سیدعبدالله بلادی بوشهری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بِلادی بوشهری، سیدعبدالله
ملقب به مجتهد بلادی بهبهانی بوشهری، عالم مبارز و دانشمند کثیرالتألیف و از مراجع شیعه مشروطه خواه عراق در قرن چهاردهم هجری.
نسب او آن گونه که آقابزرگ تهرانی به نقل از الغیث الزابد بلادی آورده، از طریق ابراهیم مُجاب به محمدالعابد فرزند امام موسی کاظم علیه السلام می رسد. وی در ۱۲۹۱ ق در خاندانی عالم و اصلاً بحرینی، در نجف اشرف متولد شد. پس از فراگیری دروس مقدماتی نزد پدرش، سیدابوالقاسم مجتهد، همراه او از نجف به بوشهر رفت. در ۱۳۰۳ ق، در سفر سیدجمال الدین اسدآبادی به بوشهر و ملااقت های وی با پدرش با سیدجمال و افکارش آشنا شد بعدها بلادی در السوانح و اللوائح از سید جمال تجلیل کرد و از اینکه معاصرانش افکار وی را درک نمی کردند ابراز تأسف نمود.
بلادی در بوشهر نزد استادان فن به آموختن دروس رایج، چون ادبیات، فقه، اصول،و نیز زبان انگلیسی، پزشکی، هندسه و نجوم پرداخت. در۱۳۱۱ ق راهی نجف شد و سه سال در آنجا تحصیل کرد؛ سپس به بوشهر و از آنجا به شیراز رفت و نزد برخی استادان آن دیار به تحصیل خود ادامه داد. در ۱۳۱۹ ق به نجف بازگشت و در حوزه درسی آخوند ملامحمدکاظم خراسانی، سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی و دیگران، تقریباً به مدت هفت سال، مدارج عالی اجتهاد را گذراند و از برخی مشایخ اجازه روایت گرفت. خود او در الزلال المعین فی احادیث الاربعین بعضی از طرق روایی خویش را نوشته است که در آن، نام مشایخی چون محدث نوری، شیخ محمد طه نجف، شیخ محمدحسن نجفی (صاحب جواهر) و کلینی دیده می شود.
آموخته های بلادی در نجوم جدید، زمینه ساز مباحثات علمی او با سید هبه الدین شهرستانی و تألیف الاسلام و الهیئه شهرستانی شد که بلادی بر آن مقدمه ای نوشت. در انقلاب مشروطیت، بلادی مانند استادش آخوند خراسانی از مدافعان جدی مشروطه بود. کتاب کشکول وی، نشانه این دیدگاه است و از اسناد تاریخ اجتماعی و فکری حوزه نجف اشرف در آغاز انقلاب مشروطیت در ایران محسوب می شود.
بلادی در ۱۳۲۶ ق، به بوشهر بازگشت و به تدریس و ارشاد، نشر احکام و تألیف کتاب پرداخت و مقامی بلند در میان مردم یافت و ملجأ و مرجع آنان در مسائل دینی و اجتماعی شد. همچنین به سبب رابطه نزدیکی که با «انجمن اتحاد اسلام» بوشهر داشت، خدمات فراوانی به جنبش مشروطیت کرد. در فاصله سال های انقلاب مشروطیت تا شروع جنگ جهانی اول، همراه با رئیس علی دلواری و یارانش، به تدریج بر دامنه مبارزه و مقابله با حضور انگلیسی ها در جنوب ایران افزود تا بدانجا که انگلیسی ها قصد ترور وی را داشتند. از اینرو بلادی به همراه روحانی مجاهد و منتفذ بوشهر، شیخ علی آل عبدالجبار، به شیراز هجرت کرد و به آزادیخواهان پیوست و با آیت الله شیخ جعفر محلاتی ( -۱۳۵۸ق) فتواهایی بر ضد انگلیسی ها صادر کرد. بلادی با پایان یافتن جنگ و تخلیه بوشهر به آنجا بازگشت و تا آخر عمر در همانجا به سربرد و به ارشاد مردم پرداخت.
در دوران رضاشاه نیز بلادی در چند مقطع به مقابله برخاست، از جمله با حرکت گسترده اسلام زدایی آن دوران که در رساله مقامع حدید یا زاجر قوم جدید وی منعکس است، در غوغای رفع حجاب و در کتاب سدول الحجاب فی وجوب الحجاب، با اتکا به آیات و روایات و آرای فقها و با توجه به شرایط زمانی، ابعاد مختلف حجاب را بررسی کرد. در ماجرای قتل چند تن از زائران ایرانی خانه خدا به دست وهابی ها رساله تشجیع دلیران یا نهضت ایران را تألیف کرد و به افشای ماهیت حکومت وهابی پرداخت و خواستار بین المللی کردن مکه و مدینه شد. رساله علاج عاجل را نیز به مناسبت تخریب قبور بقیع، در تقبیح عاملان این حادثه تألیف کرد.
بلادی تألیفات متعدد و متنوعی بالغ بر هشتاد عنوان در فقه،اصول، منطق، فلسفه، احکام، عبادات، دعا، نجوم، پزشکی، تاریخ سیاسی معاصر ایران و جهان، تاریخ اسلام، سیره رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه اطهار علیهم السلام و حتی تعلیم اطفال دارد که از وسعت معلومات و توجه او به مسائل زمانش حکایت دارد. دیگر آثار مهم وی عبارتند از: الزلال المعین فی احادیث الاربعین، گزیده و شرح فقهی و کلامی چهل حدیث از کتبا کافی در دو مجلد، که معرف گرایش فقهی و کلامی بلادی است. وی معمولاً به شرح علامه مجلسی، مرآه العقول نظر دارد و خو نیز به تشریح و توضیح احادث و مطالب مستفاد از آن می پردازد. الکهف الحصین فی الدین المبین درسه مجلد در توحید و نبوت و سیرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و امامت و سیرت امیرالمؤمنین علیه السلام، الردود السته که فقط قسمت اول از مباحث ششگانه آن را تألیف کرد. این کتاب در ۱۳۴۳ ق در بوشهر به پایان رسید و در ۱۳۴۸ ق در بمبئی چاپ شد. الردود السته پاسخ به اتهاماتی است ک در کتاب فقه ابن تیمیه، تألیف یکی از نویسندگان حنبلی حجاز، به شیعه نسبت داده شده است. الکشکول در دو مجلد در اصول عقاید و ماطلب متنوع سیاسی، اجتماعی و اخلاقی؛ الشمس الطالعه در شرح زیارت جامعه، مظهر الانوار فی احوال الائمه الاطهار، ملاک القضاء کتابی فقهی درباره قضا، و آیات تکوینی در سه مجلد، درباره زمین و خورشید با استفده از آیات قرآن.
بلادی، به خاطر وسعت معلومات و توجه به مسائل روز و مرجعیت بلامنازعش در بوشهر برای حل مشکلات دینی و دنیوی مردم، مورد احترام و علاقه شدید اهالی استان های فارس و بوشهر بود. وی در ۲۱ مهر ۱۳۳۱ درگذشت و جنازه اش با تکریم مردم تشییع و سپس به نجف حمل شد.
منبع: دانشنامه جهان اسلام، ۳: ۶۹۸، ۶۹۹٫
