شبیه‌سازی در اینترنت(خام)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شبيه سازى در اينترنت
على زاهدپور
اشاره
در خصوص موضوع (شبيه سازى) در سايت‌هاى عرب زبان، بررسى مفصلى انجام شد و جست وجو بر واژه (استنساخ) تمرکز يافت. در گزارش زير مقالات الکترونيکى‌اى که از نظرگاه فقهى (شبيه سازى) را بررسى کرده‌اند، معرفى و چکيده آنها بيان شده است. شايان ذکر است که گزارش حاضر، نتيجه بررسى بيش از ۷۰۰سايت است. براى دسترسى آسان پژوهشگران و علاقه مندان، نشانى سايت‌ها نيز در پايان هر قسمت ياد شده است.
۱. الاستنساخ البشرى هل هو قادم؟، دکتر حسان شمسى پاشا.
نويسنده با بيان چگونگى شبيه سازى اولين گوساله، مراحل شبيه سازى و سپس چهار مورد از فوايد و در ادامه خطرات شبيه سازى را ذکر کرده است. در خاتمه، ديدگاه‌هاى شرعى در اين خصوص را به نقل از همايش برگزار شده در دار البيضاء مغرب بيان داشته است. اين همايش از ۸ تا۱۱ صفر ۱۴۱۸ق. به دعوت (المنظمة الإسلامية للعلوم الطبيه)۱ کويت و با همکارى (مؤسسة الحسن الثانى للأبحاث العلمية و الطبية عن رمضان)، (إيسيسکو)، (مجمع الفقه الإسلامى) و (المکتب الإقليمى لمنظمة الصحة العالمية)۲ برگزار شده بود.
نشانى:
http://www.khayma.com/chamsipasha/Istinsakh.htm
۲. الاستنساخ البشرى فى رأى الإمام الشيرازى، صادق جعفر الحسن.
نويسنده مى‌گويد که به تاريخ ۱۵/۴/۱۹۹۶م در قم نزد مرحوم آيت الله سيد محمد شيرازى رفته و سؤالاتى را مطرح کرده و پاسخ گرفته است. او ۲۷سؤال در خصوص شبيه سازى و ۴۰ سؤال درباره مسائل پزشکى جنسى پرسيده که به همراه پاسخ آنها در نشانى زير قابل دسترس است:
http://www.annabaa.org/nbalaibrary/۱۳.htm
۳. تَرَف علمى أم ضرورة حياتية، الاستنساخ البشرى فى آراء المشرّعين و الساسة والعلماء، على حميد کنعان
نويسنده به بررسى مفهوم و آثار شبيه سازى از نظر سياسى و شرعى پرداخته است. وى معتقد است که اجماع بر حرمت آن وجود دارد. وى نظر مجمع البحوث الإسلامية در الازهر مصر و نيز آيت الله صانعى را بدون ذکر مأخذ آورده است.
نشانى:
http://www.itf.org.ir//Arabic/Altahirah/altahirah%۲۰۱۴۲/alestensakh.htm
۴. استنساخ البشر على مائدة الحوار، بى نام.
اين نوشته که در مجله نور الإسلام، ش۱، ربيع الاول ۱۴۱۸ق. به چاپ رسيده، در سايت رسمى جامعة الأزهر موجود است. عناوين اين مقاله عبارت است از:
ماهية الاستنساخ، إمکانية استنساخ البشر، الاستنساخ و أطفال الأنابيب،۳ العالم الثالث حقل تجارب، محاذير أخلاقية، الاستنساخ والجريمة، رأى الدين، تطورات الهندسة الوراثية۴ خلال نصف القرن، تشريعات و استفتاءات، توصيات الندوة.
در بخش اخير مقاله، گزارشى از همايشى ارائه شده که در سنديکاى پزشکان در مصر به سال ۱۴۱۸ق برگزار گشته است و مفتى مصر و رئيس اساقفه مصر در آن شرکت داشته‌اند.
نشانى:
http://www.alazhar.org/arabic/magzine/issue۱/estnsk.htm
۵. نوشته‌اى مفصل با عنوان کليِ نحو اجتهاد يضبط قضية الاستنساخ، نوشته محمد سليمان اشقر.۵
اين نوشته در پنج بخش با عنوان زير سامان يافته است:
الف) (موجز الدراسة): در اين بخش خلاصه‌اى از مطالب مقاله آمده است؛
ب) (التعريف بظاهرة الاستنساخ و مداراتها): روش تکثير سلولى گياهان، حيوانات و انسان به تفصيل بيان شده است؛
ج) (صدى التقدم فى مُنجَزات الوراثة فى الأوساط الدينية والأخلاقية): بررسى شبيه سازى از منظر عقيدتى و کلامى است؛
د) (دراسة النصوص الشرعية المرتبطة بقضية الاستنساخ البشرى): نويسنده چهار دليل مخالفان شبيه سازى را ذکر و نقد مى‌کند. سپس به بيان مصالح و مفاسد مترتب بر شبيه سازى مى‌پردازد و در اين خصوص چهار فايده و هفت زيان را برمى شمارد. وى استنساخ/شبيه سازى را به دو بخش تقسيم مى‌کند: استنسات: شبيه سازى از سلول جنينى، و استنساد، شبيه سازى از سلول جسدى؛
هـ) (الأحکام الشرعية للاستنساخ): در اين بخش مؤلف نخست حکم تکليفى استنسات و استنساد و سپس احکام وضعى استنساخ يعنى نسب (پدر و مادر)، مجازات، حضانت و نفقه، ولايت و ميراث و دين را بررسى مى‌کند.
اين نوشته تاريخ ۲۰۰۱م را با خود دارد.
نشانى:
http://www.islamonline.net/Arabic/contemporary/tech/۲۰۰۱/article۱۸-۱.shtm۱
http://www.islamonline.net/Arabic/contemporary/tech/۲۰۰۱/article۱۸-۲.shtm۱
http://www.islamonline.net/Arabic/contemporary/tech/۲۰۰۱/article۱۸-۳.shtm۱
http://www.islamonline.net/Arabic/contemporary/tech/۲۰۰۱/article۱۸-۴.shtm۱
http://www.islamonline.net/Arabic/contemporary/tech/۲۰۰۱/article۱۸-۵.shtm۱
۶. فقه الاستنساخ البشرى، آيت الله سيد محمد سعيد حکيم.
نوشته‌اى است مفصل در بخش‌هاى زير:
حکم الاستنساخ البشرى، صاحب الخَليّة۶ والمستنسخ، التبعية الدينية، النسب، الحقوق الشرعية، الزواج والعلاقات الاجتماعية، ملکية الحيوان المستنسخ، دم الحيوان المشابه لدم الإنسان، استنساخ أعضاء الإنسان.
نشانى:
http://www.alhakeem.com/arabic/fgh/estnsakh/index.htm
۷. مصاحبه آيت الله سيد محمدحسين فضل الله با (راديو اروپاى يکپارچه)۷ درباره شبيه سازى انسان که به تاريخ ۲۳ جمادى الاول ۱۴۲۲هـ/ ۱۳/۸/۲۰۰۱م انجام شده است. ايشان مى‌گويد که شبيه سازى به خودى خود اشکالى ندارد و با مسئله خلقت هم منافاتى ندارد، ولى از آن جا که هر پديده علمى محاسن و معايبى دارد، اين مورد نيز بايد دقيقاً بررسى شود که اگر معايب آن بيشتر است، از آن جلوگيرى شود.
نشانى:
http://arabic.bayynat.org.۱b/nachatat/۱۳-۰۸-۰۱.htm
۸. مصاحبه ديگرى از آيت الله سيد محمد فضل الله با مجله (الحسناء).
نشانى:
http://arabic.bayynat.org.۱b/nachatat/HASNAA۱۰-۲۰۰۱.htm
۹. مشروعية الاستنساخ فى المبادئ الشرعية والقانونية، دکتر لشهب أبوبکر.۸
وى نخست به تعريف شبيه سازى پرداخته و سپس تفاوت آن را با تلقيح مصنوعى بيان کرده است. آن گاه از انگيزه‌ها و اهداف شبيه سازى سخن گفته و سپس حکم فقهى آن را براساس گزارش همايش فقهى ـ طبى نهم برگزار شده در مغرب، بيان نموده است. در پايان هم نتيجه گيرى کرده که تنها در صورت ضرورت و براى درمان جايز است.
نشانى:
http://www.chihab.net/modules.php?name= News&file= article&sid=۳۵۱
گزارش کامل اين همايش در دو آدرس زير آمده است:
http://www.islamset.com/arabic/abioethics/clone.htm۱
http://www.fighacademy.org.sa/ndwar/۱۳.htm
۱۰. چهار استفتا در رد شبيه سازى از دکتر عبدالله الفقيه، ناظر مرکز فتوى در الشبکة الإسلامية Islamicweb.net
نشانى:
http://www.islamweb.net/ver۲/Fatwa/FatwaCategory.php? Lang=A&CatId=۹۲۶
۱۱. آيت الله سيد علا الدين غريفى بحرينى.
ايشان در پاسخ به استفتايى در اين خصوص، شبيه سازى در انسان را بنا بر احتياط واجب و در حيوان، بنابر احتياط مستحب حرام دانسته است.
نشانى:
http://www.ghoraifi-alnajaf.com/mag/modules/php?name= News &file=article&sid=۱۰
۱۲. ديدگاه اسقف‌هاى ماساچوست.
در سايت زير آمده است که اسقف‌هاى ايالت ماساچوست شبيه سازى بشرى را ممنوع کرده‌اند:
http://www.geocities.com/scf۱/۲۰۰۰/۲۰۰۵anews/۰۳۰۷.htm
۱۳. استفتاءات حول الاستنساخ.
شامل چند استفتا از آيت الله سيد کاظم حائرى در خصوص شبيه سازى بشرى است.
نشانى:
http://www.alhaeri.com/bohoth/esrensakh/estensakh.htm
۱۴. چند استفتا از شيخ يوسف قرضاوى.
در اين سايت به تاريخ ۳۰ دسامبر ۲۰۰۲م سؤالاتى در خصوص شبيه سازى شده و وى در پاسخ اجمالى خود به مخالفت با آن پرداخته و شبيه سازى را با تنوع در خلقت و زوجيت منافى دانسته و همچنين به پاره‌اى از سوءاستفاده‌ها از اين پديده اشاره کرده است.
نشانى:
http://www.qaradawi.net/site/topics/article.asp?cu_no=۲&item_no=۲۸۸۳&version=۱&template id=۱۳۰¶nt id=۱۷
همچنين نوشته‌اى ديگر از او با عنوان: (الاستنساخ البشرى و تداعياته) در سايت زير آمده است:
http://www.qaradawi.net/site/topics/article.asp?cu_no=۲ &item جائز %۲۰ بشروط - ۱۳۰_no= ۲۹۴۰&versi on=۱&template id= الاستنساخ %۲۰ فى%۲۰ عالم %۲۰ الحيوان %۲۰
۱۵. مقاله‌اى با عنوان حکم استنساخ النبات و الغرس فى الشريعة الإسلامية، دکتر عبدالفتاح محمود ادريس.۹
نويسنده نخست معناى لغوى (استنساخ) را بيان کرده و سپس به بررسى شرعى آن پرداخته است. وى معتقد است که اگر شبيه سازى به سود انسان باشد، اشکالى ندارد؛ چرا که آيات به تسخير کون و کواکب براى انسان تصريح دارند. وى شبيه سازى حيوانات را هم جايز مى‌داند، با تذکر اين نکته که به سبب اهتمام شارع مقدس به حيوانات، نبايد اين کار به آنها زيانى برساند.
نشانى:
http://jmuslim.naseej.com/Detail.asp?InNewsItemID=۱۷۳۲۴۱.
۱۶. ديدگاه سر اسقف سريانى‌هاى ارتدوکس سوريه.
نوشته‌اى از سر اسقف سريانى‌هاى ارتدوکس سوريه گريگورى يوحنا ابراهيم است. اين نوشته متن سخنرانى وى در همايشى است که انجمن حقوقدانان حلب در (دار الکتب الوطنية) شهر حلب به تاريخ ۱۶/۲/۲۰۰۴ برگزار کرده‌اند و از وى و شيخ دکتر محمود عکام براى ايراد سخنرانى در اين همايش دعوت نموده‌اند. عنوان همايش چنين بوده است: (رأى الإسلام والمسيحية فى قضايا علمية طبية معاصرة (الاستنساخ، زرع الأعضاء، الإجهاض)). يوحنا ابراهيم شبيه سازى را دخالت انسان در کار خلقت مى‌داند که شأن خداست و از اين رو، حرام است.
نشانى:
http://www.alepposuryoye.com/doc/۱/۲.htm
۱۷. الاستنساخ البشرى و أخطاره الاجتماعية والأخلاقية، احمد محود ابوزيد
نويسنده با بيان نظريات (مجمع البحوث الإسلامية) و (المنظمة الإسلامية للعلوم الطبية) مى‌گويد: (شبيه سازى حيوانات و گياهان اشکالى ندارد، اما شبيه سازى انسانى حرام است). وى پيوند اعضا را هم بى اشکال مى‌داند. نويسنده با سقط جنين در هر صورت و با هر شرايطى مخالف است.
نشانى:
http://www.arabicmagazine.com/last_issue ۲.asp?order =۳&alst_ issue_number=۴۳۸۲&num=۴۴۳۶
۱۸. مقاله‌اى با عنوان تأملات إيمانية، قضية الاستنساخ، دکتر حسين لبيدى مدير بيمارستان و عضو شوراى اعجاز علمى در مکه و قاهره.
مؤلف با استنباط از کلمه (جعل) در آيه شريفه: (ولقد خلقنا الإنسانَ من سلالة من طين ثم جعلناه نطفة فى قرار مکين)، شبيه سازى انسانى را هم نوعى (جعل) دانسته و جايز شمرده است.
نشانى:
http://www.۵۵a.net/firas/arabic/print_details.php?page=show_det&id=۸۵۷
۱۹. الاستنساخ البشرى بين الرفض والقَبول، حسام تمام.
اين مطلب به تاريخ ۱۰/۳/۲۰۰۱ نوشته شده است و گزارشى است از آنچه دکتر محمد رأفت عثمان استاد فقه تطبيقى دانشکده شريعت دانشگاه الازهر و عضو مجمع فقهاى شريعت در آمريکا نوشته و به همايش (القانون و تطور علوم البيولوجيا) ارائه کرده است. وى مى‌گويد: نمى‌توان شبيه سازى را به طور کلى رد کرد؛ زيرا شبيه سازى شش صورت دارد که چهار صورت آن قطعاً حرام و دو صورت آن متوقف فيه است و جز با تحقيق کافى نمى‌توان حکم به حرمت يا جواز آن داد.
نشانى:
http://www.islamonline.net/Arabic/Science/۲۰۰۱/۰۳/Article۴.shtm۱
۲۰. البشرية مهدّدة بالفناء، روزنامه (الوطن) مصر.
اثرى است مفصل که نخست در روزنامه الوطن مصر به چاپ رسيده است. در اين مقاله نخست رابطه شبيه سازى و فرقه رائيليسم بيان شده و سپس موضوعاتى همچون: تاريخچه و مبانى علمى شبيه سازى ، شبيه سازى از نظر علم، علما و سياست و بالأخره سرنوشت کودکان شبيه سازى شده بررسى گشته است.
نشانى:
http://www.egyptiangreens.com/docs/general/index.php?eh=newhit& subjectid=۳۶۰۶&subcategoryid=۲۶۰&categoryid=۳۶
۲۱. الإخصاب الاصطناعى من منظور إسلامى، امحمد براده غزيول.
اين نوشته مفصل در دو بخش است: بخش نخست بارورى مصنوعى، اطفال آزمايشگاهى۱۰ و مادر جايگزين۱۱ را بررسى مى‌کند. وى نظر عالمان دينى در خصوص زمان پيدايش حيات/روح را ذکر کرده است و با استناد به دو همايشى که در کويت به سال‌هاى ۱۹۸۳ و ۱۹۸۵ به ترتيب با عنوان (حول الإنجاب فى ضوء الإسلام) و (بداية الحياة الإنسانية و نهايتها فى المفهوم الإسلامى) برگزار شده، ديدگاه‌ها را در اين خصوص به سه دسته تقسيم کرده است. سپس مسئله اطفال آزمايشگاهى و مادر جايگزين يا زن حامله به غير فرزند خود را مطرح و نظريات موافقان و مخالفان بارورى/تلقيح مصنوعى را آورده است. بخش دوم هم از مهندسى ژنتيک و شبيه سازى سخن مى‌گويد.
نشانى:
http://membres.۱ycos.fr/berradarz/m۳.htm
۲۲. الحدود الشرعية والأخلاقية والإنسانية لبحوث الخلايا الجذعية المستخدمة فى العلاج بالخلايا، دکتر بلحاج العربى بن احمد استاد دانشگاه ملک سعود عربستان.
عناوين اين مقاله عبارت است از: عاصفة دينية و أخلاقية حول الخلايا الجذعية، الحدود واللاّمحدود فى علوم الأحياء والبيولوجيا، التعريف بأبحاث الخلايا الجذعية فى البيولوجيا الجزيئية، موقف التشريعات الدولية من بحوث الخلايا الجذعية، موقف الفقه الإسلامى من العلاج بالخلايا الجذعية، ضرورة ترشيد نقل تکنولوجيا العلوم الحيوية والبيولوجية.
نشانى:
http://www.islammemo.cc/KASHAF/one_news.asp?IDnews=۴۶۱
۲۳. الهندسة الوراثية والاستنساخ البشرى من منظور إسلامى، دکتر فتحى يکن لبنانى.
نويسنده نخست شبيه سازى را تعريف کرده و سپس اهداف آن را آورده است. وى سه هدف زير را برشمرده است: طبى، عقايدى و رسيدن به جاودانگى.
نشانى:
http://www.attakwa.net/arch-dirasat/Archv-dirasat-kadayaM۰۱.htm
۲۴. فتواى المجمع الفقهى الإسلامى درباره استفاده از سلول‌هاى بنيادى براى امور درمانى و تحقيقات علمى مشروع.
اين فتوا در اجلاس هفدهم مرکز در مکه و از ۱۹ تا ۲۳ ۱۴۲۴ق/۱۳ـ۱۷ مطابق با دسامبر ۲۰۰۳م صادر شده است.
نشانى:
http://www.themw۱.com/Fatwa/default.aspx?d=۱&cidi=۱۵۲&۱=AR&cid=۱۲
۲۵. فتواى دکتر على جمعه محمد مفتيِ دار الإفتاء المصرى.
وى شبيه سازى بشر را رد مى‌کند؛ اما شبيه سازى اعضا را براى درمان جايز مى‌شمارد. اين فتوا به تاريخ ۲۰۰۵/۱۲/۷ صادر شده است.
نشانى:
http://www.dar-alifta.com/displayfatwa.aspx?id=۴۱۷۹
۲۶. رؤية إسلامية لعلم الهندسة الوراثية و الاستنساخ البشرى، دکتر عارف على عارف.
نويسنده با ذکر اهميت علم ژنتيک در قرن حاضر و ضرورت سمت و سوى اخلاقى و اسلامى يافتن اين علم، از منافع و مضرات مهندسى ژنتيک و به طور خاص شبيه سازى انسان ـ که آن را حرام مى‌داند ـ سخن مى‌گويد.
وى از جمله مفاسد شبيه سازى انسان را تغيير در خلقت الهى، از بين بردن استقلال انسان و سرانجام آن را برهم زدن بنيان خانواده مى‌داند.
اين مقاله در شماره ۱۳ مجله إسلامية المعرفة نيز چاپ شده است.
نشانى:
http://eiiit.org/article read.asp?artiocleID=۴۱۹&catID=۲۵۶&adad-۲۷۵.
۱. سازمان اسلامى علوم پزشکى.
۲. دفتر منطقه‌اى سازمان بهداشت جهانى.
۳. کودکان آزمايشگاهى.
۴. مهندسى ژنتيک.
۵. وى از محققان در عرصه فقه پزشکى و از شاگردان (بن باز) و از مؤلفان الموسوعة الفقهية الکويتية است و کتاب المستصفى غزّالى را نيز تصحيح کرده است.
نشانى:
http://www.islamonline.net/Arabic/contemprary/tech/۲۰۰۱/article۱۸-۶.shrm۱
۶. سلول.
۷. إذاعة أوروبا الموحَّدة.
۸. استاد دانشگاه وهران الجزاير.
۹. استاد شرعيات در دانشگاه‌هاى الأزهر، امارات و دانشگاه آزاد آمريکايى.
۱۰. أطفال الأنابيب.
۱۱. الأم البديل.
