور (نِکور) وتِلِنْگ در بخش دشتیاری قرار داشت.
تا آن هنگام دهستان سَنْد میرثوبان با
بنادر گواتر و پَسا
بندر جزو قسمتهای جنوبی دهستان باهو کلات شمرده می‌شد.
ظاهراً در گذشته محدوده ناحیه باهو کلات وسیعتر بود و گواتر و پسا
بندر و قسمتی از کرانه های
دریای عمان را نیز شامل می‌شد.
در ۱۲۸۲، باهو (بلوک) ۲۰۰، ۱ خانوار جمعیت داشت و اهالی دشت (دشتیاری) و کوچه (؟) و باهو عموماً در کَوار، که از چوب
خرما می‌بندند، سکنی دارند.
در ۱۳۲۰ ش، به نوشته علی رزم آرا، قصبه حاکم نشین باهو کلات هزار تن جمعیت داشت.
در ۱۳۲۹ ش، دهستان باهو کلات دارای هفده
ده بود و گواتر و پسا
بندر از آبادیهای آن شمرده می‌شد.
(۱) محمدحسن بن علی اعتمادالسلطنه، مرآه البلدان، چاپ عبدالحسین نوایی و میرهاشم محدث، تهران ۱۳۶۷ـ۱۳۶۸ ش.
(۲) ایران، وزارت جهاد سازندگی واحد آمار و برنامه ریزی، فرهنگ اجتماعی و مزارع استان سیستان و بلوچستان، تهران ۱۳۶۳ ش.
(۳) ایران، فرهنگ اقتصادی دهات و مزارع استان سیستان و بلوچستان، تهران ۱۳۶۳ ش.
(۴) ایران، وزارت راه و ترابری، دفترچه مسافات راههای کشور، تهران ۱۳۶۶ ش.
(۵) ایران، وزارت کشور اداره کل آمار و ثبت احوال، کتاب جغرافیا و اسامی دهات کشور، ج ۲، تهران ۱۳۲۹ ش.
(۶) ایران، وزارت کشور معاونت سیاسی و اجتماعی دفتر تقسیمات کشوری، تقسیمات کشور جمهوری اسلامی ایران، تهران ۱۳۷۳ ش.
(۷) حسینعلی رزم آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، ج ۸: استان هشتم (کرمان و مکران)، تهران ۱۳۵۵ ش.
(۸) علی رزم آرا، جغرافیایی نظامی ایران: مکران، تهران ۱۳۲۰ ش.
(۹) برهان ریاضی، حوزه آبریز رودخانه باهو کلات: منطقه ای با ویژگیهای منحصر بفرد، تهران ۱۳۶۵ ش.
(۱۰) سازمان جغرافیایی کشور، نقشه عملیات مشترک زمینی چاه بهار، تهران ۱۳۴۹ ش.
(۱۱) سازمان جغرافیایی کشور، نقشه عملیات مشترک زمینی
گوادر، تهران ۱۳۵۶ش.
(۱۲) سازمان جغرافیایی کشور، نقشه عملیات مشترک زمینی نیکشهر، تهران ۱۳۴۸ش.
(۱۳) سازمان حفاظت محیط زیست مدیریت مهندسی و جغرافیایی، منطقه حفاظت شده باهو کلات (نقشه)، تهران (بی تا).
(۱۴) مهدی قاینی، «کتابچه سیاحتنامه بلوچستان»، فرهنگ ایران زمین، ج ۲۸، (۱۳۶۸ ش).
(۱۵) آلفونس گابریل، تحقیقات جغرافیایی راجع به ایران، ترجمه فتحعلی خواجه نوری، چاپ هومان خواجه نوری، تهران ۱۳۴۸ ش.
(۱۶) هنریک مجنونیان، منطقه حفاظت شده باهو کلات (جزوه منتشرنشده).
(۱۷) مرکز آمارایران، سرشماری عمومی کشاورزی ۱۳۶۷.
(۱۸) فرهنگ آبادیهای کشور، استان سیستان و بلوچستان، تهران ۱۳۶۹ ش.
(۱۹) فرهنگ آبادیهای کشور، سرشماری عمومی نفوس و مسکن آبان ماه ۱۳۵۵:استان سیستان و بلوچستان، تهران ۱۳۵۹ ش.
(۲۰) فرهنگ آبادیهای کشور، سرشماری عمومی نفوس و مسکن مهرماه ۱۳۶۵، فرهنگ آبادیهای کشور: شهرستان چاه بهار، تهران ۱۳۶۷ش.
(۲۱) فرهنگ آبادیهای کشور، نقشه تقسیمات کشوری سال ۱۳۷۰: استان سیستان و بلوچستان، تهران (بی تا).
(۲۲) مهندسین مشاور کشاورزی و عمران منطقه ای ورزبوم، طرح جامع و تکمیلی احیاء و توسعه کشاورزی و منابع طبیعی حوزه (حوضه) آبریز باهو کلات، تهران ۱۳۶۹۸ ش.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «باهوکلات»، شماره۴۱۱.
