سنج (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سَبْخَه (به فتح سین و سکون باء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای زمين شوره‌زار است.
تَسَبُّخَ (به فتح تاء و سین) از (باب تفعّل) به معنای تخفيف يافتن است. این کلمه سه بار در
نهج البلاغه آمده است.
سَبْخَه به معنای زمين شوره‌زار است. «تسبّخ» از (باب تفعّل) به معنای تخفيف يافتن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) آن‌گاه كه نيروهاى
معاویه به شهر انبار حمله كرده و فرماندار آنجا را شهيد كردند به ياران خود فرمود:
«ذَا أَمَرْتُكُمْ بِالسَّيْرِ إِلَيْهِم فِي أَيَّامِ الحَرِّ قُلْتُمْ: هذِهِ حَمَارَّةُ القَيْظِ أَمْهِلْنَا يُسَبَّخُ عَنَّا الحَرُّ» «چون در وقت گرما دستور مى‌دهم به طرف اهل
شام برويد. مى‌گوئيد: اين شدت گرماست مهلت بده تا گرما تخفيف يابد. و چون در زمستان دستور مى‌دهم می‌گوئيد. اين وقت شدت سرماست بگذاريد سرما برود.»
(شرح‌های خطبه:
)
ذعلب یمانی گويد: در محضر اميرالمؤمنين (علیه‌السلام) از اختلاف سلائق و حالات مردم صحبت شد، امام فرمود:
«إِنَّمَا فَرَّقَ بَيْنَهُمْ مَبَادِىءُ طِينِهِمْ وَذلِكَ أَنَّهُمْ كَانُوا فِلْقَةً مِنْ سَبَخِ أَرْض وَعَذْبِهَا وَحَزْنِ تُرْبَة وَسَهْلِهَا» «ميان آن‌ها فرق به وجود آورد مبدءهاى طينت آن‌ها، چون آن‌ها قطعه‌اى بودند از شوره‌زار زمين و شرين آن و از خاک سختى و نرم.»
(شرح‌های خطبه:
)
و درباره خلقت
آدم (علیه‌السلام) فرموده:
«ثُمَّ جَمَعَ سُبْحَانَهُ مِنْ حَزْنِ الاَْرْضِ وَسَهْلِهَا وَعَذْبِهَا وَسَبَخِهَا تُرْبَةً سَنَّهَا بالمَاءِ حَتَّى خَلَصَتْ» (سپس
خداوند مقدارى خاک از قسمت‌هاى سخت و نرم زمين، و خاک‌هاى مستعد، شيرين و شوره‌زار آن گرد آورد، و آب بر آن افزود تا گلى خالص و آماده شد.)
(شرح‌های خطبه:
)
این کلمه سه بار در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «سبخه»، ج۱، ص۵۱۲.
