• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شرف‌الدین علی بافقی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


بافْقی، شرف الدّین علی، شاعر وادیب نیمه دوم قرن دهم می‌باشد.



در قصبه بافق به دنیا آمد و چون این قصبه بر سر راه یزد و کرمان است و آن را گاه از اعمال یزد و گاهی از اعمال کرمان به شمار آورده‌اند،
[۱] ذبیح اللّه صفا، تاریخ ادبیات در ایران، ج۵، بخش ۲، ص۷۶۲، ج ۵، بخش ۲، تهران ۱۳۶۴ ش.
[۲] سعید نفیسی، تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی، ج۱، ص۴۶۸، تهران ۱۳۶۳ ش.
برخی تذکره نویسان
[۳] علی ابراهیم خلیل، تذکرة صحف ابراهیم، ج۱، ص۳۱۵، نسخه عکسی از نسخه خطی موجود در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، ش ۶۶۳.
[۴] عباس فتوحی یزدی، تذکره شعرای یزد، ج۱، ص۳۸، تهران ۱۳۶۶ ش.
[۵] محمدعلی مدرس، ریحانة الادب، ج۳، ص۱۹۶، تهران ۱۳۶۹ ش.
[۶] تقی الدین بلیانی، عرفات العاشقین، ج۱، ص۲۸۱، نسخه عکسی از نسخه خطی موجود در کتابخانه ملک، ش ۵۳۲۴.
او را از شاعران یزد و برخی دیگر
[۷] سام میرزا صفوی، شاهپور ایران، تذکره تحفه سامی، چاپ رکن الدین همایونفرخ، تهران (بی تا).
[۸] آفتاب رای لکهنوی، تذکرة ریاض العارفین، ج۱، ص۳۴۱، چاپ حسام الدین راشدی، اسلام آباد ۱۳۵۵ـ۱۳۶۱ ش.
[۹] لطفعلی بن آقاخان آذربیگدلی، آتشکده آذر، ج۱، ص۱۲۳، چاپ جعفر شهیدی، تهران ۱۳۳۷ ش.
[۱۰] محمدظفر حسین بن محمد یوسفعلی صبا، تذکره روز روشن، ج۱، ص۴۱۷، چاپ محمدحسین رکن زاده آدمیت، تهران ۱۳۴۳ ش.
[۱۱] حسین بهزادی اندوهجردی، ستارگان کرمان، ج۱، ص۲۴۲، تهران ۱۳۵۵ ش.
از شاعران کرمان دانسته‌اند.


در جوانی به شیراز سفر کرد و پس از تحصیل علم به هند رفت و از توجّه بزرگان آن‌جا برخوردار گشت، سپس به ایران بازگشت و به خدمت شاه طهماسب اوّل صفوی (۹۳۰ـ۹۸۴) درآمد و، از طرف او، مدتها به کلانتری بافق اشتغال داشت.
در واقعه قتل بایزید، پسر سلطان سلیمان قانونی (حک: ۹۲۶ـ۹۷۴)، نیز با سرودن یک رباعی شاه او را اکرام کرد.
[۱۲] محمدعلی مدرس، ریحانة الادب، ج۳، ص۱۹۷، تهران ۱۳۶۹ ش.
[۱۳] ۲۸۰، ابوالقاسم انصاری کازرونی، ج۱، ص۴۸، مرقوم پنجم کتاب سُلم السموات، چاپ یحیی قریب، تهران ۱۳۴۰ ش.
[۱۴] عباس فتوحی یزدی، تذکره شعرای یزد، ج۱، ص۳۸، تهران ۱۳۶۶ ش.



بافقی از استادان وحشی بافقی
[۱۵] ذبیح اللّه صفا، تاریخ ادبیات در ایران، ج۵، بخش ۲، ص۷۶۲، ج ۵، بخش ۲، تهران ۱۳۶۴ ش.
و مرادی بافقی، برادر بزرگتر وحشی بافقی،
[۱۶] سعید نفیسی، تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی، ج۱، ص۶۵۹، تهران ۱۳۶۳ ش.
و به گفته صبا
[۱۷] محمدظفر حسین بن محمد یوسفعلی صبا، تذکره روز روشن، ج۱، ص۴۱۷، چاپ محمدحسین رکن زاده آدمیت، تهران ۱۳۴۳ ش.
و نفیسی
[۱۸] سعید نفیسی، تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی، ج۲، ص۸۲۹، تهران ۱۳۶۳ ش.
از ندیمان سام میرزا، برادر شاه طهماسب، بود که به نامش رساله‌هایی در معمّا و حفظ الصّحّة و بحران تألیف کرده است.


او در ۹۷۴ به سن هشتاد سالگی در قزوین درگذشت و مولانا غیاث الدین منصور دشتکی جسد او را به مشهد منتقل و در آن‌جا دفن کرد.
[۱۹] علی ابراهیم خلیل، تذکرة صحف ابراهیم، ج۱، ص۳۱۵، نسخه عکسی از نسخه خطی موجود در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، ش ۶۶۳.



از نام و نشان دیوان او اطّلاعی در دست نیست و اقوال تذکره‌نویسان نیز در این باره مختلف است.
به نوشته حاجی خلیفه، دیوان او فارسی و براساس حروف الفباست
[۲۰] مصطفی بن عبداللّه حاجی خلیفه، کشف الظنون عن اسامی الکتب و الفنون، ج۱، ص۷۷۸، چاپ محمد شرف الدین یالتقایا و رفعت بیگله کلیسی، استانبول ۱۹۷۱.
و بلیانی با ذکر این نکته که دیوان او را ندیده، گفته است : «اشعار وی (را) جسته جسته قریب به چهارهزار بیت بلکه بیش‌تر دیده و داشته‌ام».
[۲۱] تقی الدین بلیانی، عرفات العاشقین، ج۱، ص۲۸۱، نسخه عکسی از نسخه خطی موجود در کتابخانه ملک، ش ۵۳۲۴.

آنها دیوان یا مجموعه اشعار او را شامل قصیده، غزل و رباعی ذکر کرده‌اند که تعداد قصاید آن بیش از غزل و بیش‌تر در مدح شاه طهماسب اوّل است و او را به داشتن قصاید غرّا ستوده‌اند.
بافقی بدیهه‌گو نیز بوده و برخی از اشعار جامی را پاسخ گفته است.
[۲۲] لطفعلی بن آقاخان آذربیگدلی، آتشکده آذر، ص ۱۲۳ـ۱۲۴، چاپ جعفر شهیدی، تهران ۱۳۳۷ ش.
[۲۳] سام میرزا صفوی، شاهپور ایران، ج۱، ص۸۴، تذکره تحفه سامی، چاپ رکن الدین همایونفرخ، تهران (بی تا).



(۱) لطفعلی بن آقاخان آذربیگدلی، آتشکده آذر، چاپ جعفر شهیدی، تهران ۱۳۳۷ ش.
(۲) آفتاب رای لکهنوی، تذکرة ریاض العارفین، چاپ حسام الدین راشدی، اسلام آباد ۱۳۵۵ـ۱۳۶۱ ش.
(۳) ابوالقاسم انصاری کازرونی، مرقوم پنجم کتاب سُلم السموات، چاپ یحیی قریب، تهران ۱۳۴۰ ش.
(۴) تقی الدین بلیانی، عرفات العاشقین، نسخه عکسی از نسخه خطی موجود در کتابخانه ملک، ش ۵۳۲۴.
(۵) حسین بهزادی اندوهجردی، ستارگان کرمان، تهران ۱۳۵۵ ش.
(۶) مصطفی بن عبداللّه حاجی خلیفه، کشف الظنون عن اسامی الکتب و الفنون، چاپ محمد شرف الدین یالتقایا و رفعت بیگله کلیسی، استانبول ۱۹۷۱.
(۷) علی ابراهیم خلیل، تذکرة صحف ابراهیم، نسخه عکسی از نسخه خطی موجود در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، ش ۶۶۳.
(۸) سام میرزا صفوی، شاهپور ایران، تذکره تحفه سامی، چاپ رکن الدین همایونفرخ، تهران (بی تا).
(۹) محمدظفر حسین بن محمد یوسفعلی صبا، تذکره روز روشن، چاپ محمدحسین رکن زاده آدمیت، تهران ۱۳۴۳ ش.
(۱۰) ذبیح اللّه صفا، تاریخ ادبیات در ایران، ج ۵، بخش ۲، تهران ۱۳۶۴ ش.
(۱۱) عباس فتوحی یزدی، تذکره شعرای یزد، تهران ۱۳۶۶ ش.
(۱۲) محمدعلی مدرس، ریحانة الادب، تهران ۱۳۶۹ ش.
(۱۳) سعید نفیسی، تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی، تهران ۱۳۶۳ ش.

 
۱. ↑ ذبیح اللّه صفا، تاریخ ادبیات در ایران، ج۵، بخش ۲، ص۷۶۲، ج ۵، بخش ۲، تهران ۱۳۶۴ ش.
۲. ↑ سعید نفیسی، تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی، ج۱، ص۴۶۸، تهران ۱۳۶۳ ش.
۳. ↑ علی ابراهیم خلیل، تذکرة صحف ابراهیم، ج۱، ص۳۱۵، نسخه عکسی از نسخه خطی موجود در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، ش ۶۶۳.
۴. ↑ عباس فتوحی یزدی، تذکره شعرای یزد، ج۱، ص۳۸، تهران ۱۳۶۶ ش.
۵. ↑ محمدعلی مدرس، ریحانة الادب، ج۳، ص۱۹۶، تهران ۱۳۶۹ ش.
۶. ↑ تقی الدین بلیانی، عرفات العاشقین، ج۱، ص۲۸۱، نسخه عکسی از نسخه خطی موجود در کتابخانه ملک، ش ۵۳۲۴.
۷. ↑ سام میرزا صفوی، شاهپور ایران، تذکره تحفه سامی، چاپ رکن الدین همایونفرخ، تهران (بی تا).
۸. ↑ آفتاب رای لکهنوی، تذکرة ریاض العارفین، ج۱، ص۳۴۱، چاپ حسام الدین راشدی، اسلام آباد ۱۳۵۵ـ۱۳۶۱ ش.
۹. ↑ لطفعلی بن آقاخان آذربیگدلی، آتشکده آذر، ج۱، ص۱۲۳، چاپ جعفر شهیدی، تهران ۱۳۳۷ ش.
۱۰. ↑ محمدظفر حسین بن محمد یوسفعلی صبا، تذکره روز روشن، ج۱، ص۴۱۷، چاپ محمدحسین رکن زاده آدمیت، تهران ۱۳۴۳ ش.
۱۱. ↑ حسین بهزادی اندوهجردی، ستارگان کرمان، ج۱، ص۲۴۲، تهران ۱۳۵۵ ش.
۱۲. ↑ محمدعلی مدرس، ریحانة الادب، ج۳، ص۱۹۷، تهران ۱۳۶۹ ش.
۱۳. ↑ ۲۸۰، ابوالقاسم انصاری کازرونی، ج۱، ص۴۸، مرقوم پنجم کتاب سُلم السموات، چاپ یحیی قریب، تهران ۱۳۴۰ ش.
۱۴. ↑ عباس فتوحی یزدی، تذکره شعرای یزد، ج۱، ص۳۸، تهران ۱۳۶۶ ش.
۱۵. ↑ ذبیح اللّه صفا، تاریخ ادبیات در ایران، ج۵، بخش ۲، ص۷۶۲، ج ۵، بخش ۲، تهران ۱۳۶۴ ش.
۱۶. ↑ سعید نفیسی، تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی، ج۱، ص۶۵۹، تهران ۱۳۶۳ ش.
۱۷. ↑ محمدظفر حسین بن محمد یوسفعلی صبا، تذکره روز روشن، ج۱، ص۴۱۷، چاپ محمدحسین رکن زاده آدمیت، تهران ۱۳۴۳ ش.
۱۸. ↑ سعید نفیسی، تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی، ج۲، ص۸۲۹، تهران ۱۳۶۳ ش.
۱۹. ↑ علی ابراهیم خلیل، تذکرة صحف ابراهیم، ج۱، ص۳۱۵، نسخه عکسی از نسخه خطی موجود در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، ش ۶۶۳.
۲۰. ↑ مصطفی بن عبداللّه حاجی خلیفه، کشف الظنون عن اسامی الکتب و الفنون، ج۱، ص۷۷۸، چاپ محمد شرف الدین یالتقایا و رفعت بیگله کلیسی، استانبول ۱۹۷۱.
۲۱. ↑ تقی الدین بلیانی، عرفات العاشقین، ج۱، ص۲۸۱، نسخه عکسی از نسخه خطی موجود در کتابخانه ملک، ش ۵۳۲۴.
۲۲. ↑ لطفعلی بن آقاخان آذربیگدلی، آتشکده آذر، ص ۱۲۳ـ۱۲۴، چاپ جعفر شهیدی، تهران ۱۳۳۷ ش.
۲۳. ↑ سام میرزا صفوی، شاهپور ایران، ج۱، ص۸۴، تذکره تحفه سامی، چاپ رکن الدین همایونفرخ، تهران (بی تا).



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بافْقی»، شماره۲۶۸.    



جعبه ابزار