سلطان محمد ترکستانی مزاری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ترکستانی مزاری، سلطان محمد
فقیه و مدرس نامدار شیعه افغانستان در قرن چهاردهم هجری. وی در ۱۲۹۱ ش در روستای «شانجیر» از توابع چهار کنت مزار شریف در خانواده ای متدین و اهل علم به دنیا آمد. پدرش حاج محسن خان از مردان مؤمن، خیر و ثروتمند و از تجار ترکستان بود.
سلطان محمد تحصیل دانش ابتدایی را در زادگاهش شروع کرد و بعد وارد مدرسه چهارمحله چهارکنت شد و سطوح عالیه را در حوزه علمیه بهسود نزد حاج آخوند زریافته به پایان رساند و در ۱۳۱۶ ش راهی نجف اشرف گردید و چند سالی از محضر مراجع بزرگ تقلید چون: آیات سید ابوالحسن اصفهانی، حکیم و خویی استفاده کرد و بعد از نیل به مقام اجتهاد به وطن بازگشت و به تأسیس حوزه علمیه در شهر مزارشریف و تعلیم و تربیت طلاب علوم دینی پرداخت و شاگردان برجسته ای تربیت کرد که هر کدام خود از علمای بزرگ زمان خویش شدند. حوزه درس وی، از بزرگترین و پربارترین حوزه های شمال افغانستان بود.
آیت الله ترکستانی علاوه بر تدریس علوم دینی، در حل مشکلات شرعی و اجتماعی مردم و رسیدگی به حال طبقات محروم و اقامه مجالس موعظه و سخنرانی و تبلیغ اسلام و ترویج مسائل دینی و مذهبی خدمات شایسته ای انجام داد و نفوذ فوق العاده ای میان مردم داشت ومدارس ومساجد متعددی در نقاط مختلف بنا نهاد.
هنگامی که آیت الله حکیم مرجع بزرگ تقلید شیعیان به تحریک رژیم بعث عراق، در نجف مورد اهانت روزنامه های عراق قرار گرفت، کسی جرأت عکس العمل نداشت. در این هنگام چند تن از علما و استادان افغانی از جمله آیت الله ترکستانی به اتفاق طلاب افغانی برای حمایت از مرجعیت، تظاهرات باشکوهی برگزار و آمادگی خویش را برای فداکاری و جان نثاری اعلام نمودند. به دنبال آن، علما و طلاب دیگر کشورها نیز جرأت یافته و به تظاهرات پرداختند. بالاخره دولت عراق مجبور به عذرخواهی شد و وعده داد که مرتکبین آن اهانت را دستگیر و مجازات کند.
ترکستانی در اواخر ۱۳۵۷، درحدود شصت و شش سالگی به همراه جمعی از علمای طراز اول شهر مزار شریف توسط رژیم مارکسیستی افغانستان دستگیر و زندانی شد و تا مدتها از هیچ یک از آنان خبری نبود. اما طبق اعلام دولت ببرک کارمل، گویا اکثر دستگیرشدگان ۵۸-۱۳۵۷ به شهادت رسیده اند.
از وی کتب و تألیفات خطی به جای مانده که هیچ کدام از آنها به چاپ نرسیده است: حاشیه ای به قوانین الاصول، حاشیه بر رسائل شیخ انصاری،حاشیه بر کفایه الاصول، تقریرات دروس خارج فقه آیت الله حکیم، تقریرات دروس خارج اصول آیت الله خویی.
منبع: دایره المعارف تشیع، ۹: ۲۵۵ و ۲۵۶٫
