سازمان بین‌المللی کار
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سازمان بین‌المللی کار از اصطلاحات
علم حقوق بوده و یکی از مهم‌ترین سازمان‌هایی است که در ارتباط با
حقوق کار تشکیل و تاسیس شده و از جمله مهم‌ترین اهداف آن اتخاذ تدابیر هماهنگ و شایسته در جهت رفع احتیاجات و نیازهای کارگران به عنوان قشر عظیمی از
جامعه است که از طریق مشارکت و اشتراک مساعی سه جانبه دولت‌ها، تشکل‌های کارگری و کارفرمایی محقق می‌شود. این سازمان، دارای سه ارگان اساسی است که عبارتند از:
کنفرانس بین المللی کار (مهم‌ترین رکن سازمان)،
هیات مدیره (ارگان اصلی اجرایی سازمان)،
دفتر بین المللی کار (مامور اجرای تصمیمات کنفرانس هیات مدیره).
عواملی که به ایجاد حقوق کار و تصویب قوانین کار در داخل کشورها منجر شد، انگیزه‌ای برای پدید آمدن ملاک‌های جهانی درباره مسائل کار شد
انقلاب صنعتی و ظهور
ماشینیسم، روستائیان را به شهرها و مراکز صنعتی کشاند این گروه انبوه که در جستجوی کار بودند به مقتضای فلسفۀ رایج آن زمان یعنی نظام آزادی اقتصادی بوسیلۀ هیچ قانونی حمایت نمی‌شدند زیرا فرض بر این بود که از اراده‌ای «آزاد» برخوردار بودند.
تا آن که «سازمان بین المللی کار (I. L. O)» به دنبال کوشش‌های فردی و جمعی گوناگون، در پایان
جنگ جهانی اول و ضمن عهدنامه صلح ورسای (معروف به
معاهده ورسای) در سال ۱۹۱۹ میلادی تاسیس گردید و به عنوان مؤسسه‌ای وابسته به
جامعه ملل قلمداد شد. سازمان بین المللی کار به همراه جامعه ملل به وجود آمد، اما پس از انحلال جامعه ملل در سال ۱۹۴۶ میلادی به
سازمان ملل متحد ملحق گردید. مقر این سازمان در
ژنو در کشور
سوئیس قرار دارد.
سازمان بین المللی کار، دارای سه ارگان اساسی است که عبارتند از: ۱) کنفرانس بین المللی کار؛ مهم‌ترین رکن سازمان است. ۲) هیات مدیره؛ ارگان اصلی اجرایی سازمان می‌باشد. ۳) دفتر بین المللی کار؛ مامور اجرای تصمیمات کنفرانس هیات مدیره دفتر بین المللی کار می‌باشد.
البته علاوه بر این سه رکن چندین
کمیسیون سازمان مذکور را در انجام وظایفش کمک می‌کنند.
اجلاس سازمان سالانه با حضور نمایندگان دولت‌ها، کارفرمایان و کارگران تشکیل می‌شود. تصمیمات سازمان در قالب صدور
مقاوله‌نامه و
توصیه‌نامه صورت می‌پذیرد. متن مقاوله‌نامه به دولت‌های عضو ابلاغ می‌گردد، تا مدت یکسال الی یکسال و نیم برای تصویب و یا رد به پارلمان‌های خود ابلاغ نمایند. بدیهی است در صورت تصویب، مراتب به سازمان انعکاس یافته. و دولت مذکور به مقاوله نامه‌ها خواهد پیوست. در غیر این صورت دولت مزبور دلایل و یا موانع عدم تصویب را به اطلاع دفتر بین المللی کار می‌رساند. همچنین توصیه‌نامه‌ها که واجد قدرت اجرایی ضعیف‌تری است به دولت‌های عضو ابلاغ می‌شود تا راهنمای
قوه مقننه در جهت اعتلای حقوق کارگران باشد. گر چه نام دولتی که در خصوص اجرای مفاد مقاوله نامه‌ها قصور داشته است در لیست مخصوصی درج می‌گردد ولی در مجموع باید اذعان داشت که تنها ضمانت اجرای مقاوله‌نامه و نیز توصیه‌نامه‌ها حفظ وجاهت سیاسی و موقعیت بین‌المللی کشورهای عضو می‌باشد. بنابراین عدم اجرای آنها بمانند تعهدات دولت‌های اتحادیه‌های اقتصادی و سیاسی از قبیل
اتحادیه اروپا نمی‌باشد بلکه فاقد ضمانت‌های حقوقی و قضایی است.
این کنفرانس، مهم‌ترین ارگان سازمان بین المللی کار است که وظایف مهم ذیل را بر عهده دارد: خطوط اساسی سیاست اجتماعی و سیاست‌های شغلی و کارگری را در سطح جهانی مورد بررسی قرار می‌دهد و تصمیماتی به اشکال مختلف مقاوله‌نامه، عهدنامه و توصیه‌نامه تصویب و منتشر نموده و بر اجرای آنها نظارت می‌نماید. از دیگر وظایف کنفرانس پذیرش اعضای جدید و تصویب بودجه سازمان بین‌المللی کار است.
در حقیقت این رکن سازمان بین المللی کار در حکم
قوه مقننه است که مقرراتی را برای همانند کردن شرایط کار کارگران در سطح جهانی به تصویب می‌رساند. تقریباً تمامی کشورهای عضو سازمان ملل، عضو این سازمان هستند.
اعضاء این کنفرانس را هیئت‌های نمایندگی کشورها که هر کشور دارای چهار نماینده می‌باشد، تشکیل می‌دهند. از چهار نماینده کشورها، دو نماینده از طرف دولت معرفی می‌شود و یک نماینده از طرف کارگران و یک نماینده از طرف کارفرمایان تعیین و معرفی می‌شود. در کنار این نمایندگان عده‌ای به عنوان مشاور که حق رای ندارند، می‌توانند در کنفرانس شرکت کنند.
تصمیمات کنفرانس بین المللی کار با اکثریت دو سوم آرای نمایندگان حاضر اتخاذ می‌شود و هر یک از چهار نماینده عضو هیات نمایندگی یک کشور، یک رای و در مجموع چهار رای دارد.
هیات مدیره در سال سه یا چهار مرتبه تشکیل جلسه می‌دهد و مسؤولیت مهمی در هماهنگ نمودن فعالیت سازمان را در همه زمینه‌ها به عهده دارد. دارای ۵۶ عضو است و مدت نمایندگی اعضائ هیات مدیره سه سال است؛ از تعداد یاد شده، ۲۸ نفر از نمایندگان دولت‌ها، ۱۴ نفر از نمایندگان کارگران کشورها و ۱۴ نفر دیگر از میان نمایندگان کارفرمایات کشورها تعیین می‌شوند. از میان ۲۸ نفر نمایندگان دولت‌ها ۱۰ نفر آن نمایندگان کشورهای صنعتی و بقیۀ اعضاء یعنی ۱۸ نفر از نمایندگان دیگر دولت‌ها برای عضویت در هیات مدیره سازمان انتخاب می‌شوند.
وظیفه هیات مدیره، تعیین دستور کار برای کنفرانس بین المللی کار و مراقبت از قراردادهای بین المللی راجع به کار و اجرای مصوبات کنفرانس بین المللی کار و نیز رسیدگی به شکایت اشخاص ذی‌نفع نسبت به عدم اجرای این مصوبات و تنظیم بودجه سالانه سازمان بین المللی کار می‌باشد. رئیس هیات مدیره سازمان، از بین نمایندگان دولت‌ها و نائب رئیس‌ها هر یک از میان نمایندگان دو گروه کارگر و کارفرما انتخاب می‌شوند.
پیشینه دفتر بین المللی کار به سال ۱۹۰۱ یعنی هجده سال قبل از تاسیس سازمان بین المللی کار برمی‌گردد. در واقع دبیرخانه دائمی سازمان بین المللی کار هست و تحت نظارت هیات مدیره کار می‌کند و مدیر کل منتخب هیات مدیره آن را اداره می‌کند و مدیر کل دفتر بین المللی کار از طرف هیئت مدیره انتخاب و در هیئت مزبور دستورات لازم را جهت هر چه بهتر اداره کردن دفتر دریافت می‌کند و در برابر آن مسؤول است. محل دائمی دفتر بین المللی کار در ژنو، در کشورهای سوئیس است و کارمندان آن از میان ملت‌های مختلف انتخاب می‌شوند.
لازم به ذکر است کشور
ایران از سال ۱۹۲۱ میلادی با تصویب مجلس وقت، با عضویت ایران در جامعه ملل، اقدام به اعزام نماینده به کنفرانس بین المللی کار نموده است و تا به حال به مقاوله‌نامه‌های متعددی پیوسته است.
با اعلام نظر
دیوان دائمی دادگستری بین المللی، بویژه با صدور اعلامیه فیلادلفیا در سال ۱۹۴۴ و در دوران جدید حیات سازمان بین المللی کار بعد از
جنگ جهانی دوم دیگر تردیدی در مورد صلاحیت سازمان باقی نماند و امروزه چنانکه مطالعه مصوبه‌های سازمان بین المللی کار نشان می‌دهد، سازمان مذکور در تمامی مسائل مربوط به کار چه از طریق تصویب مقاوله‌نامه‌ها و توصیه‌نامه‌ها و چه از طریق کمک‌های فنی و غیره بصورت بزرگترین مرجع جهانی درآمده است، سرنوشت کسانی که کار می‌کنند اعم از
کارگر،
کارمند،
کشاورز چه در بخش خصوصی یا عمومی حتی افرادی که مستقلاً کار می‌کنند یا بیکار شده‌اند، کارگران مهاجر یا آنهائی که بالفعل شاغل نیستند همه و همه مورد توجه و در قلمرو سازمان بین المللی کار است با توجه به مطالب فوق می‌توان بدست آورد که این سازمان ضمن توسعۀ خود، بصورت هماهنگ کننده بزرگ سیاست اجتماعی در سطح جهانی جلوه‌گری می‌کند.
•
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «سازمان بین‌المللی کار (الف)»، تاریخ بازیابی ۹۹/۷/۱۳.
